Gemeente van Jezus Christus,

[intro: de europese vlag]
ongetwijfeld kent u de Europese vlag wel, hij is op allerlei plaatsen te zien. De vlag van Europa: 12 sterren op een blauwe achtergrond. Maar waarom ziet deze vlag er zo uit? Wat is de symboliek erachter?
Weet u, de vlag met de twaalf sterren heeft iets te maken met het Bijbelhoofdstuk dat we net lazen. Immers, we horen hier over een vrouw met een kroon van twaalf sterren op haar hoofd. Men zegt dat het juist déze twaalf sterren zijn die de europese vlag sieren. Volgens een bepaalde uitleg is de vrouw namelijk Maria als koningin van de hemel. De blauwe achtergrond past dan erg mooi: want blauw is de kleur van Maria. Ook heel opvallend: het aantal lidstaten van de Europese Unie is allang geen twaalf meer. Maar er is besloten het aantal sterren in de vlag niet steeds te veranderen, maar op twaalf te houden.
Of dit nu allemaal toeval is, ik weet het niet. Woordvoerders van de Europese Unie ontkennen dat hun vlag ook maar iets met Maria te maken heeft. Aan de andere kant is bekend dat degene die dit ontwerp voor de europese vlag voorstelde, een toegewijd katholiek was die veel aan Maria-verering deed. Wie weet wat hij in zijn hoofd had?
Nu ja, het doet er ook niet toe. Een kring van sterren staat vanouds voor eenheid en kracht, dus het is op zich een mooi symbool.
Maar waar ik vanochtend heen wil: wie is die vrouw die we in Openbaringen 12 ontmoeten? Is het dus Maria, zoals katholieken vroeger zeiden? Of moeten we haar anders identificeren? Wat betekenen so wie so al die wonderlijke beelden: een vrouw, een draak, een mannelijk kind? Wat moet je daar nu van maken?

[uitleg van de symboliek]
Ons hoofdstuk begint met de woorden: er verscheen een groot teken in de hemel. Een teken, een beeld dat iets be-teken-t. De dingen die Johannes ziet, moeten we dus zeker symbolisch opvatten, we moeten hun betekenis zoeken. Ze staan ergens voor. Maar waarvoor?
Voor de grote vuurrode draak is het niet moeilijk. In vers 9 staat duidelijk wie hij is: “de oude slang, die duivel en satan genoemd wordt, die de hele wereld verleidt”. De draak is de duivel, kort en goed. Maar wat betekent die vrouw? Om dat te zien moeten we allereerst opmerken dat ze een mannelijk kind ter wereld brengt. In de herziene Statenvertaling staat ‘Kind’ met een hoofdletter, en terecht. Deze zoon is namelijk Jezus. Dat blijkt uit wat er over hem gezegd wordt “hij zal de heidenvolken hoeden met een ijzeren staf”. Hij heerst over de volken. Dat geldt voor Jezus, want Hij zegt zelf na zijn opstanding: “aan mij is gegeven alle macht in de hemel en op de aarde”. Bovendien haalt Johannes hier letterlijk woorden aan uit psalm 2. Die psalm werd door de eerste christenen altijd betrokken op Jezus, zie bijvoorbeeld in Handelingen 4 of 13 of Hebreeën 1. Kortom, het kind is Jezus.
Maar wie is de vrouw dan? Zij is degene die het kind ter wereld brengt. Een logische eerste gedachte is om bij haar aan Maria te denken, de moeder van Jezus. Echter, dat is het toch niet helemaal. Waarom zou Maria bekleed zijn met de zon, en de maan onder haar voeten hebben, en die kroon dragen van twaalf sterren? Nee, we moeten het beeld van de vrouw iets breder trekken. Uit wie is Jezus voortgekomen? Uit het volk Israël. De kroon van twaalf sterren die de vrouw draagt, staat voor de twaalf stammen van Israël. Denk aan de droom van Jozef in Genesis 37. Hij droomde dat de zon, maan en 11 sterren voor hem knielden. De sterren staan in die droom voor zijn elf broers, uit wie, samen met hemzelf, de twaalf stammen van Israël zijn voortgekomen. Bovendien heeft de vrouw pijn om te baren. Ook dat klopt, want de ellende die Israël de eeuwen door overkwam, wordt wel “de barensweeën van de Messias” genoemd. De vrouw staat dus voor Israël, het volk waar de Messias uit geboren is.

[blik achter de wereldgeschiedenis]
Dan snappen we nu de beelden een beetje. De hoofdrolspelers. Maar wat heeft dit visioen ons verder te zeggen? Wel, heel veel! Hoofdstuk 12 is centraal in Openbaringen, letterlijk en figuurlijk. Hier krijgen we een blik op de wereldgeschiedenis. Of beter gezegd, áchter de wereldgeschiedenis. Als je alleen maar ziet wat er zoals gebeurt de eeuwen door, kun je je afvragen: waar slaat het allemaal op? Wat is de zin? Waar gaat het heen? Wel, let dan goed op vanmorgen! Dit centrale visioen geeft diepe inzichten in het hoe en waarom van de wereld. Het biedt een kader om dingen te plaatsen!

[Israël aangevallen]
Het begint met twee hoofdrolspelers: de vrouw en de draak, Israël en de duivel. Zoals meestal in het Oude Testament blijven de andere volken nog even buiten beeld. Centraal staat wat er met Israël gebeurt. Wat zien we? De vrouw is zwanger van de Messias. Maar dat bezorgt haar pijn, barensweeën. En bovendien: de draak, de duivel, is vijandig tegen de vrouw. Hij wil niet dat dit kind geboren wordt, Jezus. En als het geboren wordt, wil hij het meteen onschadelijk maken. Waarom? Omdat hij wel weet dat dit kind zijn ondergang zal zijn! We hoorden het al in de aanvangstekst: vijandschap tussen de slang en de vrouw, en vooral haar beloofde nakomeling! Dat beloofde kind zal de kop van de draak vermorzelen, de duivel onttronen. Maar, staat erbij: de slang zal het in de hiel bijten. De eeuwen voor Jezus’ geboorte had de duivel het altijd op Israël voorzien. Want al waren zij de belofte van de Messias soms bijna vergeten, de draak vergat het niet!
Een paar voorbeelden: in Egypte fluisterde de satan Farao in om alle mannelijke jongetjes te verdrinken. Dan zou de messias niet kunnen komen! Later probeerde hij op allerlei manieren het volk Israël weg te trekken bij God en naar de afgoden te laten overlopen. Nog later werd duidelijk dat de Messias een afstammeling van David zou zijn. En wat gebeurde? Koningin Athalia deed haar best om alle nakomelingen van David om te brengen om haar macht veilig te stellen. Een duivels idee! Maar ook dit plan slaagde niet.
Denk in het bijzonder ook aan de kindermoord in Bethlehem. Daar zie je wel heel duidelijk wat we hier lezen: de draak stond klaar om het kind te verslinden zodra het geboren was. En toen Jezus er eenmaal was, liet de duivel niet los. Van de verzoeking in de woestijn, tot het aanzetten van Judas tot verraad: het kind van de vrouw moet dood

[Jezus verheerlijking, de duivel verslagen]
Over Jezus’ optreden wordt maar heel kort geproken in dit visioen. Zijn leven en zelfs zijn lijden staan niet centraal. Het gaat nu om iets anders, namelijk zijn overwinning. Jezus, zo horen we, wordt door God beschermd tegen de aanslagen van de duivel. Hij wordt weggevoerd naar God en zijn troon. Dit ziet op Jezus’ hemelvaart. De draak leek overwonnen te hebben, Jezus werd gedood aan het kruis. Maar nee, God grijpt in! Jezus staat op uit het graf en vaart ten hemel. De draak kan het niet winnen!
Vervolgens horen we wat het effect is van Jezus’ dood en opstanding. Wat dan? De duivel wordt uit de hemel gegooid! Hij heeft daar zijn macht verloren! Had de duivel dan een plek in de hemel? Blijkbaar wel. In het boek Job lezen we daar bijvoorbeeld over. Hij wordt genoemd “de aanklager”. De duivel beschuldigde voor God de gelovige mensen. Hij wees het haarfijn aan: kijk eens, dít doet hij fout, en dáár struikelt uw volk ook al…. Zulke mensen kunnen toch niet bij u horen? Maar nu, nu Jezus in triomf terugkeert naar zijn Vader, is dat over en uit! De duivel wordt eruit gegooid met al zijn engelen. De Here zegt als het ware: uit met die beschuldigingen! Ik zie alleen de gerechtigheid van Jezus als ik naar mijn kinderen kijk. Eruit jij! De duivel wordt overwonnen door het bloed van het Lam, zoals vers 11 zegt. Hij heeft geen voet meer om op te staan. Jezus heeft voor elke zonde betaald, en de duivel heeft geen récht meer op wie dan ook!
Kortom, wat leert dit visioen ons: de duivel verliest steeds. Hij kan Jezus niet verslinden, en nog meer: hij wordt verslagen, door Jezus’ dood en opstanding. Hij is een overwonnen vijand, God heeft hem eruit laten gooien. Gods genade kan hij nóóit tenietdoen!

[duivel kan Israël niet krijgen]
Hoopgevend, niet waar? Maar toch… het visioen gaat verder. Want waar vinden we nu de draak, de duivel? Op de aarde! Hij is helaas nog niet in de afgrond geworpen waar hij thuishoort. Hij is op de aarde geworpen, hier dus! En daar gaat hij wild tekeer. Kijk, en dat verklaart een heleboel. Hoe aan de éne kant Jezus heeft overwonnen, maar aan de andere kant het bepaald niet beter is geworden op de aarde. De duivel is hier bezig! In grote woede, zo lezen we, want hij weet dat hij maar weinig tijd heeft. Als Jezus terugkomt, krijgt hij de doodssteek, maar nu? Nu raast hij nog!
Wie valt hij als eerste aan? De vrouw, Israël! Hij wil haar dood hebben, uit pure haat. Is dit niet héél duidelijk te zien in de geschiedenis? Wat is Israël altijd aangevallen en belaagd! Jeruzalem werd verwoest, maar ook alle eeuwen erna bleef de haat. Pogroms en antisemitisme, helaas ook maar al te vaak vanuit het zogenaamd ‘christelijke’ Europa. Onder de naam van God het werk doen van de draak, de duivel – vreselijk! Maar denk ook aan de Jodenhaat die een vast onderdeel lijkt te zijn van de Islam. Israël wordt gehaat door de draak, omdat ze het volk van de Messias zijn. Absoluut dieptepunt is wat de Nazi’s deden in de tweede Wereldoorlog, de Holocaust als ultieme poging om het Joodse volk van de aarde weg te vagen.
Maar… nooit is het gelukt! God beschermt de vrouw. We horen van vleugels om weg te vliegen, van de aarde die een rivier opslokt, dat kan ik nu niet uitwerken. De vrouw krijgt een plek in de woestijn. Israël, Gods aloude volk, wordt als het ware geparkeerd op een zijspoor, en de duivel kan haar niet doden, wat hij ook probeert. 1260 dagen lang, dat wil zeggen: de hele periode van de kerk. Daarna zal Israël weer een centrale plek hebben staan, maar dat is voor een andere keer.

[de duivel valt christenen toen aan!]
Johannes’ aandacht gaat namelijk naar een andere groep waar de draak zich op richt nu hij de vrouw niet te pakken kan krijgen. Hij gaat haar overige kinderen aanvallen, zo horen we, die God geboden houden en het getuigenis van Jezus hebben. Met andere woorden: de christenen, de volgelingen van Jezus; de mensen die door het geloof ook ‘kinderen van Abraham’ mogen heten, zoal Paulus schrijft. De duivel richt zich op de christenen!
Kijk, en dan komt het dichtbij! Dan komen de eerste lezers ineens zelf in beeld. En dan komen ook wíj in beeld! De christenen aan wie Johannes schrijft wisten uit ervaring van aanvallen en vervolging. En nu begrijpen ze: dat is niet zomaar een maatschappelijke ontwikkeling of zo. Nee, de dúivel zit erachter! Dáárom overkomt ons dit.
Je zou zeggen: nou, dat is een weinig opwekkende boodschap. Die enorme vuurrode draak heeft het gemunt op jou! Op jullie, kleine groepjes christenen daar in Efeze en Smyrna en Laodicea! En op óns, Westlandse christenen evengoed. Daar kun je toch nooit tegenop?!
Maar toch… So wie so helpt het om je tegenstander te kennen. Te brgrijpen dat strijd erbij hoort.En weet u wat dan ook zo mooi is? In dit hoofdstuk verliest de duivel alleen maar! Nergens slaagt hij in, kijk het maar na. En bovenal: Jezus heeft hem in de geestelijke wereld al de beslissende slag toegebracht. De satan heeft nog maar een kleine tijd! Dan zegt dit visioen: houd vol! Dan zullen ook jullie winnen! Al hebben jullie, christenen in Klein-Azië, het misschien zwaar, ja, zelfs als zou je gedood worden. De duivel is úit de hemel gegooid, en jullie worden ín de hemel ontvangen! Houd vol, wees sterk en dapper!

[de duivel valt christenen nu aan!]
En precies dat is ook de boodschap voor ons, volgelingen van Jezus anno 2015. Houd vol! De duivel heeft het ook op óns voorzien! Een angstaanjagende gedachte? Misschien wel. Maar zeker een gedachte die ons waakzaam moet houden! In het leven van de kerken. De duivel wil het evangelie verduisteren. Als het niet meer gaat over het bloed van het Lam, zijn dood die ons leven is – dan wint de draak! Zo scherp is het!
Maar ook in het leven van ieder van ons: pas op voor de aanvallen van die rode draak! Als hij je tot zonde wil verleiden. Wáár voel je hem trekken? Hij kent je zwakke punten precies. Maar als er weer zo’n moment komt, denkt dan: dit is de draak, ik doe het niet! Ik hoor bij de andere partij!
Als je soms helemaal geen zin meer hebt om te strijden, maar je gewoon laat meedrijven op de stroom van de wereld. Pas op de aanvallen van de draak! Hij wil je bij de Here weghebben! Als soms de twijfel hevig opsteekt. Als hij je gaat aanklagen, door alles te noemen wat er niet klopt in je leven. Dan kun je lang gaan piekeren, maar soms moet je gewoon zeggen: ga weg, duivel! Ik hoor bij het andere kamp! Jezus wint!
Want ook dat horen we vanmorgen: de draak slaagt niet! Hij verliest! Hij kan de vrouw niet krijgen, hij kan het kind niet krijgen, het Kind met een hoofdletter – hij zal ook de andere kinderen niet krijgen, de christenen! Want: de beslissende slag is al gestreden! Door Hem die leek te verliezen, toen Hij stierf aan het kruis. Maar juist zó overwon hij! En zo is het nog. Dan kan het leven achter de Heer aan moeilijk zijn, met strijd en aanvallen. Maar wie volharden zal tot het einde, die zal zalig worden! “Wordt krachtig in de Heer, en in zijn sterke macht. De duivel gaat te keer, wees op zijn list bedacht”.

Amen