Gemeente van Jezus Christus,

[intro]
We lazen een gedeelte uit de brief aan de Hebreeën. Niet de makkelijkste brief voor ons mensen van vandaag, denk ik. Zo lazen we bijvoorbeeld, en die woorden wil ik met u overdenken: “hoeveel temeer zal niet het bloed van Christus (… ) ons geweten reinigen (…) en ons heiligen?” (Hebreeën 9:14)
Het bloed van Christus dat reinigt en heiligt – dat zijn nu typisch woorden die alleen binnen een bepaald Bijbels jargon betekenis hebben. Ik moet denken aan iemand van wie ik hoorde, die niet gelovig was en eens door een vriend werd meegenomen naar een christelijke samenkomst. Daar hoorde hij de spreker zeggen “Je moet gewassen worden in het bloed van het Lam”. En wat was zijn eerste gedachte, zo vertelde hij later? Een van verbaasde afkeer. Zo van ‘wat een onssmakelijk beeld, gewassen worden met bloed’. Daar word je toch ook helemaal niet schoon van, maar juist vreselijk bevlekt, vies en plakkerig…
Voor degenen die meer vertrouwd zijn met christelijke terminologie, klinkt zo’n tekst over bloed uit de Hebreeënbrief hopelijk anders. Er staat hier ook niets over ‘wassen’, dat komt uit het Bijbelboek Openbaringen, dat so wie so niet terugdeinst voor vreemde beelden. Het bloed van Christus reinigt en heiligt, dat staat hier. Maar wat betekent het eigenlijk, wat zégt het ons?

En dan vooral vandaag, als we het Heilig Avondmaal vieren. Dan klinken weer de woorden van Jezus “dit is het nieuwe verbond in mijn bloed”. Daar gaat het allemaal om zelfs! Dus laten we, voordat we het Avondmaal vieren, eerst even goed luisteren naar die brief aan de Hebreeën.

[De vergelijking van Hebreeën]
De schrijver van de Hebreeënbrief schrijft over bloed dat reinigt, maar hij schrijft vooral over het nieuwe verbond dat door Jezus gekomen is. Heel hoofdstuk 8 en 9 gaan daarover. Het nieuwe verbond door Jezus wordt vergeleken met het oude. Met de toestand tijdens het eerste, oude testament, hoe de mensen toen met God omgingen, door middel van offers, reinigingsrituelen en nog meer.
Nu is er één ding wel lastig. De brief is gericht aan de Hebreeën, de titel zegt het al – aan Joodse mensen die vertrouwd waren met heel die oud-testamentische eredienst. Mensen die waarschijnlijk zelf wel in de tempel in Jeruzalem waren geweest, de offers hadden gezien met eigen ogen, de feesten gevierd. Mensen die de Thora heel goed kenden met alle voorschriften en rituelen. Voor hen was dat vertrouwd, en was alles over Jezus nieuw en onbekend. De schrijver probeert wat Jezus heeft gedaan voor hen uit te leggen, helder te maken, door het te vergelijken met wat ze kenden
Voor ons echter maakt dat de dingen niet per se helderder. Wij weten van Jezus, Hij is vertrouwd en bekend (of dat denken we), en al die offers en andere dingen uit het oude verbond zijn voor ons juist onbekend. En tja… iets gaan uitleggen met iets anders wat je minder goed kent, dat werkt niet zo makkelijk. Zo hoorde ik pas iemand zeggen dat je president Trump het beste kunt begrijpen door hem te vergelijken met William Bryan Jennings, een andere populistische president van de VS, 100 jaar geleden. Maar ja, ik had nooit van Jennings gehoord, dus die opmerking hielp niet veel! Toch was het een goede vergelijking. Maar je moet wel wat dieper graven om er iets aan te hebben. Laten we dat vanmorgen ook maar proberen, maar dan met wat de Hebreeënbrief ons zegt.

[‘Grote Verzoendag’ door Jezus]
Ik pik er vanmorgen één. uit, daar hebben we meer dan voldoende aan. Wat Jezus voor ons gedaan heeft, wordt vergeleken met de grote verzoendag, Jom Kippoer. Wat gebeurde er op de grote verzoendag? Vorige week heb ik het al even kort genoemd. In gedachten gaan we naar de tempel in Jeruzalem. De hogepriester had offerdieren geslacht, en bloed daarvan in een schaal gedaan. Met die schaal ging hij door de tempel naar de allerheiligste ruimte achterin, achter een zwaar gordijn. Daar stond de heilige verbondskist en daar mocht niemand komen. Alleen deze hogepriester, één keer per jaar, op grote verzoendag. Wat deed de hogepriester dan? Hij sprenkelde wat van het offerbloed op de heilige verbondskist, de plek van Gods speciale aanwezigheid. Door dat bloed-sprenkelen, door dat ritueel, zorgde hij voor verzoening. Alle zonden werden vergeven. Alles wat tussen God en zijn volk in stond, werd erdoor weggewist. Er was weer een nieuw begin, een schone lei zeg maar.
En nu vertelt de Hebreeënbrief ons: Jezus doet net zoiets. En om dat te verduidelijken gaat de schrijver een hele parallel trekken met de grote verzoendag. Hij zegt: Jezus’ dood was net zoiets als de dood van de offerdieren. En dat Jezus nu de hemel is binnengegaan, na zijn Hemelvaart, dat is net zoiets als dat de hogepriester het heiligdom binnenging op de grote verzoendag. Zo is Jezus als het ware de hemelse hogepriester. Hij is door het hemelse heiligdom gelopen tot voor de troon van zijn vader. En daar sprenkelde hij zo gezegd zijn eigen offerbloed dat Hij had meegenomen. En dan is het effect net zo als op Grote verzoendag: verzoening met God. Vergeving, reiniging, een nieuw begin met een schone lei. Jezus, offer en priester tegelijk!

[mysterie van het geloof]
Misschien denkt iemand: ik blijf het ingewikkeld vinden, abstract. Dat is te begrijpen, met die Hebreeënbrief. Het is ook echt beeldspraak: Jezus liep niet letterlijk met een schaal van zijn bloed door de hemel. Eigenlijk gaat het allemaal hierom: woorden en beelden zoeken die aangeven waarom Jezus’ dood iets góeds doet voor ons. En laten we wel wezen, dat ís ook iets dat om uitleg en om beelden vraagt. Misschien heb jij of hebt u het te vaak gehoord, ‘Jezus stierf voor ons’ of ‘Hij droeg mijn schuld’ of hoe je het ook zegt, om het mysterie erin nog echt te voelen. Maar probeer deze kern van het geloof anders maar eens uit te leggen aan je ongelovige vriend of vriendin, dan kom je er wel achter!
Jezus’ dood, een akelig einde van een goed mens, een moord – het is duidelijk iets slechts. Dat willen mensen wel aanvaarden. Maar dan dieper. Dan kom je bij het geheim van het geloof: Hoe kan zoiets ergs, zoiets slechts, tegelijk iets zijn wat God toch ook wilde? Hoe kan het iets góeds opleveren voor ons? Heel bot gezegd: wat heb ik eraan dat er tweeduizend jaar geleden iemand onschuldig is vermoord? Dat is de grote vraag, en tegelijk het grote mysterie van het christelijk geloof.
Het mooie is, dat je je eraan mag toevertrouwen, ook al kun je het niet vatten. Toevertrouwen aan de Heer, die stierf en die leeft! En tegelijk wil wie gelooft toch altijd woorden geven aan dit wonder. En vandaag krijgen we dus het beeld aangereikt van de Grote Verzoendag. Jezus die offer en priester tegelijk is, en die het zo góed maakt tussen God en de mensen die bij Hem horen.

[het is Grote verzoendag geweest]
Laten we het vandaag op deze manier horen, en op deze manier het Heilig Avondmaal vieren. Het is Grote Verzoendag geweest! Wanneer? Toen Jezus zijn leven gaf aan het kruis. Daar, bij Jeruzalem rond het jaar 30, op de heuvel Golgotha, toen zijn bloed vloeide. Toen heeft Hij de zonden van de wereld weggedragen. Ze zijn verzoend! Toen heeft Hij, zo zegt ons tekstgedeelte, een eeuwige verlossing verworven. Er is geen verder offer ooit meer nodig. Toen werd alles anders. Toen was de grote verzoendag!
Zijn bloed reinigt ons geweten, zegt de tekst – je mag vrede hebben van binnen, je verleden hoeft je niet te achtervolgen. Eéns en voor al heeft Hij met zijn offer alle zonden tenietgedaan. Een schone lei voor iedereen die bij Hem hoort! Een nieuw begin dat Hij geeft. Verzoendag!
Al deze dingen, díe heeft Jezus verworven toen Hij stierf en opstond uit de dood. En al die dingen mogen wij in geloof ontvangen, aannemen, en vieren straks aan zijn tafel. Wat vieren we? Dit: het is Grote verzoendag geweest!

[verbeelding in het Avondmaal]
En dat mag dan heel concreet en zichtbaar worden vandaag. Niet met ingewikkelde beelden in je hoofd van een denkbeeldige tempel in de hemel, of met schalen bloed uit rituelen van lang geleden. Nee, zichtbaar met beelden voor je lichamelijke ogen vandaag, en met de schaal en beker in de rituelen van deze avondmaalszondag.
Wat zei Jezus ook al weer? ‘Dit is het nieuwe verbond in mijn bloed’. Wanneer zei Hij dit? Toen Hij het Heilig Avondmaal instelde. Daar mogen we het zien en proeven: het is Grote Verzoendag geweest! Als we de wijn ontvangen, die wijst op zijn bloed dat vloeide. Geen offerdier als onder het oude verbond. Nee, de Heer zelf offerde zich voor ons aan het kruis. Het Heilig Avondmaal is geen offer, zoals in de Rooms-Katholieke kerk wel wordt gezegd. Dat offer was eens, aan het kruis. Eens, voor altijd. Maar wij mogen er vandaag uit leven. En tot in eeuwigheid.
Als je het brood proeft, mag je Gods goedheid proeven. Hij, jouw verzoende Vader die je wil voeden. Als je de wijn drinkt, mag je zijn liefde indrinken. Een liefde, zo groot, dat Hij zijn enige Zoon gaf als offer. Een offer dat de Zoon Zelf weloverwogen wilde brengen. Verzoening, door zijn bloed – dat is, zijn leven – of eigenlijk juist dat hij stierf – dat is, Hij die zich gaf voor jou toen – dat is dat Hij zich geeft aan jou nu en hier. Alles komt bij elkaar, en alles loopt door elkaar, als je er te lang over praat of denkt. Maar houd dit vast: het is Grote Verzoendag geweest! Proef het, vier het, geloof het!
Zie de stroom van Jezus’ liefde – ook vandaag in Beekbergen!

Amen.

Zingen: zie de stroom van Jezus’ liefde…