Uit de Bijbel is gelezen: Psalm 4 en Johannes 14:25-31

Gemeente van Jezus Christus, broeders en zussen hier en thuis,

[intro: wat is vrede?]
We zijn vandaag gekomen in de serie over de vrucht van de Geest, bij de derde vrucht: de vrucht van de geest is liefde, vreugde, vrede… Maar wat is dat eigenlijk, vrede?
Ik denk dat we daar geen theoretische beschouwingen over moeten houden. Nee, ga liever in gedachten met me mee. Ik zie een blokhut staan, ergens in de heuvels, half tussen de groene bomen. in het oosten komt juist de zon op over de horizon. Het is nog fris, dauw ligt op het gras, maar je voelt dat het vandaag een mooie zonnige dag zal worden. Je hoort allerlei vogels zingen: je ziet ze niet maar hun geluid klinkt overal. De morgenlucht prikkelt je longen, en je neus vangt de geuren op van planten en het platteland. Dan wordt in de blokhut een ram opengedaan. Een jonge man en vrouw zijn op trektocht, en hebben erin overnacht. De man gooit het raam open en neemt met al zijn zintuigen de ochtend in zich op. Dan roept hij naar binnen: “Wat is het hier vrédig! Zullen we buiten ontbijten?”
Ik denk dat we allemaal wel de vrede voelen in dit tafereel. Geen klok, geen autogeluid – rust. Dát is nu echte vrede! Dat wij zo tegen vrede aankijken ligt natuurlijk aan de situatie waarin wij leven, onze maatschappij vol drukte en stress. Als jonge professional moet je veel ballen tegelijk in de lucht houden, zeker als je ook nog een gezin hebt. Verwachtingen zijn hoog. Dus bij vrede denk je aan de rust die vaak zo schaars is. Kalmte, ook van binnen trouwens.
In Jemen zullen ze het anders horen. Vrede? Dan denken ze aan dat die slepende burgeroorlog eindelijk stopt, dat ze veilig zijn. Maar er zijn nog meer soorten vrede. Billy Graham, de bekende Amerikaanse evangelist, schreef een boek met de titel ‘vrede met God’. Zou dat niet meer zijn waar Paulus op doelt als hij schrijft over de vrucht van de Geest? Nou, niet direct. Uit het verband waarin hij het heeft over de vrucht van de Geest, blijkt dat het hem daar allereerst gaat om goede verhoudingen in de gemeente. Dat is wéér een ander soort vrede – in relaties tussen mensen.
[vrede als heelheid]250
Maar wat is nu de ware vrede? Welke wil Gods Geest geven? Nou, eigenlijk allemaal! Dat komt omdat het Bijbelse begrip ‘vrede’ heel breed is. Vrede van buiten en van binnen, vrede met God en met mensen. Je kunt daar niet één stukje uitpikken. Je kunt bijvoorbeeld niet zeggen: ik wil meer rust in mijn leven, maar mijn relaties met anderen houd ik daar liever buiten. Nee, de vrede die God geeft is een éénheid die heel je leven doortrekt.
Het Hebreeuwse woord voor vrede is ‘sjaloom’. Maar de vertaling ‘vrede’ is eigenlijk te zwak. Dan denken wij al snel aan ‘geen oorlog of ruzie’. Maar ‘sjaloom’ betekent ten diepste iets van ‘heelheid’, van ‘harmonie’ of van ‘goede orde’. Dat alles is zoals het moet zijn. In het Oude Testament wordt vrede ergens zo getekend: dat ieder rustig zal zitten onder zijn vijgenboom en zijn wijnstok. Zie je het voor je? Wij zouden misschien zeggen: dat je rustig in je achtertuin zit. Of misschien wel in die blokhut waar ik mee begon. Het goede leven. Dat er vruchtbaarheid is – een vijgenboom en een wijnstok dragen vrucht, mijn parasol niet; genoeg te eten. Harmonie met je medemensen, rust in je hart, en de goede verhouding tot God. Vrede – geen gevoel, maar een werkelijkheid. Daarin wil God ons laten leven!
Ik verlang daar vaak naar. U ook misschien, of jij. Dus de grote vraag is: hoe kun je daaraan komen?

[basis: vrede met God]
Vrede, sjaloom in je leven, het is héélheid in alle opzichten. Maar het woord zegt het al: dan moeten er dingen weer heel gemaakt worden. We zullen ons moeten afvragen: wat is de eerste, de voornaamste breuk? Daar is de Bijbel niet onduidelijk over. Eerst zal de verhouding met God geheeld moeten worden. De breuk met Hem hersteld. Als je daar niet begint, dan plak je de kleinere scheuren, terwijl de grootste blijft openstaan. Zou dat ooit stevig worden? Nee natuurlijk! Het is alsof je in een oorlogsgebied bent met overal puinhopen. Je kunt gaan opruimen en herbouwen. Maar… uiteraard moet je, voordat je begint met opruimen, eerst vrede hebben gesloten. Anders kan zo wéér alles in puin liggen.
Zo is het ook als je vrede zoekt in je leven. Ongeveer de hele wereld zoekt rust en harmonie. Lees bijvoorbeeld maar bladen vol tips voor meer rust in je leven of voor een betere relatie. Echter, zulke ‘vrede zoals de wereld die geeft’ begint niet bij de grootste scheur. Maar Jezus zegt: ‘vrede geef ik u, zoals de wereld die niet geven kan’. Wat geeft Hij dan? Vrede met God. Daar moet je beginnen!Dat is nodig, want er zit daar een diepe breuk. Wij mensen zijn vervreemd van God. Meer nog, we zijn opstandelingen: we willen niemand boven ons. Al vanaf het begin doen we liever onze eigen zin dan naar God te luisteren. Maar zo gaat het verkeerd. Uit deze diepste breuk komen allerlei verdere breuken voort: in onze verhouding met anderen, in onrust en stuurloosheid in onszelf, in de verhouding tot Gods schepping… En bovenal, wat hebben we van God te verwachten? We denken maar niet aan Hem, ontkennen Hem zelfs. Want wat zal Hij doen met opstandelingen?
Maar nu is het goede nieuws, het evangelie, dat God vrede wil sluiten met opstandelingen. Hij slaat de opstand niet met geweld neer, nee, Hij is zelf naar ons toegekomen – toen Jezus kwam. Hij wuift als het ware met de vredesvlag. Hij roept: “kom naar mij toe, allen die vermoeid en belast zijn, ik zal je rust geven!” Hij heeft de straf voor opstandelingen gedragen. Hij, Jezus, geeft een leven in vrede met God aan iedereen die naar Hem toekomt, die in Hem gelooft.
Als je je in geloof aan Hem geeft, en ik hoop dat u en jij dat allang hebt gedaan (en zo niet, doe het nu!) – dan krijg je de diepste vrede. De grote Schepper van alle dingen is dan je liefhebbende Vader! Je fouten en zonden worden vergeven, compleet weggeveegd. Je mag opnieuw beginnen. En dat niet één keer, maar telkens weer! Je krijgt een weg gewezen om te gaan, en je wordt deel van Gods familie, de kerk. Je krijgt Gods Geest in je hart en een hemelse hoop. Vrede met God, alles wordt anders. Zoek deze vrede allereerst, want als je daar niet van weet, dan blijft het lapwerk op kleinere scheuren.

[gevolg 1: innerlijke vrede]
Vrede die Gods Geest laat groeien, het is heelheid in alle opzichten. Het begint met vrede met God, maar het straalt uit in heel je leven. En als eerste noem ik dan rust van binnen, innerlijke vrede – dat waar in onze maatschappij zoveel mensen naar zoeken! Zou het geen verschil maken als je weet waarvoor je leeft? Is niet alles anders als je weet dat je gedragen wordt, een hemelse Vader hebt? Geeft het geen enorme rust, als je niet meer in het hier en nu alles eruit hoeft te halen wat erin zit, omdat je weet dat je nog een eeuwige toekomst voor je hebt? Wat een rust, wat een vrede!
Ik moet denken aan die keer dat Jezus en zijn leerlingen op het meer van Galilea voeren en er een zware storm kwam. De leerlingen werden bang, maar Jezus? Hij sliep. Hij lag tijdens de storm te slapen in het vooronder. Tijdens een storm! Hoe kan hij zó’n rust hebben? Omdat Hij vast verbonden was aan zijn Vader. Geen breuk, maar verbinding. Daarom kon Hij slapen. Het past precies bij wat psalm 4 zegt ‘in vrede leg ik mij neer en meteen slaap ik in; want U, Heer, laat mij wonen in een vertrouwd en veilig huis’.
Aan Jezus die slaapt in de storm zie je iets belangrijk: je kunt vrede hebben van binnen, ook als het niet bepaald ‘vredig’ is om je heen! Als het goed is tussen God en jou. Jezus had dat op volmaakte manier. Maar nu zegt Jezus: ‘mijn vrede geef ik jullie, vrede zoals de wereld die niet geven kan’. Ken je er al iets van? Gods Geest wil het in je laten groeien, zeker weten. Bid daar maar om!
Maar nu kan het zijn, dat je er eigenlijk niet heel zeker bent van dat het goed zit tussen jou en God. Dat je maar hoopt dat Hij tevreden is over je, of dat je twijfelt of Hij echt zo liefdevol is als de Bijbel zegt, of dat je een bepaalde zonde vasthoudt. Weet je werkelijk dat Jezus van je houdt, en álles voor je over heeft? Ken je God al als Vader die op de uitkijk staat naar verloren zoons en dochters? Je mag geloven: zo ís Hij! Rust niet voordat dit het rustpunt is voor je hart! En vind je het moeilijk om dat te geloven, of om eruit te leven, vraag dan maar of Gods Geest je het wil leren. Dan komt er vrede, vrede met God, vrede in je hart. Zelfs al stormt het!

[gevolg 2: vrede onderling]
Vrede. Vrede met God allereerst. Dan ook: vrede in je hart. En ten derde ook: vrede met anderen. Sjaloom, heelheid in alle opzichten, zal natuurlijk ook uitkomen in je relaties. Vrede, net wie? In principe met iedereen! Paulus schrijft ergens: “Houdt zo mogelijk, voor zover het van u afhangt, vrede met alle mensen”. Een christen mag bekend staan als iemand die in harmonie met anderen leeft. Maar tegelijk moet ik zeggen dat dat niet altijd lukt. Paulus zegt niet voor niets ‘voor zover het van u afhangt’. Soms lukt het niet, helaas.
Echter, als het gaat om vrede tussen christenen is het een andere zaak. Tussen mensen die kinderen zijn van één Vader, die delen in dezelfde Geest. mogen geen slepende conflicten spelen! Dat kán gewoon niet: als de Heilige Geest in jouw hart de vrucht van de vrede laat groeien, en in het hart van je broeder of zuster, hoe kun je dan op voet van oorlog leven? Toch lijkt het soms te gebeuren. Wat is dat een bedroeven van de Heilige Geest, waar Paulus tegen waarschuwt. Wat is dat funest, als een kerk verscheurd wordt door ruzies en conflict. Het doet God oneer aan, het maakt het evangelie ongeloofwaardig, het laat mensen weglopen.
Maar aan de andere kant: wat is het een zegen als er vrede heerst in een gemeente – ik hoop de onze. Niet de vrede van ‘laat ze maar’, maar vrede in de zin van heelheid. Soms zullen er natuurlijk wrijvingen zijn en meningsverschillen, dat is onvermijdelijk – vast ook onder ons. Maar wat is het goed als je dan elkaar weer vindt als broeders en zusters in Christus!
Een voorbeeld: in de jaren zestig was er een scheuring in de Gereformeerde kerken vrijgemaakt. Dat heeft hele families en gemeentes uit elkaar gedreven. In de laatste jaren zijn beide groepen echter weer bij elkaar aan het komen. Ik las daar iets van: een predikant die in de jaren ‘60 uit de kerk was gezet en al 92 jaar was, werd één maand voor zijn dood welkom geheten aan de avondmaalstafel van de kerk die hem vroeger had geschorst. En nog mooier: daarna mocht hij de viering afsluiten met dankgebed. Wat moet dat indrukwekkend zijn geweest, die oude broeder daar te zien zitten. Een maand later overleed hij.
Onderlinge vrede – het is een vrucht van de Geest. En laat ik het nu even heel concreet maken: mocht u of jij nu iets hebben tegen een ander hier in de gemeente, misschien vers, misschien al jaren sluimerend – leg het bij! Praat het uit. Maak vrede. En als het niet zelf lukt, roep mij er maar bij of iemand anders die je vertrouwt, om samen het gesprek aan te gaan. Ik heb het door de jaren verschillende keren meegemaakt, dat kleine conflicten werden uitgepraat, en dat is geweldig. Dan proef je de vrucht van de Geest. Dat werkt veel goeds uit. Laat zo de vrede van God ons hart én onze gemeente vervullen!

[slot: eschatologisch perspectief]
Vrede, heelheid. Wat is het goed als het er is. In onze gemeente, met jezelf en met God. Ik hoop dat het bij u en jou en mij groeit, deze vrucht van de Geest! En tegelijk: hier is het vaak nog zo ver weg. Vrede vult niet altijd je hart, medemensen blijven lastig om mee om te gaan. En over vrede op aarde heb ik het nog niet eens gehad. Die is ver te zoeken.
Maar eens, en daar sluit ik mee af, zal Gods vrede de aarde vervullen. Zal alles heel worden. “Jezus leeft in eeuwigheid, zijn sjaloom wordt werkelijkheid” zoals een lied zegt. Dat mag je je heel concreet voorstellen, denk maar terug aan hoe ik de preek begin met die vredige morgen. Zó zal het zijn, maar dan nog veel mooier. Want daar is vrede met God – Hij ontbrak nog in het plaatje. Daar zal Hij bij de mensen wonen. Daar heft de vrede geen einde. Daar vindt je hart rust. Daar zal Gods orde overal stralen. Daar is vrede, vrede voor altijd!
Gelukkig ben je, als Gods Geest je er nu al iets van leert kennen. Vraag hem of die vrede je hart en leven vervullen mag. Dat wil Hij graag doen, geloof dat maar!

Lof zij Christus, de vredevorst,
Amen