Uit de Bijbel is gelezen: Genesis 2:18-24 en Genesis 29:1-2, 7-12, 16-30

Gemeent van Jezus Christus, en speciaal jullie, Eva, Annemarije en Evias,

INTRO
[intro: niet goed alleen te zijn]
‘Het is niet goed dat een mens alleen is’. Dat hoorden we zojuist uit de Bijbel. De twee gedeeltes die we lazen, zijn door jullie uitgekozen. en Toen ik ze bestudeerde van de week, dacht ik: ze zouden een mooi startpunt zijn voor een trouwpreek, voor een huwelijksdienst. “Het is niet goed dat een mens alleen is” – en vervolgens hoe de eerste mens, Adam, zijn vrouw vindt, en hoe Jakob verliefd wordt op Rachel…
Ik denk echter dat de Bijbelwoorden veel breder zijn. “Niet goed dat een mens alleen is”. Dat gaat niet alleen over het vinden van een levenspartner. Dat geldt ook op school! Wat vervelend is het als je alleen staat op het plein, alleen in de klas. Misschien is dat wel wat het gaan naar een nieuwe school ook spannend maakt: zul je daar aansluiting vinden bij anderen? Of sta je daar straks een beetje verloren in je eentje?
Het is niet goed om alleen te zijn. Dan denk ik ook aan de mensen hier onder ons die een levenspartner gehad hebben, maar die verloren zijn. Je bent weduwe geworden of weduwnaar, of je huwelijk is stukgelopen. Dan zoek je een weg door het leven, zo goed en het kwaad als het gaat, maar je voelt die leegte. Hoeveel liever was je nog samen gelukkig geweest! En hoe goed is het dan als er andere mensen om je heen staan, die laten merken dat je er niet alleen voor staat.
Een mens heeft anderen om zich heen nodig, op wat voor manier dan ook. Volgens de Verenigde Naties is langdurige eenzame opsluiting zelfs een vorm van marteling. Hoe waar is dan die Bijbeltekst ” Het is niet goed dat een mens alleen is”!

HOE HET BEDOELD IS
[1e tekst: God wil dat de mens in relaties leeft]
Maar… wie zegt dit eigenlijk? Niet een mens die uit ervaring spreekt! Het is God zelf, Hij die de mensen gemaakt heeft. Het is helemaal aan het begin, alles is nog goed op aarde. De eerste mens, Adam, leefde met God, in liefde aan God verbonden. Maar God zelf zegt: hoe mooi dat ook is, het is voor een mens niet genoeg. Een mens heeft andere mensen nodig – ook als je God in je leven hebt. Zo heeft Hij Zelf de mensen gemaakt.
Daarom geeft hij aan Adam een ander: Eva. En uit hen ontstaat een veelheid van mensen, die leven met elkaar. Want een mens heeft die anderen nodig. Eerst, als kind, leef je in een gezin. Maar bij het ouder worden ga je die kring verlaten en verder kijken. Je vader en moeder verlaten, lazen we. Dat is iets waar jullie mee bezig zijn op deze leeftijd. Eva, Annemarie en Evias, je bent opgegroeid in een gezin. Maar nu je ouder wordt, ga je je langzaam losmaken uit die kring. Verder weg naar school. Meer zelfstandigheid. Discussiëren in plaats van zomaar aannemen wat je ouders zeggen en vinden. En dat is goed, dat hoort bij het leven. Misschien vind je over een paar jaar wel een vriend of vriendin, met wie je je hele leven verder gaat. Ook daar gaat dit Bijbelstukje over. Maar ik kan me voorstellen dat je daar nu nog niet zo mee bezig bent; of dat jullie ouders daar nog niet aan moeten denken…
Echter, zoals ik al zei, het gaat niet alleen het vinden van een partner. Het belangrijke is dat een mens niet gemaakt is om alléén te zijn. Je bent niet bedoeld om alleen voor jezelf te leven. En dat wil ik jullie echt meegeven. Jij bent bedoeld om sámen te leven met anderen. Als je naar de middelbare school gaat, investeer daar dan in. In vrienden vinden, in aandacht hebben voor anderen, en tijd. Heb niet alleen aandacht voor school of succes of slagen, of voor je eigen interesses. Mensen om je heen zijn veel belangrijker! En dan bedoel ik niet populair gevonden worden in de klas, maar dat er anderen zijn die bij je passen. Die er voor jou zijn en voor wie jij er bent. Dat je iets deelt van elkaars leven. Want zó heeft God het voor de mensen bedoeld.

HOEVEEL ER FOUT KAN GAAN
[2e tekst: hoeveel er fout kan gaan in relaties]
We gaan naar de tweede tekst uit de Bijbel. Het eerste Bijbelgedeelte vertelt hoe God het bedoelt heeft, het tweede laat zien hoeveel er mis kan gaan tussen mensen.
Zie hem in gedachten maar voor je, Jakob, die vanaf de horizon langzaam dichterbij komt lopen. Moederziel alleen loopt hij daar over de vlakte. Hoezo? Zo heeft God zijn leven toch niet bedoeld? Wat is er gebeurd? Tja… Dat is een verhaal wat jullie op de kindernevendienst ongetwijfeld wel eens gehoord hebben. Jakob heeft zijn vader bedrogen, zijn oude blinde vader. Jakob wilde het grootste deel van de erfenis krijgen. Dat was blijkbaar belangrijker voor hem dan de relatie met zijn vader, en met zijn broer Ezau… Jakob heeft moeten vluchten. En dáárom loopt hij hier zo alleen. “Het is niet goed dat een mens alleen is!” –hij is het wél, door eigen schuld.
Maar kijk! daar zijn andere mensen. Herders van zijn oom Laban, naar wie hij op weg was. Daar is ook een knap meisje, Rachel. Er springt meteen een vonk over, Jakob wordt verliefd. Hij wil graag voor haar vader werken. Alles lijkt goed te gaan komen als hij haar na zeven jaar mag trouwen.
Maar nee… Stel je toch voor: als Jakob na de huwelijksnacht zijn ogen opendoet, is het niet Rachel die naast hem ligt, maar haar zus Lea. Wat een ontgoocheling, wat een woede, wat breken hier dromen kapot! Laban, de vader van Rachel en Lea, dacht alleen aan zichzelf. Hij houdt Jakob graag als gratis werkkracht. Daarom heeft hij dit bedrog achter de huwelijkssluier geregeld. Nu kan hij Jakob mooi nog zeven jaar laten werken voor niets! Zo heeft hij meteen ook mooi Lea uitgehuwelijkt, die blijkbaar wat moeilijker aan de man kwam. Laban is dik tevreden! En Jakob, de bedrieger van zijn blinde vader, is nu zelf in het donker bedrogen…
Zo gaat er heel veel kapot. Jakob, hij krijgt terug wat hij zelf deed. Maar denk eens aan Rachel, en vooral ook Lea! Wat zijn zij het slachtoffer, levenslang…

[waaróm het fout gaat: God komt niet voor in t verhaal]
Weet je, uiteindelijk is er één simpele reden waarom hier alles fout gaat. Kijk maar in je liturgieboekje en zoek eens naar het woord ‘God’ in het tweede Bijbelstuk. Je zult het niet vinden! God is buiten beeld, en dáárom gaat het fout. Niemand denkt aan Hem. Laten we daar eens naar kijken.
Om te beginnen Jakob. Hij kijkt bij zijn verliefdheid alleen naar het uiterlijk. Want, zo lezen we, Rachel was knap en had een mooi figuur. Jakob gaat zelf ook stoer doen, laten zien hoe sterk hij is door in zijn eentje de zware steen van de bron te rollen. Jakobs moeder, Rebekka, was ook bij een bron gevonden – dat verhaal hebben jullie ook vast wel gehoord op de kindernevendienst. Alleen bij Rebekka had de knecht die haar vond eerst gebeden: Heer, laat mij de juiste vrouw vinden voor Izaak. Daar horen we hier bij Rachel niets van!
Even terzijde, soms wordt het verhaal zo verteld dat Lea lelijk was en Rachel mooi. Maar dat staat er niet. Er staat alleen dat Lea zachte ogen had – dat is óók mooi, maar minder opvallend. Stel je haar gewoon maar voor: een vriendelijk meisje met zachte ogen en een zacht karakter – en daarnaast haar zus, ‘knap en met een mooi figuur’ – een soort fotomodel met de perfecte looks. Maar ik weet wel dat zo’n fotomodel nogal eens hooghartige, koude ogen heeft. Wie heb je dan liever in je leven?
Misschien krijgen jullie over een aantal jaar ook een relatie. Kijk dan altijd dieper dan de buitenkant! Ja, meer nog: doe wat Jakob niet deed. Betrek God erbij. Vraag Hem om je de juiste persoon te laten ontmoeten. God wil daarin nog steeds de weg wijzen, ik kan het uit ervaring zeggen. Zoek iemand die ook Jezus volgt, dan kun je elkaar daarin versterken. Bid daar maar om – je partner het bepaalt verdere leven sterk!
Ook bij Laban komt God niet in het verhaal voor. Laban bedriegt Jakob, dat is natuurlijk so wie so verkeerd. Maar erachter zit iets diepers, iets waaruit je ziet dat God niet kent. Laban ziet anderen alleen als middel, niet als mens. Hij gebruikt Jakob, en zelfs zijn eigen dochters Rachel en Lea, voor zijn eigen belang. En dat mag nooit! Dan kan niet, als je leeft met God! Zijn hoofdregel is immers: ‘heb Mij lief boven alles, en je naaste zoals jezelf’. God liefhebben: dan houd je je aan zijn regels, en bedrieg je anderen niet. Maar ook ‘je naaste liefhebben zoals je zelf’: niet een ander gebruiken, zoals je zelf niet gebruikt wilt worden. Een vriend of vriendin zijn zoals je zelf een vriend of vriendin zou willen hebben. Straks op de nieuwe school moet je geen vrienden worden met iemand, omdat die ander populair is – dan gebruik je hem om zelf beter in de groep te komen. Dat is geen vriendschap! Liever gewoon maar open zijn naar anderen, en dan merk je vanzelf wie bij je passen. En ook hier geldt: betrek God erbij! Vraag de Heer er maar gewoon om, dat je vrienden zult maken in je nieuwe klas. Want die heb je nodig. Goede vrienden versterken elkaar, terwijl slechte vrienden het slechte in je naar boven halen. Bid maar om goede vrienden. En hoe mooi zou het zijn als je ook samen sterk staat in geloof!

MAAR GOD GAAT DOOR
[God is met wie wel alleen is]
Twee Bijbelgedeeltes: een met hoe God het bedoelt, één met wat mensen er van maken. Wat maken mensen er dan een zootje van! Toen, maar ook nu. Andere mensen manipuleren, gebruiken voor eigen belang; gevangen raken in een ongezonde relatie, bedriegen en bedrogen worden… Als tieners merk je vast ook hoe het verkeerd gaat tussen mensen: pesten, ruzie, anderen links laten liggen. Jongeren zoals jullie, die wél alleen zijn, en die merken dat dat niet goed is.
Maar dan tenslotte nog een derde punt. Dit: God gaat door! Hij wil niet dat mensen eenzaam en ellendig zijn, en Hij doet er iets aan. Hij gaat verder, toen en nu.
Allereerst toen. Je moet zelf thuis het vervolg maar eens lezen. Daar lezen we dit: ‘de Heer zag, dat Jakob Lea niet liefhad’. God ziet juist mensen die alleen zijn en eenzaam! God ziet Lea, en wat doet Hij? Hij geeft haar kinderen. In die tijd het belangrijkste dat een vrouw kon hebben. Haar status stijgt. En bovendien: zo wordt haar eenzaamheid, ook binnen het huwelijk, verlicht. Ze wordt moeder, kan liefde geven en liefde ontvangen. Niet dat daarmee alles is opgelost, maar de Heer ziet Lea, en Hij heeft haar hulp!
En zo is de Heer nog steeds. Je ziet het bij Jezus. Ging Hij niet altijd om júist met de mensen die er niet bij hoorden? Tollenaars bijvoorbeeld, die door iedereen werden gemeden. Zondaars. Of die ene man bij het bad van Siloam die zei ‘ik heb niemand’… Jezus zoekt juist hém op. En zo is de Heer nog steeds. Hij heeft speciaal oog voor wie er niet bij hoort; voor jou als je buiten de boot valt, als je alleen staat. Weet dit: de Heer is bij je! Altijd! En Hij houdt van jou, ook als anderen dat niet doen.
Maar: de Heer is er niet alléén voor wie niemand heeft, voor wie eenzaam slachtoffer is. Dan denk ik aan Jakob. Hij liep alleen in de woestijn, door eigen schuld. Maar net vóór Jakob aankwam bij oom Laban, wat gebeurde er toen? Hij sliep, met zijn hoofd op een steen, en droomde dat hij een ladder vanuit de hemel naar de aarde zag. Dat verhaal kennen jullie ook ongetwijfeld. En wat zei de Heer toen tegen Jakob, die eigenwijze bedrieger? ‘Ik zal met je gaan’. Dat had hij nergens aan verdiend, maar tóch hoort hij het! God laat mensen niet zomaar alleen, ook als ze Hem en anderen zelf wél in de steek laten. Dan wil Hij je wel veranderen natuurlijk – maar alléén laat Hij je niet!

[Jezus: nooit meer alleen]
Dat zien we op het diepste in Jezus, zijn Zoon. God heeft ons zelf opgezocht in Hem. Hij heeft ons mensen niet aan onszelf en aan elkaar overgelaten. Hij is bij ons gekomen. En Hij is nog altijd bij ons. Jezus’ laatste woorden, weet je wat die zijn? ‘Ik ben met jullie, alle dagen, totdat de nieuwe wereld komt’. Het is niet goed dat een mens alleen is. Maar dat hoeft ook niet! Jezus is bij je, als je door de doop aan Hem verbonden bent. Hij laat je níet alleen.
En nu zei ik aan het begin van de preek al: God alleen, Jezus alleen, is voor een mens niet genoeg, hoe mooi dat ook is. Daarom geeft de Heer ook mensen om je heen: een hele kerk vol! Kijk maar rond vandaag. En kom hier elke zondag, om je broers en zussen in de Heer te ontmoeten. En bovenal: om Hemzelf te ontmoeten. Laat Hem, en laat elkaar niet los, maar weet dat je aan elkaar bent gegeven. Het is niet goed dat een mens alleen is, ook op geloofsgebied! Ik hoop jullie hier elke week te zien!
Het diepste is en blijft uiteindelijk wat Jezus zegt: “Ik ben bij je, je bent niet alleen!” Dat is een steun, als je oude vrienden uit groep acht moet achterlaten, en op de nieuwe school nog vrienden moet vinden. Dat is een steun, als je als volwassene je soms eenzaam kunt voelen. Dat is houvast, als relaties afbreken of geliefden je ontvallen. Eén is er altijd bij je. Laat zijn naam dan in jullie levensverhaal niet ontbreken, maar ga met Hem! Dan zul je zeker gezegend zijn.

Amen