Uit de Bijbel is gelezen: Numeri 15:22-31, en Handelingen 13:26-43

Gemeente van Jezus Christus

[intro: wordt dat ook vergeven?]
De dingen die er gebeurden tijdens de Tweede Wereldoorlog, die zijn ons over het algemeen wel bekend. De gruwelen bijvoorbeeld die plaatsvonden in de concentratiekampen: massamoord en wreedheden. Maar ook in later tijd en op andere plaatsen zijn er vreselijke dingen gebeurd, en daar weten we meestal minder vanaf. Ik denk aan Cambodja tijdens het terreurbewind van de rode Khmer. Ook daar waren concentratiekampen, ook daar vonden honderdduizenden de dood en werden er de grootste wreedheden gepleegd. De rode Khmer was meedogenloos tegen iedereen die ze van verraad beschuldigden of die niet exact deed wat zij wilden. Er was bijvoorbeeld honger, maar een moeder die eten stal werd direct ter dood gebracht. Ook kinderen werden niet gespaard. Als je nu op vakantie gaat in Cambodja kun je de terreurgevangenissen bezichtigen, inclusief stapels schedels.

Nu las ik een artikel over een zekere Buth Nhorn. Hij was actief geweest bij de rode Khmer, had vele mensen gedood en echt grote gruweldaden gepleegd die ik hier niet zal noemen. Maar nu.. nu is hij predikant van een evangelische gemeente. Getrouwd, een gezin, kinderen en kleinkinderen. Hij leerde Jezus kennen door uit de Bijbel te lezen toen hij zelf vastzat. Daardoor veranderde deze man compleet. Buth Nhorn heeft een nieuw leven gekregen met de Heer, en helpt nu de arme en zieke mensen in zijn dorp zo goed hij kan. En de vreselijke dingen die hij vroeger deed dan? Die, zo zegt hij, zijn hem vergeven dankzij Jezus. Al was het nog zo erg, het is wéggedaan in Gods ogen. Hij denkt er nu maar liever niet meer aan, want anders krijgt hij nachtmerries.

Indrukwekkend, zo’n verhaal van omkeer. En tegelijk… tegelijk kan ik me voorstellen dat iemand denkt: ja, maar gaat het zo simpel? dat moordt en martelt, en je hoeft alleen maar in Jezus te geloven en het is allemaal vergeven? als het gaat om een leugen of lelijk doen tegen iemand, OK… Maar worden ook zulke vreselijke zonden zómaar vergeven als je gelooft?

[onderwerp neerzetten: door Jezus is er vergeving voor élke zonde]
Over dat onderwerp gaan we het vanmorgen hebben. Een kernding van het geloof, net zoals we er al een paar gehad hebben de afgelopen tijd. Vandaag deze kernzaak, die zo overbekend klinkt – als je een tijdje in de kerk zit heb je het vaak gehoord: dankzij Jezus is er vergeving voor al onze zonden. De tekst van vandaag zegt het ook weer, Handelingen 13:38-39, daar zegt Paulus: “U moet dus weten, volksgenoten, dat het dankzij Hem (dankzij Jezus) is dat aan u de vergeving van de zonden verkondigd wordt; ieder die gelooft wordt door Hem vrijgesproken van alles waarvan hij geen vrijspraak kon krijgen op grond van de wet van Mozes”.
Het klinkt bekend. Maar toch is het goed om eens wat langer bij stil te staan. Hoe zit dat nu precies met die vergeving door Jezus? Ik heb gemerkt dat mensen het aan de ene kant te zwaar vinden klinken, en aan de andere kant te licht, deze kernzaak.
Aan de ene kant klinkt het te zwaar, hoor ik wel eens. Goed, ik doe dingen fout, zegt iemand, wie niet – maar zijn die nu zo erg dat Jezus daarvoor moest sterven aan het kruis? Zo worden kleine dingen wel erg groot gemaakt! God kan me toch ook wel zó vergeven, Hij is toch genadig?
Aan de andere kant klinkt het soms juist te licht, te makkelijk. Zo’n Cambodjaanse kampbeul hoeft alleen maar te geloven in Jezus en alles wat hij deed is zomaar vergeven? Zo worden grote dingen wel heel snel kleingemaakt! Voelt u die spanning? Wat vind jij eigenlijk?

[erge en minder erge misstappen]
Laat ik eerst één ding zeggen: natuurlijk zijn er grote en kleine zonden, vreselijke misstappen en vergeeflijke foutjes. Niet alles is even erg. Dat voel je zelf wel aan als je iets fouts doet. Een koekje pikken is iets anders dan miljoenenfraude, en een scheldwoord is geen moord. Het is niet voor niets dat ze in de rooms-katholieke kerk onderscheid maken tussen doodzonden en dagelijkse zonden. Dagelijkse zonden: iedereen doet wel eens iets wat niet OK is, dat gebeurt elke dag. Maar doodzonden, dat zijn echt erge dingen: bewust liegen, vreemdgaan, stelen… dat is anders!
Ook in de maatschappij kennen we onderscheid. Voor sommige dingen krijg je alleen een boete, voor andere kun je een flinke gevangenisstraf krijgen. Wat ook veel verschil maakt, in of je iets doet in een opwelling op opzettelijk. Een moord is bewust bedacht, ‘met voorbedachten rade’ heet dat – daar krijg je de zwaarste straf voor die ons land kent. Bij doodslag verliest er evengoed een ander zijn leven, maar de straf ervoor is toch lager, omdat het niet opzettelijk zo gepland was.
Ook de Bijbel kent onderscheid. Niet alles is even erg in Gods oog. We hoorden erover uit Numeri 15. Een onopzettelijke zonde, zo staat daar, kon verzoend, goedgemaakt worden met een offer. Maar als iemand opzettelijk kwaad kiest – letterlijk staat er als iemand zondigt ‘met opgeheven hand’, met voorbedachten rade’ zouden wij misschien zeggen – als iemand opzettelijk kwaad kiest, dán is het niet goed te maken met een offer. Nee, dat zou te simpel zijn. Wie bewust de HEER beledigt, zijn geboden opzettelijk vertrapt, voor zo iemand is in het Oude Testament géén verzoening mogelijk. Die persoon moet uit de gemeenschap worden gestoten – de volksgemeenschap, en de gemeenschap met God.

[over lichte fouten heenstappen, zware als onvergeeflijk voelen]
Niet elke misdaad, niet elke zonde is even erg, ook niet volgens de Bijbel. En daarom kan het ook krom klinken als we zeggen dat Jezus de vergeving geeft voor élke zonde. Want dat zegt onze tekst: “dankzij Hem wordt aan u vergeving van de zonden verkondigd wordt – zelfs van die waar volgens de wet van Mozes géén vrijspraak voor is”. Die dingen uit Numeri 15 dus, begaan ‘met opgeheven hand’.
Lichte misstappen lijken ons gewoonlijk wel simpel uit te wissen. Zei je iets onaardigs, dan zeg je sorry en het is weer opgelost. Of misschien moet je wat uitgebreider je excuses aanbieden. Of als je ’s avonds bidt en je bedenkt dingen die niet in haak waren: je reed asociaal om dat je haast had, je was ongeduldig tegen je kinderen… Nou, je spreekt het uit in gebed, je vraagt om vergeving aan God, en je denkt er niet meer aan. Je wilde niet bewust kwaad doen, het gebeurde bijna vanzelf. Het was niet ‘met opgeheven hand’ zou Numeri 15 zeggen. Dat kan verzoend worden. Opvallend trouwens dat in Numeri 15 er toch niet zó makkelijk wordt gedaan. Ook voor onopzettelijke zonden is er een offer nodig. Maar goed, het kan tenminste weer goedkomen.
Maar andere dingen… die los je ook in onze tijd niet op met een ‘sorry’ of met een gebed. Vooral die dingen die je expres deed. Je wíst dat die ene zin haar tot op het bot zou kwetsen, en dáárom koos je juist die woorden. Je wéét dat je je belastingaangifte eerlijk moet invullen, maar je doet het bewust niet. Om nog maar te zwijgen van dingen als vreemdgaan, of je oude oma oplichten, of misdaden als een moord. Hoe komt dat ooit weer goed? Op menselijk vlak is herstel vaak totaal onmogelijk, en straf op zijn plaats. En, daar focus ik nu op: hoe kun je bij zoiets weer in het reine komen met God? Je voelt wel dat ‘gewoon even bidden om vergeving’ te simpel is. Oók al heb je in de kerk honderdmaal gehoord over dat er bij Jezus vergeving is voor élke zonde. Sommige daden kunnen je levenslang drukken.
Sommige dingen voelen gewoon té erg, dat vindt onze maatschappij ook. Er zijn misdaden, daar lijkt de zwaarste straf niet erg genoeg voor. Een verkrachter, of denk aan wat deze week in het nieuws was: iemand die een slapende dakloze een straattegel op zijn hoofd gooit zodat die zijn schedel breekt. Dan zeggen mensen, uit eerlijke verontwaardiging: wie zo iets doet, stop die maar in de diepste cel en gooi de sleutel weg!
Zo ongeveer staat het ook in Numeri 15. Zonden ‘met opgeheven hand’ – daar is geen oplossing voor. Maar stel dat de dader er berouw van heeft? Nee, daar staat dus niets over, dat het dan wel weer goed kan komen als je maar spijt hebt. Uitgestoten uit de gemeenschap – een uitweg is er niet.

[door Jezus vergeving voor álle zonden]
Maar nu onze tekst uit Handelingen. “U moet dus weten, volksgenoten, dat het dankzij Hem is dat aan u de vergeving van de zonden verkondigd wordt; ieder die gelooft wordt door Hem vrijgesproken van alles waarvan hij geen vrijspraak kon krijgen op grond van de wet van Mozes”. Wij zijn al zo gewend aan het Nieuwe Testament, dat we het wonderlijke wellicht nauwelijks meer voelen. De vergeving die Jezus brengt is dieper en breder dan alles daarvoor!
Ik denk aan de moordenaar aan het kruis, die daar naast Jezus hing. Hij had een moord gepleegd, een vreselijke en opzettelijke misdaad. Hij krijgt van de Romeinen daarvoor terecht de doodstraf. Maar, als Jood wist hij ook: bij God heb ik het verbeurd. Bij Gods volk kan ik niet meer horen. Zo’n opzettelijke daad, een moord, zo’n zonde ‘met opgeheven hand’ – daar wás dus simpelweg geen verzoeningsmogelijkheid voor in de Thora. Elke hoop op leven ná dit leven kon hij wel vergeten – alleen Gods oordeel over zijn misdaad. Besef zijn toestand: als je de Thora serieus neemt, was er voor zo’n opzettelijke zonde dus gewoon géén vergeving mogelijk!
Dan kijkt de man naar Jezus. Hij kreunt ‘Jezus, denk aan mij, als u in uw koninkrijk komt’. En wat zegt Jezus? Dit, ongekend in Joodse oren: ‘heden zult u met Mij in het paradijs zijn’! dat waar geen verzoening voor mogelijk was, vergeeft Jezus tóch! dat… dat is het wonder van Jezus’ kruis en opstanding. Hij neemt de zonde en schuld mee in het graf, en Hij staat op in een nieuw leven. En ieder die in Hem gelooft, zich aan Hem overgeeft, die mag daarin delen. Opstaan in een nieuw, een vergeven leven. Al zijn je zonden nog zo groot. Al was je een moordenaar, of nog erger, zoals Buth Nhorn uit Cambodja. Bij Jezus is vergeving voor álle zonde, voor elke zwarte daad.
Jezus verdiept wat de Thora bood: ook opzettelijke, erge zonden zijn Hem niet te groot. En Hij verbreedt het ook. Was de Thora voor Israël alleen, de vergeving die Jezus biedt is voor iedereen uit ieder volk – daar gaat het vervolg van Handelingen 13 over. En dát is nu de kern van het evangelie, de goede boodschap voor ieder met grote of kleine zonden, misstappen of misdaden: bij Jezus is er vergeving is voor álle zonden, ook de zwaarste. Je mag áltijd opnieuw beginnen bij God, als je je overgeeft aan Jezus!

[oproepen tot geloof]
Misschien zijn er hier wel mensen in de kerk die met een gevoel van schuld lopen. Die erge dingen hebben gedaan, die een ander misschien niet weet. Maar jij weet het wel, en je weet dat God het ook weet. En dat hij, kernpunt van het geloof, ieder zal oordelen. Misschien durf je niet om vergeving te vragen. Misschien heb je al vaak om vergeving gebeden, maar je durft niet te geloven dat die Er is voor je. Maar luister dan! Bij Jezus is er vergeving, ook voor jou. Ook voor opzettelijke zonden. Ook voor heel erge dingen. Voor hem is niemand te zwart. Als het voor de moordenaar aan het kruis kon, dan kan het toch ook voor jou? Belijd in gebed dat wat je drukt. Vraag vergeving, om Jezus’ wil. En geloof, geloof het vast: hij stierf ook voor jou, en jij mag opstaan met hem.
Er zijn hier vast ook mensen die helemaal niet gebukt gaan onder schuld. Goed je doet wel eens wat fout, maar je vindt het eigenlijk heel vanzelfsprekend dat God het vergeeft als je dat hem vraagt. En gelukkig, dat doet onze hemelse Vader ook. Maar besef ook eens waarom! in Numeri 15 zagen we hoe er ook voor onopzettelijke zonden een offer gebracht moest worden. En zo vergeeft God jouw fouten niet zómaar, maar vanwege het offer dat Jezus bracht. Misschien zijn onze ‘kleine’ fouten wel niet zo klein als je denkt…
Laten we wel oppassen voor wat heet ‘goedkope genade’. Zo van: God vergeeft, en ik kan weer door. Nee, in Paulus’ toespraak gaan Jezus’ dood en opstanding sterk samen. Jezus geeft zondige mensen een nieuw leven, een nieuw begin, een opstaan met Hem uit het graf. Vergeving is nooit los verkrijgbaar, alsof de Heer alleen gestórven is voor de zonden. Nee, Hij stond op, en ieder die bij Hem hoort mag en moet ook opstaan in een nieuw leven. Dat hoorden we bij Buth Nhorm uit het beginvoorbeeld: hij roept niet maar even dat zijn zonden zijn vergeven. Hij volgt nu ook Jezus, helpt mensen in zijn dorp, werd voorganger. Een nieuwe start, dát geeft de Heer. Niet een gelegenheid om op de oude voet door te gaan. Wie dat laatste ‘gelooft’ tussen aanhalingstekens, die zondigt willens en wetens. Dat is in het Nieuwe Testament nog even erg als in het oude. Maar… zelfs daar is vergeving voor, als je je met berouw tot Jezus wendt.

[Slot: link met Heilig Avondmaal]
Ach, ik moet stoppen. Nog één ding. Alles wat we vandaag hoorden, wordt zichtbaar in het Heilig Avondmaal. Volgende week mogen we het weer vieren. En daar zie je het voor je. Iedereen is welkom bij God, dankzij de vergeving die Jezus geeft. Welkom, door zijn offer en opstanding. Het wordt je aangereikt in brood en wijn: nieuw leven door zijn dood.
Wat je ook mag hebben gedaan, je bent welkom als je in Hem gelooft. Je mag komen, ook al kun je het nauwelijks geloven, dat ook dat éne je vergeven wordt. Je mag komen, ook al besef je je zonden niet zo diep. Want echt, we hebben het nodig, allemaal: de vergeving die Jezus geeft. Het nieuwe begin door Hem. Dat mogen we dankbaar vieren aan zijn tafel.
En wie zitten daar? Geen brave mensen zonder fouten. Maar een verzameling vergeven zondaars. Daar zit een Petrus die Jezus verloochende. Een Thomas die twijfelde. Daar zit een man die steeds te strijden heeft met driftigheid. Daar zit een vrouw die niet altijd de waarheid sprak… Daar zitten, hoop ik, u en jij en ik. Mensen voor wie vergeving is. Om Jezus’ wil.

Amen