Uit de Bijbel is gelezen: Genesis 2:18-25 en Efeze 5:21-33

Gemeente van Jezus Christus,

[intro]
“Je trouwdag, de mooiste dag van je leven” wordt er wel eens gezegd. Ik denk dan altijd maar: het is niet te hopen, dan wordt het daarna alleen nog maar minder!
Als twee mensen besluiten te gaan trouwen, komen ze er al snel achter wat een enorm aanbod er is aan dingen om die trouwdag zo mooi en bijzonder mogelijk te maken. Unieke trouwlocaties, antieke trouwauto’s, een stropdas die ineens driemaal zo duur is als normaal omdat het voor een bruiloft is… Plechtige of juist informele ceremonies in stadhuis en kerk, net hoe je het wilt. Weddingplanners en wat niet al. Allemaal ter opluistering van het huwelijk.

Of nou ja, het huwelijk? Dit is alleen maar de huwelijksdág. Je zou door al de opsmuk haast vergeten wat een trouwdag is: dát is niet je huwelijk, dat is het begín van een huwelijk. Van een leven als man en vrouw. Dáár gaat het om. “Een trouwdag is even, getrouwd-zijn een leven”.
Er doet zich iets in onze tijd merkwaardigs voor, lijkt het: aan de ene kant worden bruiloften steeds specialer, aan de andere kant staat het huwelijk steeds lager aangeschreven. Minder mensen trouwen, en méér en meer huwelijken houden geen stand. Hoog tijd dus om het vanavond eens te hebben over dat belangrijke onderwerp: het christelijk huwelijk.
Ik merkte bij het maken van deze preek dat hij een beetje als een woekerplant was. Er is zoveel over dit onderwerp te zeggen dat het al snel alle kanten uit woekert. Ik heb mijn best gedaan om te snoeien zodat we het vandaag bij de hoofdlijnen houden. Drie punten en een paar praktische tips.

[1. het huwelijk een zegen uit het paradijs]
Het eerste dat we vanavond mogen meenemen, is dat het huwelijk iets is uit het paradijs. Juist omdat onze wereld geen paradijs meer is, mogen we deze paradijsbloem wel koesteren!
God zelf, we hoorden het, sloot het eerste huwelijk. Aan de eerste mens, een man, gaf hij een vrouw. God geeft de mens een tegenover. Waarom doet God dit? Omdat hij zegt ‘het is niet goed als de mens alleen is’. Dat is een waar woord. Ieder mens heeft anderen nodig – dat geldt veel breder dan binnen het huwelijk alleen. Maar het huwelijk is de meest hechte van alle relaties. Het wordt hier genoemd een “tot één lichaam worden”. Daar is niet alleen de seksuele eenwording mee bedoeld, al valt dat er ook onder. Eén lichaam, dat wil zeggen samen een nieuwe eenheid zijn in plaats van twee losse individuen.
Weet u, deze hechte relatie in een huwelijk weerspiegelt iets van wie God zelf is. In het vorige hoofdstuk staat heel opvallend dat God zegt “laten wij mensen maken”. Wij – meervoud! Waarom? omdat God de Drie-enige is: Vader, Zoon en Geest, drie en toch samen één. Iets daarvan wordt weerspiegeld binnen een huwelijk: man en vrouw zijn afzonderlijk individuen, en toch zijn ze in het huwelijk samen één. Een twee-eenheid, als afspiegeling van de Drie-eenheid. God is relatie in zichzelf, volmaakte liefde, en iets daarvan komt terug in het huwelijk. Twee mensen, en toch niet meer twee losse individuen, maar één geworden als stel, onscheidbaar.
Wat maakt dat het huwelijk meteen al diep! Nou ja, huwelijk? In wat we lazen uit Genesis valt dit woord helemaal niet, en er komt ook geen stadhuis aan te pas. Daar kom ik later nog op terug. Maar houd dit als eerste vast: het huwelijk is een gave uit het paradijs.

[2) Het huwelijk als verbond]
Dan het tweede punt: het christelijk huwelijk is een verbond. Wat is een verbond, en waarom is het huwelijk een verbond? Een verbond, het woord zegt het al, is dat twee partijen, twee partners, zich met elkaar verbinden. Echter, wel op een speciale diepe manier. Wat die manier is, kan ik nog het best uitleggen door het tegenover iets anders te stellen: een contract. Bij een contract heb je ook twee partijen die zich aan elkaar verbinden. Bijvoorbeeld: de ene partij verplicht zich bepaalde goederen te leveren, en de andere partij verplicht zich om daar een bepaald bedrag voor te betalen. Zolang beide partners zich houden aan de voorwaarden, blijft het contract in stand. Maar als één van beiden zich niet meer aan de voorwaarden houdt, dan is het contract gebroken. Jij betaalt niet, ik lever niet meer! Of: jij levert niet, dus ik betaal niet meer. Een contract kun je bovendien opzeggen, als je merkt dat het niet meer voordelig voor je is. Dat je bijvoorbeeld naar een andere energieleverancier gaat en daar een nieuw contract afsluit, terwijl je het oude opzegt.
Veel relaties, ook huwelijken vrees ik, zijn denk ik onbewust opgezet als contract. Je hoopt er allebei voordeel van te hebben dat je samen verder gaat. Liefde te krijgen, geborgenheid, aandacht. En in ruil geef je die zelf natuurlijk ook. Vaak gaat dat goed, zo kun je samen oud worden. Maar… wat als de ander niet meer geeft wat jij wilt, of minder? Als zijn werk meer aandacht krijgt dan jij, of als zij zelden meer zin heeft in seks? Wanneer je je relatie opvat als een contract, kan het dan snel stoppen. Want het wederzijds voordeel is weg! Of stel, je komt een betere optie tegen – dan zeg je je oude contract, je bestaande relatie misschien wel op…
Echter, zo is een huwelijk níet bedoeld. Het christelijk huwelijk is een verbond. Zeker, je belooft elkaar dingen. Zeker, je hoopt er allebei baat van te hebben. Maar… een verbond is niet voorwaardelijk. Niet van “ik doe mijn deel zolang jij het jouwe doet”. Nee, in een huwelijksverbond beloof je liefde en trouw aan de ander, zondermeer. “ik ben jouw vrouw (of jouw man) – ook als jij ziek word. Ook als jij niet leuk doet. Ook als we vaak botsen. Ook als ik het idee heb dat ik veel geef en weinig krijg – ik geef me voor nu en altijd aan jou. Onvoorwaardelijk”.
Dát is het huwelijk. Een verbond. Dat is echt heftig, als je het op je laat inwerken. Alsof je je hoofd in een strop steekt! Ik snap wel dat mensen liever gaan samenwonen, dan kun je veel makkelijker weer weg…
Hoe kan een huwelijk werken? Nou, omdat je allebei hetzelfde commitment maakt. Dit: ‘Ik geef me aan jou, in liefde en trouw’. Het huwelijksverbond is gebaseerd op wat je aan de ander kunt geven. Precies de omgekeerde oriëntatie als bij een contract. Maar het mooie: als je allebei de ander op het oog hebt, ontvang je allebei veel!
Dit is het tweede dat we moeten vasthouden, en het belangrijkste: het christelijk huwelijk is een verbond van liefde en trouw. Liefde en trouw, als twee benen. Als de ene even krachteloos is, kun je nog op de andere staan. Liefde, dat je van de ander houdt en hem of haar gelukkig wilt zien. Én trouw: dat je volhoudt, ook als de ander tegenvalt en tekortschiet.

[3) het chr. huwelijk weerspiegelt Christus’ liefde voor de gemeente]
In Genesis 2 zijn we in het paradijs. U begrijpt, daar is zulke onvoorwaardelijke liefde niet moeilijk, want daar is alles goed. Maar… wij leven niet meer in het paradijs. Veel is ontspoord. Mensen buiten het paradijs zijn ongeneeslijk ik-gericht, en dat is bepaald geen goede basis voor een verbond. Wat nu?
En daarom is het derde nodig wat de Bijbel vertelt, we hoorden het uit Efeze: het christelijk huwelijk mag en moet een weerspiegeling zijn van Christus’ liefde voor de gemeente. Een liefde voor mensen die níet altijd zo mooi zijn, met fouten en zonden. Alleen waar deze liefde de toon aangeeft, kan de paradijsbloem van het huwelijk bloeien.
In het Oude Testament wordt de relatie tussen God en Israël al vergeleken met een huwelijksverbond. Israël was God vaak ontrouw, maar dat betekende niet dat Hij zei: dan is het over en uit – contractbreuk van jullie kant. Nee, juist dan zie je hoe diep een verbond gaat. God had zich verbonden om de God van Israël te zijn, onvoorwaardelijk. Ook al lieten zij het er bij zitten, ook al trapten ze Hem op het hart – God bleef van zijn kant het verbond trouw. Hij dumpte Israël niet, maar zette alles op alles om het volk terug te winnen.
En zo is het helemaal in Jezus. Hij wordt vergeleken met een bruidegom, en de gelovigen met een bruid. Jezus Christus houdt niet alleen van goede, trouwe mensen, maar van ontrouwe zondaars. Hij geeft zich helemaal voor hen, zelfs tot in de dood. Dat is nu trouw, dat is nu liefde! Vergevend en opofferend. Hij heeft alles voor zijn bruid over: de kerk, wij. Zelfs al beantwoordt de bruid die liefde meestal maar heel matig. Al wint de bruidegom er weinig bij. Daar gáát het Hem niet om, in ware verbondsliefde. Hij wil het goede voor zijn bruid, wat het ook kost!
Kijk, zúlke liefde mag ook een christelijk huwelijk kenmerken. Omdat de huwelijkspartners door Christus’ Geest vernieuwd worden en op Hem gaan lijken. Dat man en vrouw helemaal het goede zoeken voor elkaar. Niet alleen als ze er genoeg voor terug krijgen, maar onvoorwaardelijk. Omdat je weet: zo houdt Christus ook van mij. Dan kun je het uithouden met elkaars fouten. Dan kun je vergeven. Dan kun je de minste zijn en sorry zeggen als dat nodig is. Dan weerspiegel je samen iets van het geheim van Gods onvoorwaardelijke liefde voor falende en dwalende mensen. Van Christus en zijn kerk.

[intermezzo: het burgerlijk huwelijk en samenwonen]
Maar even een intermezzo. Moet je voor dit alles nu trouwen op het stadhuis? Om elkaar lief te hebben met de liefde van Christus? Om samen in een verbondsrelatie te leven en niet in een contract? Ís het burgerlijk huwelijk niet juist een contract? Wat doen die formaliteiten ertoe? En trouwen kost nogal wat, ik begon er al mee…
Om te beginnen: inderdaad is het burgerlijk huwelijk een contract. Het gaat letterlijk over “de rechten en plichten die de wet aan de huwelijkse staat verbindt”. Je belooft elkaar op het stadhuis ook géén trouw voor altijd. De burgerlijke definitie van een huwelijk in ons land is heel anders dan van het christelijke.
In het licht van dat alles zijn er wel mensen die zeggen: het is genoeg als je samen elkaar trouw belooft, daar is geen huwelijk voor nodig. In de Bijbel gingen ze ook niet naar het stadhuis… Dat laatste is waar, maar een huwelijk werd het in het openbáár gesloten. Als christen mogen we dankbaar zijn voor de maatschappelijke structuren die er zijn, en die vaak christelijke wortels hebben – zo ook de huwelijkssluiting. Maak daar gebruik van! En bovendien: als je Gods zegen op je relatie wilt vragen in een trouwdienst in de kerk, kan dat pas als je voor de wet getrouwd bent. Die zegen wil je toch hebben?
Wat in elk geval niet moet, is gewoon maar gaan samenwonen. De liefde is er dan vast, maar de andere pijler, de trouwbelofte, die ontbreekt. Voor een verbondsrelatie zijn beide nodig. Juist omdat we buiten het paradijs leven. Je móet niet de makkelijke optie hebben om maar weg te gaan als het even niet loopt. Immers, je bent één lichaam geworden samen, je leven is verweven. Trouw maar gewoon! Dat zal meteen helpen om na te denken of je dat echt wilt: je levenslang aan die ander uitleveren. En wil je dat niet, dan moet je ook niet gaan samenwonen!

[goed huwelijk is christelijk huwelijk]
Maar tenslotte, terug naar de hoofdzaak, het christelijk huwelijk. Nog één praktische vraag: hoe houd je huwelijk goed? Een heel relevante vraag voor ieder getrouwd mens. Maar ook voor de mensen om hen heen! Iemand zei eens: een christelijk huwelijk is een etalage voor de wereld. Daar kunnen mensen zien hoe de liefde van Christus werkt. Voor jezelf is het natuurlijk ook belangrijk, een goed huwelijk. En voor je kinderen, niet te vergeten, als je die hebben mag.
Ik kan hier geen beknopte huwelijkscursus geven. Dus ik houd het bij een paar praktische tips. Eerst een tip uit Genesis. Daar hoorden we dat een mens zich los moet maken van zijn vader en moeder en zich hechten aan zijn vrouw (of man). Dat is heel concreet. Een heel belangrijke reden voor huwelijksellende is dat dít niet gebeurt. Dat één van beide partners sterk onder invloed staat van zijn of haar ouders. Of dat je de fouten van je moeder terugziet in je vrouw, en daar heel sterk op reageert. Of dat ouders zich bemoeien met het gezinsleven van hun getrouwde kinderen… Wie gelukkig getrouwd wil zijn, moet voor zulke dingen oppassen. Zich bewust lós maken. Niet afkeren, dat is wat anders. Maar het moet helder zijn: dat zijn zij, en dit zijn wij. Dat voorkomt veel ellende. En als je zelf getrouwde kinderen hebt, let er op van de andere kant. Laat ze hun eigen leven!
Dan als tweede tip dit: vaar niet op je gevoel alleen! In onze maatschappij is gevoel véél te belangrijk. Mensen zeggen “ik voel er niets meer bij” en dat is dan al reden genoeg om uit elkaar te gaan. Maar zo níet in een christelijk huwelijk. Gevoel is bedrieglijk, of het nu positief is of negatief. Ik las het volgende. Een jonge piloot dacht dat hij wel op gevoel kun vliegen, zonder instrumenten. Maar op een gegeven moment, toen ze boven de wolken vlogen, gooide de instructeur een doek over het instrumentenpaneel. Toen bleek al snel dat gevoel alleen niet genoeg is… Ze stortten bijna neer! Net zo in een relatie. Vlieg niet op je gevoel alleen. Stuur liever op de twee basisinstrumenten: liefde en trouw. Liefde, christelijke liefde is géén gevoel. Christelijk liefde is de liefde die bewust het goede voor de ander zoekt, misschien wel tegen je gevoel in. En trouw, dat is het vaste voornemen om het vol te houden met déze persoon aan wie je je woord hebt gegeven. Trouw, wat je ook voelt. En wat dat betreft: als een huwelijk slecht loopt en je houdt vol, blijkt het in de meeste gevallen vanzelf weer beter te worden!

[slot]
Ach, ik moet stoppen. En ik besef: er zijn nog allerlei vragen níet behandeld. Als je single bent, wat moet je dan met deze preek? Zeker als je hoorde “het is niet goed als een mens alleen is…” Maar bedenk, er staat niet ‘het is niet goed als een mens ongehuwd is’. Alleen zijn is voor niemand goed –je hebt mensen om je heen nodig. Maar in het Nieuwe Testament zegt Paulus, 1 Korintiërs 7:38: “wie trouwt doet goed, wie niet trouwt doet beter”. Er is meer te zeggen dan in deze preek paste. Ik wil daar gerust over doorpraten als iemand ermee zit, en dat geldt ook voor andere vragen.
Bijvoorbeeld: dit ging allemaal over man en vrouw. Maar wat als je je niet aangetrokken voelt tot het andere geslacht? De Bijbel is heteronormatief, zoals dat heet, ik kan er niets anders van maken. Maar wat is dán de weg is om te gaan, als de Bijbel ook zegt dat “niet goed is voor een mens om alleen te zijn”? Ik moet het laten liggen. Net zoals ik niet ingegaan ben op die woorden van Paulus dat de man het hoofd is in het huwelijk en gezag heeft over zijn vrouw. Ik zou zo nóg wel drie preken kunnen houden. Tim Keller heeft er acht gehouden over het huwelijk – heel wat dieper dan wat ik vertelde. Ze staan in een boekje, dat heet simpelweg “het huwelijk”. Aan te raden!

Maar laten we niet eindigen met losse eindjes. Laten we ook niet eindigen met de problemen die wij soms maken, met onze onvolmaakte liefde en onze ik-gerichtheid. Laten we liever eindigen met dat waar het christelijk huwelijk een afspiegeling van is: van Christus’ liefde voor ons. Een liefde die onze fouten verdraagt, onze ontrouw uithoudt, onze onverschilligheid opzijzet. Jezus, Hij heeft werkelijk opofferende liefde – tot in de dood. En daar mogen wij van leven. Ja, we mogen als kerk zelfs zijn bruid zijn. Op weg zijn naar het grote bruiloftsfeest. Laten we dan bovenal proberen Hém te behagen in alles wat we doen, zijn liefde beantwoorden met wederliefde. En dat kan onder andere door in ons huwelijk, als we getrouwd zijn, iets van zijn houding te weerspiegelen!

Amen