Gemeente van Jezus Christus,
[intro]
sommigen van u zijn misschien wel eens op de Open Doors-dag geweest. Aanstaande zaterdag wordt hij weer gehouden in Utrecht: de jaarlijkse grote bijeenkomst van de stichting Open Doors in de Jaarbeurs. Tienduizenden mensen komen er samen, uit alle streken van ons land. Op zich al indrukwekkend als je met zoveel christenen samen bent. Nog veel indrukwekkender is wat je er hoort van de verschillende sprekers. Open Doors is een stichting die opkomt voor vervolgde christenen over de hele wereld. Dit jaar komt er onder andere iemand spreken uit Noord-Korea. Als je in Noord-Korea een Bijbel bezit, kun je al in een strafkamp terechtkomen samen met heel je familie! Je kunt het je haast niet indenken, maar het gebeurt werkelijk. Als je dan iemand uit zo’n land hoort spreken, komt het dichtbij!
Een aantal jaar geleden was ik zelf op die Open Doors-dag, en het raakte me. Wat hebben veel broeders en zusters in andere landen het moeilijk omdat ze Jezus volgen. Soms door felle vervolging, maar nog veel vaker door subtielere manieren waarop hen het leven wordt moeilijk gemaakt. Je kunt moeilijker werk vinden of geen promotie maken, of je wordt niet toegelaten op de universiteit. In kleine dorpjes mag je soms de enige waterput niet gebruiken. Soms krijgt een kind op de basisschool lagere cijfers vanwege zijn geloof – kun je het je voorstellen?
Voor veel van onze broeders en zuster is het moeilijk om bij God te horen en moed te houden. Geloven levert hen geen voordeel op, maar juist nadeel! Hoe houden ze het vol? Of zouden zij soms ook ontmoedigd en hopeloos zijn? Vast wel! En toch is juist hun geloof vaak sterker en meer geworteld dan het onze, heb ik de indruk. Wonderlijk!
[de geschiedenis in ’t kort]
In het Bijbelgedeelte dat we lazen, horen we ook hoe bij Gods volk horen je moeilijkheden geeft. Over vast geloof onder vervolging horen we echter weinig, over moedeloosheid des te meer. Laten we het Bijbelgedeelte eens wat nader bekijken!
Mozes is door de HEER geroepen om het volk Israël weg te leiden uit de slavernij in Egypte. We hoorden in vorige diensten hoe hij geroepen werd. Nu staat hij samen met zijn broer Aäron voor de farao. Onverschrokken brengen ze de boodschap van God: ‘zó zegt de HEER, de God van Israël: laat mijn volk gaan!’ Maar… het lijkt er niet op dat het wat zal uitwerken. Schamper reageert de farao op de twee mannen die voor hem staan: ‘Wie is die HEER, dat ik hem zou gehoorzamen? De HEER ken ik niet, en de Israëlieten laat ik niet gaan’.
Wat is dit een herkenbare reactie ook in onze tijd! Als je met iemand in gesprek gaat over God en geloof, vinden anderen dat vaak best interessant. Maar probeer eens duidelijk te maken dat het niet alleen gaat om jóuw geloof, jóuw mening, maar dat iedereen de HEER zou moeten erkennen. Als je als het ware de boodschap overbrengt ‘Zo zegt de HEER: geef mij je leven!’ Dan kunnen als reactie dezelfde woorden klinken: ‘Wie is de HEER, dat ik naar Hem zou moeten luisteren?’ Deze geschiedenis is wat dat betreft een goede reminder: uit zichzelf kennen mensen de HEER niet, en hebben al evenmin zin om naar Hem te luisteren! Het is eigenlijk niet meer dan logisch dat volgelingen van Hem het moeilijk hebben in deze wereld, dat zouden wij in Nederland haast vergeten… Of komt dat door hoe we zelf in het leven staan?
Farao neemt meteen zijn maatregelen om dat Israëlische volk eens een lesje te leren. Op slimme wijze doet hij dat, zodat het volk vervreemd raakt van hun leider Mozes. De slaven krijgen geen stro meer om de bakstenen te verstevigen, maar ze moeten wel evenveel stenen afleveren – een onmogelijke taak! De Joodse opzichters worden afgeranseld, de situatie lijkt uitzichtloos. Het gevolg: ze worden boos op… Mozes. Sinds hij bij de farao is geweest, is de situatie van het volk immers zo verslechterd! Het geslaaf van hiervoor lijkt ineens zelfs aantrekkelijk. Het is allemaal Mozes’ schuld dat ze nu in de ellende zitten! Intussen wrijft farao in zijn handen – laat ze maar kibbelen. Verdeel en heers!
[moedeloosheid]
De Israëlieten zijn intussen uit het veld geslagen. Niet alleen slavenwerk verrichten, nu zelfs onhaalbaar zwaar werk, en de dreiging van voortdurende slaag en straf. Dit zal hun dood nog worden. Het is wel te begrijpen dat ze teleurgesteld zijn en de moed laten zakken. Zelfs Mozes, zo lijkt het, laat zich meeslepen door moedeloosheid. Hij geeft zelfs de HEER de schuld. “HEER, waarom behandelt U dit volk zo slecht?” Alsof niet de farao dat doet!
Als het leven moeilijk is, als geloof niets lijkt op te leveren dan problemen, kan de moedeloosheid toeslaan, ook nu. We horen soms ontroerende verhalen over de moed van vervolgde broeders en zusters, maar zou daar ook niet vaak de moedeloosheid toeslaan? Velen zullen de verleiding voelen om het bijltje er maar bij neer te gooien, en sommigen doen het ook echt.
Ook hier kunnen mensen zitten die de moed hebben laten zakken. Zoveel kan er zijn dat drukt. Wat kunnen er geen erge dingen spelen of gebeurd zijn in een mensenleven! Soms hebben anderen er geen idee van wat je doormaakt. Ook nu kun je moedeloos zijn, teleurgesteld of zelfs verbitterd.
Moedeloos zijn, het is soms heel begrijpelijk, nu , en toen ook. Stel je voor dat je toen een Joodse slaaf was geweest… Maar is er ook nog iets waardoor ze moed zouden kunnen vatten? Of is het echt alleen maar ellende?
[Gods belofte van bevrijding]
Ja, er is is nog iets: Gods belofte. God had Mozes immers verzekerd dat Hij het volk zou wegleiden uit de slavernij? Die boodschap had het volk gehoord en geloofd. God zelf belooft bevrijding en een nieuw begin! Zouden ze daar niet aan vast moeten houden juist als het moeilijk is?
Bevrijding en een nieuw begin. Feitelijk is dit God gróte belofte de hele Bijbel door. Ook voor ons. Hij belooft, u mag het hier telkens weer horen: ik bevrijd je uit de slavernij van de zonde. Ik hoor ook jou roepen. Ik laat je niet alleen. Ik bevrijd, ik geef je een nieuw begin. Ik ga je voor, de woestijn door, tot in het beloofde land. En eens, eens maak ik alle dingen nieuw! Bevrijding en een nieuw begin, is dat niet wat Jezus brengt! God roept u en jou op, net als Israël toen: vertrouw op de redder die ik stuur! Waag het met mij! Vertrouw op al wat ik beloof.
[a) vergeten b) teleurgesteld in Gods belofte]
Maar dat is niet altijd eenvoudig, juist ook als je in een situatie zit die je moedeloos maakt. Wat hindert mensen dan?
Soms kun je gewoon Gods beloften vergeten zijn. Zo lijkt het bij de Israëlitische opzichters. Je hoort hen wel klagen, maar niet over dat God zijn woord niet houdt. Ze lijken zijn belofte alweer vergeten. Zou het soms ook bij ons niet zo zijn? Hoe belangrijk is het om Gods beloften uit de Bijbel te kennen, zodat je erop kunt teruggrijpen. Er zijn zóveel beloften over zijn steun, kracht, bemoediging, uitzicht, nabijheid. Lees die Bijbel, juist als je in de put zit, en vraag je telkens maar af: belooft de HEER hier ook iets aan mij? Pas als je weet wat God belooft kan het je houvast geven! Maak maar een lijstje met Gods beloften.
Echter, het probleem kan ook dieper zitten. Het volk leek de belofte van bevrijding vergeten, maar Mozes niet. Echter, veel steun heeft hij er niet aan. Verwijtend zegt hij tegen de HEER, in vers 23: “U hebt uw volk niet bevrijd – integendeel!” Hieruit blijkt wel dat Mozes Gods belofte niet vergeten is! Echter… kun je er wel van op aan? Gaan die beloftes ooit uitkomen?
Ook nu kun je je dat afvragen. Onze broeders en zusters die vervolgd worden, zouden zij nooit denken ‘waar is Gods hulp nu?’ als ze bijvoorbeeld ontslagen worden. Of misschien denkt u of denk jij het wel, die al zoveel hebt meegemaakt. Ja, mooie woorden ‘Ik ben erbij’ – we hoorden het vorige week – maar je merkt het niet. Kun je áán op zijn beloften, hoe mooi ze ook klinken?
[God werkt via omwegen]
Zo komen we bij de kern van dit hoofdstuk. De HEER houdt woord, zeker weten, dat blijkt wel in het vervolg. Hij zegt: Israël gaat uit Egypte, en dan gáát Israël uit Egypte!! Alleen, geduld is nodig. Geduld en vertrouwen. Want we zien hier een Bijbels grondpatroon: bijna nooit wordt Gods belofte van bevrijding in een rechte lijn vervuld. Bijna altijd gaat het met omwegen, zelfs door het onmogelijke. En daarom hebben wij nodig vól te houden, hoe moeilijk ook, vást te houden aan Hem, ook als je nog niets ziet van vervulling. Wat God zegt gebeurt zeker, alleen meestal met een bocht!
Ik kan hier talloze voorbeelden noemen. Denk aan Abraham. ‘Je zult een groot volk worden’ zei de HEER. Toen hij 99 was, had hij nóg geen kind… ‘Ik zal dit land aan jou en je nakomelingen geven’ – we zijn nu bij Mozes 400 jaar later en ze bezitten nog geen stukje van het beloofde land. Bepaald geen rechte lijn van belofte naar vervulling!
Denk aan Jozef. God toonde in een droom hoe zijn broers zouden buigen voor Hem. Maar dacht u dat Jozef in een rechte lijn omhoog ging tot hij die positie had? Nee, hij werd verkocht als slaaf. Hij werd in de gevangenis gegooid. Omwegen, onmogelijkheden, en juist zó werd Gods woord waar.
Denk bovenal aan Jezus Christus, onze Heer. Hij kwam om bevrijding te brengen en nieuw begin, nog veel meer dan Mozes. Maar hoe? Met een triomfmars naar Jeruzalem en dan de wereld veroveren? Ach welnee. Het ging door zijn lijden en verwerping heen, ja zelfs door de dood.
De HEER houdt zijn woord, altijd. Maar altijd ook ánders dan wij zouden denken. Hij is niet van de snelle oplossingen, van de ‘quick fix’. Hij doet het grondig, en op zíjn manier.
Dan denk ik weer aan de vervolgde kerk. Toen in China het communisme de macht greep, werden alle westerse zendelingen het land uit gezet. Ze dachten: al ons werk is voor niets geweest. Maar wat gebeurde: juist in die jaren, onder alle moeilijkheden, groeide de kerk en werd ze zelfstandig. Niet onze weg, zíjn weg! Hij had het immers beloofd: de poorten van de hel zullen mijn gemeente niet overweldigen. Dan zál het gebeuren, ook door alle moeiten heen.
[houd vast aan beloften]
En daarom, als je twijfelt of Hij woord houdt: hou vol! Heb geduld. Vertrouw dat Hij woord zal houden, dat Hij zijn Naam waar zal maken. Hij belooft dat Hij ieder hoort die Hem aanroept. Alleen: op zijn tijd en manier.
God is geduldig. Als Mozes moppert, wordt Hij niet boos. Hij herhaalt eenvoudig de belofte die Hij al gedaan had: ik zal farao dwingen om het volk te laten gaan. die bevrijding komt er! Hij geeft zijn woord, nogmaals. Mozes dacht misschien: ja, woorden… Maar is dat weinig? Als de HEER ergens zijn woord voor geeft, is dat álles! Zijn woord wordt waar, altijd! De vraag is: durven we dat te geloven? Ondanks alles? Durft Israël te geloven, ondanks hun toegenomen ellende? Durven wij het met God te wagen, ook als we eigenlijk moedeloos zijn?
Houd vast aan Gods beloften, juist als je er niets van ziet. Dát is wat geloven is. En hoe doe je dat dan? Hoe kun je dat oefenen? Wel, allereerst doe je dat sámen. Als we hier in de kerk steeds Gods woorden en beloften herhalen, als we elkaar wijzen op hoe Hij woord houdt, vroeger en nu. Dat is bijzonder nodig. Samen,ook buiten de kerkdienst. Vertel elkaar maar hoe de Heer u heeft geholpen, als u daar iets van mocht meemaken. Bemoedig elkaar, wijs op wat Hij doet.
Wat ook belangrijk is, is om steeds terug te komen bij de HEER, inclusief al je vragen en twijfels. Ga niet peinzen over Hem, maar spreek met Hem in gebed. Mozes doet het, op nogal botte wijze zelfs, beschuldigend en verwijtend. Maar de HEER kan het hebben! Als Mozes zo komt, wordt hij toch weer bemoedigd, wordt de belofte herhaald.
Leg je hand maar op Gods beloftes. Kijk dan vooral naar Jezus. In Hem zijn al Gods beloften ‘ja’ en ‘amen’. Hij ging de grote omweg, en werd niet beschaamd. Laten wij Hem dan volgen!
[slot]
Het hoofdstuk begon met hoe Mozes spreekt ‘laat mijn volk gaan!’ Farao zegt botweg: nee, echt niet! Het eindigt met de belofte: Hij zál jullie laten gaan, ja hij zal jullie uit zijn land wegjagen. En intussen, als ze om zich heen kijken? Geen vervulling, alleen meer ellende. Dát is de spanning. Wat telt meer voor je? Wat de HEER zegt, of wat je ziet?
Wie gelooft mag weten: de overwinning is zeker! Israël ís uiteindelijk bevrijd. Dan mag je geloven: ook mij zal God niet vergeten. Al zie ik er nog niet veel van, Hij houdt woord. Hij zal het goed maken, op zijn tijd en op zijn manier. Houd je maar vast aan zijn beloften.
Dan mogen we geloven: het komt goed. Met de hele wereld zelfs! Want God zegt: ‘zie ik maak alle dingen nieuw’. Zie je dat als je om je heen kijkt? Nee, eerder meer ellende, net als Israël toen. Maar geloof, geloof wat Hij zegt. Hij heeft alle macht, en Hij houdt woord!
Lof zij Christus in eeuwigheid,
Amen
