Uit de Bijbel is gelezen: Psalm 4 en Handelingen 5:27-42

Gemeente van Jezus Christus, hier en thuis,

[intro: vreugde ongrijpbaar]
Vreugde, dat is het onderwerp van de dienst van morgen. De tweede vrucht van de Geest: vreugde, of blijdschap, net hoe je het vertaalt. Wie wil er niet blij zijn, vol vreugde leven? Denk maar eens terug aan een moment dat je echt overliep van blijdschap. Misschien wel op je trouwdag, of toen je hoorde dat dat ene huis voor jouw was; of misschien gewoon een moment met vrienden in de vakantie, toen je samen zat te eten op het terras in de avondzon. Samen lachen, samen zingen bij een gitaar… Vreugde, het kan je vullen. Het doet je goed – je ontspant, zorgen gaan naar de achtergrond. Blij zijn is gezond, het tegengestelde van stress die je sloopt.
Wie wil er niet vol vreugde zijn? En tegelijkertijd is het iets ongrijpbaars. Je kunt niet blij zijn op commando. Ik denk dat heel veel dingen die mensen doen, een zoektocht zijn naar vreugde en vervulling. Dingen kopen, dingen zoals uitgaan of een vakantie, zelfs drank en drugs – je hoopt er blij van worden. Maar meestal is dat maar voor een moment. Hoe blij je ook bent met je nieuwe auto, na een tijdje ben je het gewend. Na de drank komt de kater, na het uitgaan de ochtend.
Kun je blijvende blijdschap hebben? Als levenshouding? Geen oppervlakkige vrolijkheid, maar diepe vreugde? De tijd en de maatschappij waarin we leven zijn niet speciaal heel vreugdevol. Stress, gemopper, onzekerheid zeker momenteel met al die maatregelen. Maar juist daarom verlangen mensen diep naar vreugde, onbezorgde blijdschap. Ik zie het om me heen, ik doe dat zelf ook , en ik denk jij of u ook wel. Vreugde – dat je zegt ‘yes!’, dat je wel kunt dansen en dat misschien ook echt doet. Maar waar haal je de vreugde vandaan?

[vreugde als vrucht van de Geest]
Nu horen we vanmorgen: de vrucht van de Geest is… vreugde! Een leven met God is blijkbaar een vreugdevol leven. Waar vind je vreugde? Bij Hem! Echte blijdschap is niet te maken, niet te kopen – ik denk zelfs dat hoe fanatieker je ernaar jaagt, hoe meer het je ontglipt. Wij kunnen onszelf niet blijvend blij maken. Maar Gods Geest wil vreugde in ons laten groeien. Groeien! Dus niet dat het er zo ‘poef’ ineens is, maar dat je leven meer en meer doortrokken raakt van een soort basisblijdschap. Niet dat je altijd staat te springen en dansen, maar dat je leven licht is en lichtvoetig.
God wil het geven. De bijbel staat vol voorbeelden ervan. We hoorden ervan uit psalm 4, hoe de dichter zegt: ‘in U vindt mijn hart meer vreugde dan zij in hun koren en wijn’ – zeg maar in allerlei aardse genietingen. Ook heel veel andere psalmen juichen en jubelen. Of denk aan Paulus en Silas in de gevangenis – Handelingen 16. Midden in de nacht zongen ze lofliederen. Diezelfde Paulus schrijft in een van zijn brieven: Wees altijd verheugd in de Heer! Van de apostelen lazen we zelfs dat ze blij waren dat ze om Jezus’ wil mochten lijden. Wat moeten al deze mensen een basisblijdschap in hun leven hebben gekend, dat die zelf door zulke omstandigheden niet gedoofd werd! En gelukkig, de voorbeelden beperken zich niet tot de bijbeltijd. Misschien kent u zelf wel van die mensen die eenvoudig geloven, en daarom met een blijmoedige uitstraling, een vreugdevol vertrouwen op God.
God wil dat zijn kinderen blijdschap hebben – heb je dat weleens beseft? Het is niet zijn bedoeling dat zijn kinderen verbeten kijken, of altijd ernstig. Nee, de vrucht van de Geest is liefde én vreugde! Dan gaat er iets van je uit, als je iets blijkt te hebben van dat waar iedereen naar zoekt: blijdschap van binnen.
De vraag is wel meteen: Hoe is dat bij ons? Laat ik eerlijk voor mezelf spreken: ik heb dat lang niet altijd zo. Voel het niet, en ben het niet. Vol vreugde omdat ik bij de Heer hoor? Soms, maar soms ontbreekt het me nogal. Ik dacht de afgelopen week: moet ik over de vreugde van het geloof gaan preken? Ik geloof dat ik niet in de goede stemming ben… En ik denk dat dat bij meer mensen soms zo is. Maar is dat een gegeven, of kun je meer blijdschap krijgen? Erin groeien? Niet dat je jezélf oppept tot geforceerde vrolijkheid, maar dat je veel van Gods vreugde in je hebt. Kan dat? Hoe dan?

[de bron: Gods genade en liefde]
Maar eerst: om wat voor vreugde gaat het eigenlijk, die Gods geest in ons wil laten groeien? Het is maar niet een gevoel, al is het dat ook. De vreugde die God geeft ons leren wil, is gebaseerd op wie God is en dat je daarvan weten mag. Wie hij is voor jou! Waarom mag ik als Christen verheugd zijn? Omdat ik geloof dat God goed is. Omdat ik weten mag dat Hij genadig is, ook voor mij. In het Grieks lijken de woorden voor ‘vreugde’ en ‘genade’ erg veel op elkaar – ‘chara’ en ‘charis’. En dat is niet zonder betekenis. Vreugde in mijn hart mag er zijn dankzij Gods genade; ‘chara’ vanwege zijn ‘charis’. Blij mag ik zijn, omdat ik het door Jezus héél zeker mag weten: God geeft genade. Genade, dat wil zeggen dat je niet krijgt wat je verdient, maar dat je van alles krijgt dat je niet verdient! Om Jezus’ wil, omdat Hij zichzelf in de dood gaf voor mijn zonden, en omdat Hij mij laat delen in zijn leven. Daarom krijg ik alles, álles wat je wensen kan: vergeving voor elke fout, altijd een nieuw begin, eeuwige hoop voor de toekomst, en voor elke dag de zekerheid dat God van mij houdt, en mij nooit zal laten vallen. Zou je daar niet blij van worden?
Ik zei vorige week al: liefde, daar begint alles mee. Dat geldt ook voor blijdschap in de Heer. Het begint bij het weten: Hij houdt van mij. Wat maakt echt blij? Weten dat je geliefd bent! Als je een goede relatie hebt, geeft dat een vreugde die dieper gaat dan feestvreugde. En andersom: weinig kan een mens meer terneerslaan dan een leven zonder mensen om je heen. Ik vrees dat sommige ouderen dat in de huidige tijd heel goed begrijpen… Als je leeft zonder God, mis je de diepste liefde, of je het nu beseft of niet. Maar als je Hem kent, dan mag je leven uit zijn liefde, weten van zijn zorg, trouw, genade en blijvende beloftes – en daar mag je blij door worden, bijzonder blij! Een basisblijdschap die blijft, wat ook je omstandigheden mogen worden.

[het belang van leven erúit]
Deze vreugde wil Gods Geest in ons leven laten rijpen. Dus já, uw en jouw en mijn leven kan vreugdevoller worden, dat is geen utopie! Maar aan de andere kant: dat gaat niet vanzelf. Allereerst begint het ermee dat je een christen bent, écht een christen. Anders is Gods Geest niet in je. Het begint met dat je in geloof antwoordt op God, op hoe je Hem leert kennen in de Bijbel en vooral in Jezus. Dat je durft geloven dat Hij er is, en er is ook voor jou, en dat Hij goed is en genadig. Spreek het maar uit, als dat voor jou of u nodig is: Heer, ik wil in U geloven, help me!
Maar ook als je gelooft groeit deze vrucht, deze vreugde, niet vanzelf. Dan is het van het hoogste belang dat je eruit lééft. Dat je niet ergens in je achterhoofd hebt opgeslagen: OK, God, Jezus, vergeving, liefde – weet ik. Het gaat erom dat je erúit leeft. Juist dát wil Gods Geest in ons bewerken – en daar mogen we ook onszelf naar uitstrekken. Het is belangrijk om jezelf telkens weer voor te houden wat je basis is. Om te Gods genade te overdenken. Ik merkte het zelf deze week: voor deze preekvoorbereiding had ik niets aan alleen boeken. Belangrijker was dat ik ging bidden en danken, zodat lévend werd voor me wat ik wel weet: wie de Here God voor mij is en wil zijn. Wilt u, wil jij, meer geloofsvreugde: ga dan maar bidden, danken, je weer aan Hem overgeven met heel je leven – of misschien wel voor het eerst. En gelukkig: dit is geen oefening die je zelf moet doen: zodra je begint staat Gods Geest klaar om je erin te helpen.
Neem dus de tijd voor God, overdenk zijn beloftes uit de Bijbel, dan wordt er vreugde en dankbaarheid levend. Ook heel belangrijk: loof en dank Hem! Dáár word je blij van. Alleen, maar vooral ook wanneer we samenkomen als gemeente. Zingen, dát heft je hart op! Het is wel droevig dat ik dit nu moet zeggen, terwijl we hier dus niet mógen zingen wegens de coronamaatregelen. Dat is echt tegennatuurlijk. De kerkdienst is geen lezing, maar een eredienst voor de Heer, iets wat Hem eer en jou vreugde geeft. Ik vrees echt dat het de kerk schade zal doen als deze toestand langer voortduurt, dat het het geestelijk leven zal laten kwijnen. Ik begrijp wel als mensen zeggen: wat is er nu aan een kerkdienst zonder zingen… Kom echter toch maar, en haal het zingen dan thuis maar in. In het gezin, of samen, of meezingen met YouTube of Groot Nieuws Radio. En hopelijk worden er snel wegen gevonden om samen weer de Heer te eren. Want dát geeft vreugde! Als je in je hoofd denkt: ik wil blij zijn, ik wil blij zijn, maar ik ben het niet… dan kom je niet verder. Maar als je zingt: Heer u bent goed, uw liefde duurt voor eeuwig! Dan zal je eens zien wat dat doet!

[hindernissen]
Leven als christen is leven vol vreugde. Maar er zijn ook hindernissen daarin, daar wil ik er een paar van aanwijzen. Een eerste is denk ik al wel duidelijk uit het voorgaande. Geestelijk groeien, ook groeien in vreugdevol vertrouwen, vereist het zelfde als de gewone groei van een kind: voldoende voeding, en voldoende rust. Ik vrees dat wij in onze tijd hier meteen al de fout ingaan. Te weinig geestelijke voeding opnemen, en te weinig rust in ons leven. Alles vraagt aandacht, en aan het belangrijkste komen we niet toe: de vreugdeboodschap van God ons hart en onze gedachten laten vervullen. Mensen, kap met alles wat in de weg staat, hoe goed het verder ook mag zijn! Eérst goede voeding en rust voor je hart, dan de rest pas. Luister naar de stem van de Heilige Geest, die je hierbij wil leiden, let er maar op!
En ander iets dat de vreugde vaak verstoort, is bezorgdheid. Hoe zal dit gaan, en wat als dat… Enzovoorts. Dát kan je hart en gedachten vullen, in plaats van de vrede van Christus. Maar Jezus zegt, en Paulus herhaalt: wees niet bezorgd, maar vertrouw op God, en vertrouw al je zorgen toe aan God. Dat is de weg naar vrede, en dan ook naar vreugde – de vrucht van de Geest hangt samen, zoals ik vorige week al zei.
Nog iets dat je leven kan verdonkeren: vasthouden aan zonde, in welke vorm dan ook. Is er iets waarvan je weet dat het niet deugt: doe het weg! Keer je ervan af. En: bid of Gods Geest je daarvoor wilskracht en volharding wil geven. Als je met een zonde zit, denken we snel dat God met gefronst gezicht op een afstand staat. Maar geloof dit: Hij staat met uitgestoken hand om je eruit te trekken!
En tenslotte, en dat zou eigenlijk een aparte preek vergen, kunnen moeilijkheden en verdriet in je leven de vreugde behoorlijk verduisteren. Daar helpen geen mooie en vrome woorden tegen. Dat zul je moeten uitworstelen met God in het gebed. Toch met al je waarom-vragen naar Hem toegaan. Toch zeggen: Hij weet het het beste. Niet innerlijk afscheid nemen, maar juist blijven vasthouden aan al zijn beloftes, aan zijn genade en goedheid, zijn hulp voor wie hopeloos is. En denk je dat dat onmogelijk is? Het kán. Kijk naar de Bijbelgedeeltes die we lazen. Psalm 4: ‘U geeft mij méér vreugde dan zij met hun koren en wijn’. Handelingen 5: blijdschap in gevangenschap en geseling. Vreugde ondanks omstandigheden, vreugde in Hem. Zijn Geest kan het geven, soms onverwacht en ongedacht. Juist dan weet je: dit kan ik niet zelf maken – het is een gave, een vrucht van de Geest. Een lichtstraal in een nacht die donker is: zijn vreugde. Een basisblijdschap die je draagt, dwars door alles heen. Want zijn liefde duurt voor eeuwig, ook als dingen moeilijk zijn!

[slot]
Vreugde, blijdschap – het is niet te maken. Niet als het moeilijk is, en ook niet als alles voor de wind gaat. Hoeveel beroemdheden zijn er niet die alles hebben wat hun hart begeert, en toch hol zijn van binnen? Vreugde is een geschenk dat je toevalt, een gave van God door zijn Geest, om Jezus’ wil. Maar het mág groeien! Bid er maar om, zoek ernaar, ruim hindernissen op. En vooral: blijf verbonden aan Hem, als een rank aan de wijnstok. Leef uit wat Hij geeft, houd zijn goedheid en genade altijd voor ogen, ook voor jou!
En dan is het nu nog vaak een kwestie van ‘even’ – zo ben je er vol van, en zo is het weer weg. Maar de grootste vreugde ligt nog in het vooruitzicht! De diepste vreugde is daar waar je bij God mag zijn in zijn toekomst. Als we nu de weg gaan van Jezus, zullen we eenmaal horen: ‘goed gedaan, trouwe knecht. Ga binnen in de vreugde van je Heer!’ Daar is de vreugde ongestoord en voor altijd! En tot die tijd mogen we onze weg blijmoedig verder gaan. Als je weet: Hij is van mij, en ik ben van Hem!

Lof zijn Christus in eeuwigheid, amen.