Uit de Bijbel is gelezen Mattheüs 4:17-5:10

Gemeente van Jezus Christus,

[intro: leerling/gezel/meester]
in de Middeleeuwen had je in Nederland en overal in Europa de gilden. Als je bijvoorbeeld meubelmaker wilde worden, kon je niet zomaar een bordje in je tuin zetten ‘ik maak meubels’. Wilde je meubelmaker worden, dan moest je je aansluiten bij het gilde van de meubelmakers. Net zoals er een gilde was van de leerbewerkers, van de slagers, enzovoorts.
Maar ook als je je aansloot bij zo’n gilde, kon je niet meteen meubelmaker worden. Nee, je moest een opleiding doen. En die opleiding bestond niet uit boeken lezen – de meeste mensen konden niet eens lezen in de middeleeuwen! Je leerde het vak in de praktijk. Je begon als leerling bij een meester in het meubel maken. Je moest de houtkrullen opvegen, kleine klusjes doen, en intussen zag je hoe de meestermeubelmaker te werk ging. Je hoorde hem praten over opdrachten en ontwerpen, zag hem bezig, en zo kreeg je een idee van wat het inhoudt om meubelmaker te zijn.

Na een paar jaar mocht je van leerling promoveren tot gezel. Zelf meewerken, nog meer naast de meester staan. En dan, vroeg of laat, werd je zelf meester en lid van het gilde. Dán pas mocht je een bordje ophangen ‘meubelmaker’. Meester zijn, omdat je eerst leerling was geweest!
Ons thema dit jaar is ‘leerlingen van Jezus’. Maar ‘leerling’, daarbij moet je niet denken aan een klaaslokaal. Bij ‘leren’ moet je niet denken aan boeken en een tentamen. Nee, leren een christen te zijn, dat doe je bij een meester, net als vroeger in de gilden. Dat doe je bij dé Meester. Bij Jezus. Wij mogen, wij moeten allemaal in de leer bij de Heer. Om zo de daden en gedachten te leren die passen bij Gods koninkrijk. Om zo zelf uiteindelijk ook bezig te gaan voor God. Leerlingen van Jezus – dat is ons jaarthema!

[een christen is een leerling/volgeling van Jezus]
Even een vraag: wanneer ben je eigenlijk een christen? Als je in God gelooft? Nee! Wereldwijd geloven de meeste mensen wel dat er iets is. De apostel Jakobus schrijft: de duivel gelooft óók dat er God er is, en hij beeft… Geloof in God, algemeen, maakt je nog geen christen. Geloven in Jezus Christus dan? Dat komt al dichterbij. Maar wat is geloven? Geloven dat hij de Zoon van God is? Geloven dat hij voor jouw zonden gestorven is? Dat is allebei toch nog meer weetjes voor waar houden. Echt geloven, het is niet allerlei dingen over Jezus weten of voor waar houden. Het is Jezus volgen, zijn leerling zijn.
We hoorden uit de Bijbel hoe Jezus zijn optreden begonnen. Hij zegt niet: geloof in mij! Hij zegt als eerste: “kom tot inkeer” – of zoals een andere vertaling zegt “begin een nieuw leven”. Jezus roept: ga anders denken, en anders doen. Maar niet als losse opdracht. Hij gaat ook heel concreet naar Simon en Andreas en anderen toe en zegt “kom, volg mij”. En als een rabbi dat in die tijd zei, betekende dat veel. ‘Volg mij’ is niet ‘loop achter me aan’ maar ‘ga bij me in de leer’. In de leer, op de manier zoals een leerling bij de meubelmaker: kom, kijk, luister – leer zo wat dat andere leven inhoudt.
Een christen ben je, wanneer je Jezus volgt als leerling. Christen, dat is geen titel op een diploma, het is de titel van een opleiding! Al weet je nog veel niet, al doe je niet veel goed, als je maar meegaat met de Meester. We zongen het net “Hij komt ook hier vandaag voorbij, hij roept ook ons, roept u en mij”. Zit jij al op zijn opleiding? Of denk je misschien dat je het diploma al binnen hebt? Maar geloven is: Jezus volgen, levenslang leerling.

[hoe leerling-zijn werkt]
Maar hoe kun je nu Jezus volgen? Je kunt natuurlijk niet letterlijk met hem meegaan, zoals Simon en Andreas toen. Je kunt wél Jezus’ woorden horen, zoals die in de Bijbel staan. Bijvoorbeeld in de Bergrede, waar we het begin van lazen. Echter, geloven leer je niet uit een boek – zelfs niet uit de Bijbel. Christen word je niet met een cursus of een handig stappenplan. Als je de Bergrede opvat als een handleiding om christen te zijn, zul je teleurgesteld uitkomen. We gaan het komende seizoen de Bergrede behandelen in de themadiensten. Maar het is al heel veel mensen opgevallen de eeuwen door, dat wat Jezus zegt eigenlijk onhaalbaar is. Onhaalbaar, als je het opvat als een opdracht om zelf te gaan doen. Maar zo moet je ook niet geloven! Het is net alsof je meubelmaker wil worden door een bouwpakket en handleiding te halen bij de IKEA…
Maar hoe kun je nu dan Jezus volgen? Zijn leerling zijn? Het begint niet met doen of weten, maar met kennismaken. Zien wat hij doet – we hoorden uit de Bijbel hoe de mensen zijn wonderen zagen, en zo kijken wij als het ware op een afstandje ook mee. En soms zie je Jezus nóg bezig, in mensen, door mensen. Kennismaken met Hem, dat is ook luisteren naar wat Hij zegt – bijvoorbeeld in de Bergrede. Luisteren en zo merken hoe Hij tegen de wereld aankijkt en tegen de mensen. Een heel andere visie op geluk bijvoorbeeld dan je om je heen meestal hoort. Gelukkig wie nederig zijn, zachtmoedig, gelukkig zelfs wie treuren. Kan dat? Hoe zit dat? Het laat je omdenken!
Leerling zijn begint met meegaan, en dat kan ook vandaag. Meegaan, op weg samen met anderen die Hem volgen willen – wij als gemeente, en wereldwijd. Daar is de Heer Zelf, met zijn Geest.

[oproep: volg Jezus]
Volg jij Jezus al? Leef je als leerling? Ik wil u en jou echt oproepen, om leerling te worden en te blijven, van hem, de grote meester. Hij weet wat echt geluk is, en hoe je daar komt. Hij opent een andere wereld. Hij wil je opleiden om ook een mens van God te zijn. Om zijn daden te doen. Om zijn hart te hebben. Zou je dat niet willen?
Misschien weet je nog maar weinig van geloof – ik hoop dat er ook zulke mensen te gast zijn vanmorgen. Of misschien ben je na de kindernevendienst half afgehaakt en zit je er nu. Ik nodig je uit: word leerling van Jezus! Je hoeft niet alles te weten, je hoeft niet al een bepaalde levensstijl te hebben. Je mag er gewoon open ingaan. Kijken wie Jezus is, wat hij doet, hoe hij denkt, wat hij meegeeft. Kom mee! Hier in de kerk volgen we Hem, ga gewoon maar mee dit seizoen!
En voor wie al jaren naar de kerk gaan, het volgende. Doe eens een check vandaag: ben je ooit echt ingegaan op Jezus’ uitnodiging: kom, volg mij? Of heb je het beleefd aangehoord, en ben je verder wat op afstand gebleven? De Heer wil je leren, voor het eerst en steeds meer, om te doen en te denken en te worden als Hij. Dát is het doel van naar de kerk gaan. Dat je als leerling vordert: van kijken naar meehelpen, naar uiteindelijk zelf doen. Hoe is dat bij u of jou?

[waarom zou je Jezus volgen?]
Misschien denkt iemand: maar waarom zou ik Jezus willen volgen? Dat dachten de mensen in zijn tijd vast ook! Ze zochten ieder op hun eigen manier een weg door het leven, hadden misschien leiders of leraars die ze volgden… en dan komt er opeens die man voorbij die zegt “kom, volg Mij”. Waarom zou je? “Ik zal u vissers van mensen maken” – zei hij tegen een stel vissers. Ik denk niet dat ze die woorden begrepen op dat moment. Maar íets raakte hen, en ze gingen. En eenmaal aan het volgen, eenmaal leerling, zagen en hoorden ze dingen die ze nooit hadden meegemaakt. Genezing van allerlei ziektes, maar ook woorden van wijsheid. Een blik op de wereld, zoveel dieper dan alles wat ze kenden tot dan toe. Ze waren vast al religieus, geloofden in God en de Thora. Maar dít…
En zo kan nog je ervaring zijn. Waarom zou je Jezus volgen? Hij roept, je vroeg er niet om. Maar probeer het maar. Dan zul je dingen zien en horen die ongekend voor je waren. Neem alleen die beginwoorden van de Bergrede. Gelukkig wie… in onze maatschappij is het: gelukkig wie succesvol is, rijk is, wie zichzelf helemaal ontplooit, knap is en gezond. Gelukkig de ‘winners’, gelukkig de mensen die het hebben en kennen en kunnen. Maar Jezus zegt, en laat het eens inwerken: gelukkig wie nederig zijn van hart, wie treuren, zachtmoedig zijn, wie snakken naar recht. Niet de winnaars perse, maar eerder wie een bepaalde openheid hebben. Zelfs wie verdriet heeft, kan bij God gelukkig zijn. Want er is een belofte van troost. Gods koninkrijk is nabij, zegt Jezus, en daar gelden andere waarden. Daar lopen lammen, daar is troost voor treurenden, daar wordt barmhartigheid betoond. O, hier zou nog zoveel over te zeggen zijn! In verdere themapreken ga ik er wel verder op in. Maar waarom Jezus volgen? Hierom! Omdat Hij weet wat echt geluk is, en hoe je het vinden kunt. Omdat Hij weet van een andere wereld, van God en genade. Dáárom! Zou je dat niet willen ontdekken? Word leerling van Jezus!

[voorbeeld: verkeerde volgorde]
Weet je wat zo raar is? Juist een christelijke achtergrond kan een nadeel zijn bij het volgen van Jezus. Als je helemaal geen christelijke achtergrond hebt, kun je onbevangen ingaan op Jezus’ uitnodiging. Dan leer je gaandeweg de dingen wel die je nodig hebt. Dan pak je de goede volgorde – eerst zijn bij Jezus, hem volgen, de verbinding zoeken. Dan zelf gevormd worden door Hem, gaandeweg een beetje gaan denken en kijken en ook doen als Hij. En uiteindelijk: deel hebben aan zijn taak, iets van Gods koninkrijk laten zien aan andere mensen. Zijn bij – worden als – doen als, die volgorde. Zo werkt leerling-zijn nu eenmaal! Dan, gaandeweg, kom je hopelijk ook ergens tot de belijdenis van Thomas, die neervalt voor Jezus’ voeten en zegt ‘Mijn Heer, Mijn God!’ – want Jezus is méér dan een meester.
Maar ik heb in mijn eigen leven gemerkt dat je ook aan de verkeerde kant kunt beginnen, juist als je christelijk bent opgevoed. Dan heb je ideeën meegekregen, in je hoofd. Je weet dat Jezus Heer is en God. Dan weet je dat je bepaalde dingen moet doen en andere niet – de buitenkant van je bestaan. Maar echt christen-zijn, dat lukt niet met ideeën en regels. Dat is alsof je begint met een kast te maken met wat theorie en een baar bouwvoorschriften. Dat wordt natuurlijk niet veel! Je hebt een heleboel bagage, maar je begint niet vanzelf bij het goede begin. En wat is dat? Heel eenvoudig: je hebt een leermeester nodig, iemand om te volgen. Iemand bij wie je kunt zien wat het is om kind van God te zijn. Je hebt de Zoon van God nodig, en dat jij dicht bij Hem blijft. Eerst zijn bij, dan worden als, dan doen als. Alleen dát werkt, ook op Gods weg.

[hoe blijf je bij Jezus?]
Hoe blijf je dan dicht bij Jezus? Dát is de grote vraag. Ik zei al, letterlijk Hem volgen kan niet meer, zoals Simon en Andreas en de anderen deden. Maar hoe blijf je dan bij Jezus als leerling? Hoe zie je wat Hij doet, merk je hoe Hij denkt, waar hoor je zijn woorden? Toch kan het nog steeds! Want al is Jezus net meer op aarde, door zijn Geest is Hij nog steeds bij ons. Je kunt Hem ontmoeten als je bepaalde dingen doet – bidden of vasten bijvoorbeeld. Je kunt Hem ontmoeten in andere mensen die Hem ook volgen. Je kunt Hem ontmoeten in de Bijbel of als we samen Hem vereren… En zo zou ik nog meer kunnen noemen. Straks bij de koffie kun je er verder over nadenken: wat helpt jou om als leerling bij Jezus te blijven? Er is een werkvorm voorbereid, daar hoor je straks meer over.
En so wie so: heel dit seizoen gaan we er verder op in, in een stel themadiensten elke zoveel weken – hoe kun jij een leerling van Jezus zijn? In 2025, in jouw leven met alle hectiek of leegte? Kom elke keer maar weer luisteren, deze preek is pas een begin!

[slot]
En tenslotte: als jij als leerling met Jezus meegaat dóet dat wat met je. Dan blijft geloof geen idee in je hoofd, dan ga je het Koninkrijk van God uitleven. En dan kun je op allerlei plekken uitkomen, letterlijk of figuurlijk, waar je nu geen idee van hebt. Ik waarschuw alvast maar, Jezus volgen is niet voor wie alles graag veilig houdt. Eén voorbeeldje als afsluiting: ik zat een boek te lezen over de Quakers, een christelijke groep. Een rijke vrouw uit die groep kreeg het op haar hart om in de gevangenis te gaan wonen, want, zo bedacht ze, dáár zou Jezus vandaag ook heen gaan. En ze dééd het, tot verbijstering van haar man. Nee, niet dat iedereen dit nu moet doen, maar het was, zoals het werd beschreven, echt een actie in de geest van Jezus. Geluk is niet vrij zijn in een mooi huis – geluk is kijken als, denken als, doen als Jezus.
Jezus volgen, zijn leerling zijn – durf jij het? Wil jij het? En begin dan maar gewoon met kijken, luisteren, leren, door dicht bij Hem te zijn. “Kom, volg Mij” – Hij zegt het ook vandaag!

Amen