Gemeente van Jezus Christus,

[intro: gevoelens benoemen]
het laatste oordeel, daar gaat het vandaag over! Het artikel uit de geloofsbelijdenis waar staat dat Jezus zal terugkomen om te oordelen over levenden en doden. Wat roept dat bij u op, de oordeelsdag? Het kan van alles zijn, maar ‘enthousiasme over dit onderwerp’ is denk ik niet het eerste. Moet het daar nu over gaan? Misschien begon het al toen u de woorden uit de catechismus hoorde. Oordeel, rechter, vloek, eeuwige verdoemenis…
Het hangt denk ik mede van uw leeftijd af wat u hierbij denkt. Als u al ouder bent, hebt u in uw jeugd wellicht zware preken gehoord vol ‘hel en verdoemenis’. Dan kan dit onderwerp angst oproepen of afweer. Het laatste oordeel, álles hangt er vanaf of je daar doorheen komt. En wie kan zeggen dat hij voldoet aan Gods maatstaven? Ook al hoopt u op Gods genade, u vindt het toch een huiveringwekkend ernstige zaak. Eeuwig wel of eeuwig wee, daar gaat het om. Eens komt de oordeelsdag, en wie zal bestaan?
Anderen herkennen dit dan weer totaal niet denk ik. Vooral als je jonger bent. De laatste halve eeuw is er minder en minder gesproken over dit onderdeel van het geloof. Hel en verdoemenis worden niet meer zo gepreekt. Dan is het misschien wel iets waar je nooit echt over hebt nagedacht. Ja, Jezus zal terugkomen. En dan zal ook iedereen geoordeeld worden. Eigenlijk wel een ernstige gedachte. Maar kom, God is toch een liefhebbende en genadige God? De gedachte aan Jezus’ wederkomst ten oordeel kan dan een stukje geloofsleer zijn wat er eigenlijk maar een beetje bijhangt.
Dat Jezus zal terugkomen en dat hij zal oordelen over alle mensen, staat overduidelijk in de Bijbel op verschillende plaatsen. Maar wat moet een modern mens ermee? Of hoe kom je los van angsten uit je jeugd? Daar zullen we vanavond naar op zoek gaan.
[HC: troost!]
De Heidelbergse catechismus zet op een heel opvallende manier in over dit onderwerp. Zonder enige aarzeling vraagt de onderwijzer aan de leerling: “Welke troost biedt u de wederkomst van Christus om te oordelen?” Troost! Jezus’ wederkomst als iets wat troost geeft! Niet iets om voor te huiveren, niet iets waar u weinig mee kunt, maar iets troostends. Iets wat steun biedt. Zou u het zo geformuleerd hebben? “Ik ben blij dat ik dít zeker weet: dat Jezus, mijn Heer, eens zal terugkomen!”
De tijd waarin deze woorden geschreven werden was een tijd van geloofsvervolging en oorlog. In ons land werden de protestanten vervolgd en op de brandstapel gezet, en ook in Duitsland, waar de catechismus vandaan komt, woedde de strijd. Heidelberg, de stad waar de catechismus werd opgesteld, is twee keer ingenomen door troepen van katholieke vorsten. Als protestantse christen was je dan niet veilig! Kijk, en in die omstandigheden beleden de opstellers van de catechismus dus: “dat ik in alle droefenis en vervolging met opgeheven hoofd Jezus verwacht als hemelse rechter”. Als je een onderdrukte volgeling van Jezus bent, dán geeft dit je hoop. God zal recht doen! Er komt een einde aan de vervolging, Jezus komt je redden. Voelt u hoe dat toen moet hebben geresoneerd in de harten?
Zo kunnen onze vervolgde broeders en zusters ook uitzien naar Jezus komst. Als je aardse hoop de grond word in geboord in een werkkamp, dán zet je je hoop wel buiten deze wereld. Zou hier misschien ook de oorzaak liggen dat wij er zo weinig naar uitkijken? We hebben het zo goed. Jezus komt… dat is het einde van wat we nú hebben. En daar zitten we niet op te wachten!
De christenen uit de tijd van de catechismus hadden daar geen last van. “Met opgeheven hoofd verwacht ik… Hij zal mij tot zich nemen in de hemelse vreugde!” En wij, welgedane westerlingen, vragen ons af: hoe kunnen ze daar zo zeker van zijn? Het gaat toch om óórdeel! Dat is een ernstige zaak. Maar ze zijn blijkbaar 100% overtuigd dat ze daar doorheen komen. Hoe kan dat?

[hoe dit kan: omdat oordeel is weggenomen]
Dat kan, omdat de catechismus ons terugwijst naar de kern van het Evangelie. Onzekerheid of vervreemding kun je alleen dáár mee bestrijden. Dus laten ook wij terug gaan naar de basics vanavond!
Bij het laatste oordeel moeten we niet maar zoiets denken als “God zal ieder mens eens beoordelen”. Dát is geen troostende gedachte! Integendeel! Als een mensenleven langs de volmaakte meetlat van God wordt gelegd, dan schort er altijd het een en ander aan! Dan komt niemand zonder kleerscheuren door de beoordeling heen. Als dit het hele verhaal was, dan moet je zo goed mogelijk leven, als een eerlijk en net mens, en verder maar hopen dat het goedkomt. Zo leven velen!
Alleen, een christen gelooft veel meer. Allereerst dat het met ons nog veel ernstiger gesteld is dan we wel dachten. Nóóit kunnen we bij God horen zoals we nu zijn! Maar, gelukkig, er is tóch een weg door het oordeel. En die kan ik heel kort samenvatten, ik hoop dat u het onthoudt. Dit: de Rechter is de Redder. Jezus zal als Rechter ieder mens oordelen als Hij komt. Maar hij, de Rechter, is ook de Redder. Want Hij heeft zélf reeds het oordeel gedragen dat wij verdienen. Hij kreeg de vloek over zich heen, toen Hij stierf aan het kruis. Hij ging onder, in plaats van ons. En dáárom is er hoop als wij geoordeeld worden. Het oordeel is al geveld: Jezus liet zich veroordelen in plaats van mensen. De Rechter is de Redder! En ieder die op Hem vertrouwt, die komt op Jezus’ titel door het oordeel heen! (voorbeeld: rechter die zelf boete betaalt)
Gelooft u dat? Hebt u zich toevertrouwd aan deze Redder? Dan hoeft u níet bang te zijn voor Hem als rechter. Werkelijk niet! Want er ís al geoordeeld – over Hem. En daarom mag u vrijuit gaan. Ook straks op die ontzagwekkende dag dat ieder mens geoordeeld word. Want de Rechter is de Redder!
Ja maar… denkt u. Het klinkt zo makkelijk. Maar u voelt zich niet gerust. U hóópt maar dat God uw zonden vergeeft, nu en straks. Zou het echt? Ja! Ja en nog eens ja! Zou God liegen? Of zou hij twéé keer straffen: eerst Jezus en dan u nog een keer? Dat kan toch niet!

“Maar ik weet hoeveel ik tekortschiet…” Weet u waar uw aarzelingen vandaan komen? Niet omdat u zoveel fout doet. Dat doet iedereen. Maar omdat u zo weinig bedenkt let op wat Jezus gedaan heeft als Redder! Als u vreest voor het oordeel, zeg het dan maar tegen Hem in het gebed “Here Jezus, draagt Ú mij erdoor heen, uit genade. Hemelse Rechter, wees mijn Redder!” En dan mag u vertrouwen, echt vertrouwen, dat Hij voor u in zal staan!

[het grote rechtzetten]
Dát geloofden de opstellers van de catechismus met heel hun hart. Daarom zijn ze niet bevreesd. En als u dit gelooft, hoeft ook ú en jij niet bang te zijn voor de oordeelsdag. Maar… de catechismus spreekt ook van ‘troost’. Dat gaat nog een stapje verder dan ‘niet bang zijn’. Hoe zit dat?
Het gevaar is dat we zogezegd te ‘privé’ denken over Jezus’ wederkomst ten oordeel. Als ik er maar door kom… Maar de wederkomst van Jezus raakt de hele aarde. Ieder die leeft en heeft geleefd, ja zelfs de hele schepping. De wederkomst betekent dat alles eindelijk réchtgezet wordt. Dat doet een rechter immers ten diepste, het woord zegt het al: rechtzetten. Als Jezus komt wordt álles rechtgezet wat zo scheef kan zijn.
Op aarde wordt sòms recht gedaan; worden boeven gestraft en loont het om eerlijk te zijn. Maar al te vaak is het echter anders! In de tijd van de catechismus: als eenvoudige protestant was je je leven niet zeker, terwijl de vervolgers het goed hadden. En nu nog: onschuldige kinderen slaven in Aziatische fabrieken, terwijl de rijken zichzelf nog verder verrijken. Gods goede leefregels van liefde en delen worden met voeten getreden alom. Wat is er veel om récht te zetten! Denk slechts aan de gruwelen van IS of de wandaden van Assad. Veelal ontgaan ze de wereldse rechter. Of denk maar weer aan de vervolgde christenen van nu!

Nu mogen wij belijden: als Jezus komt, wordt álles rechtgezet. Dan ontloopt geen kwelgeest de rechter; geen uitbuiter komt weg met zijn misbruik! Ach, zou u daar niet naar uitzien, dat er récht wordt gedaan op de aarde!?? Wat een troost dat die dag komt, zowaar Jezus leeft! Een theoloog zei eens: de beul heeft geen eeuwige voorsprong op zijn slachtoffer. Er komt een dag van rechtzetten. Recht waar de wereld naar snakt.
Dan spreekt de catechismus wel erg onbekommerd van “zijn en mijn vijanden”. Dat moeten we nooit omkeren, zoals bijvoorbeeld IS doet: onze vijanden zijn de vijanden van God. Dat is de hoogmoed ten top! Maar toch mag wie gelooft in zekere zin aan Gods kant staan. Die verlángt naar de dag dat God rechtdoet. Dan denk je even niet aan jezelf en hoe je door dat oordeel komt. Dan verlang je gewoon naar de wereld zoals God hem bedoeld heeft. Dan mag je een afkeer hebben van dezelfde dingen als God, en uitzien naar de komst van Jezus! Dat Hij zal komen, is dan je troost. Goddank dat we dát mogen weten – anders zou je soms moedeloos worden.

[eeuwige vreugde bij Hem]
Maar er is nog een reden waarom de catechismus spreekt over Jezus komst als troost. Niet alleen omdat dan alles wat krom is wordt rechtgezet. Dat is in feite maar het negatieve, het opruimwerk. De positieve kant is veel belangrijker. Wat dan? Dit: als Jezus komt begint het grote feest, dan komt de hemel op aarde, van begint Gods heerlijke toekomst! En dat is niet een weetje, dat mag je als christen heel persoonlijk op jezelf betrekken. “Míj zal hij tot zich nemen in de hemelse vreugde en heerlijkheid” jubelt de catechismus. En tegelijk niet alleen mij, maar ieder die bij Jezus hoort. Dit is de diepste reden om te verlangen naar Jezus’ komst. Dan is de bruiloft van het Lam, dan zullen we altijd bij Hem mogen zijn!

We kunnen ons nauwelijks indenken hoe heerlijk dat zal zijn. Neem het mooiste op aarde in uw gedachten en doe het keer duizend – het háált het niet bij die toekomst. Eeuwige vreugde bij de Here. Dát is wat Jezus’ komst brengt. is dat geen troost als je nu verdriet hebt? Is dat niet iets om diep naar te verlangen? Niet alleen als het moeilijk is, maar juist ook als het hier goed gaat? Want onze diepste verlangens zullen dán werkelijk bevredigd worden.
Er zou hier nog veel over te zeggen zijn, dat zal ik later doen als we komen bij het geloofsartikel over “het eeuwige leven”. Het belangrijkste is dit – dat dan de afstand weg is. Dat we mét Jezus eeuwig bij God mogen zijn. Zijn liefde mogen proeven en teruggeven in wederliefde. Een lied zegt “Spoedig zullen wij Hem zien/ en voor altijd op Hem lijken/ en Jezus kennen zoals Hij is. Nooit meer tranen, nooit meer pijn,/ want wij zullen met Hem leven/ in zijn nabijheid, voor altijd”. Als u ook maar iets van Hem heb leren kennen, kun je dan anders dan daar naar verlangen?

[in afwachting heilig leven]
Maar zover is het nu nog niet. We mogen ernaar verlangen. Ja, naar de wederkomst, naar het laatste oordeel! Omdat de Rechter die dan komt onze Redder is die we mogen ontmoeten.
En intussen? Er was eens een meisje wiens vader kapitein was op een groot zeeschip. Hij was vaak maanden van huis op lange reizen. Het meisje zag natuurlijk uit naar de komst van haar vader. Elke dag zette ze een streepje op de kalender, om de dagen te tellen. En ondertussen deed ze heel goed haar best op school. Weet u waarom? Omdat ze haar vader haar mooie rapport wilde laten zien als hij thuiskwam.

Zo is het ook met wie uitziet naar Jezus’ komst. Die weet van de redding door Hem. Die probeert te leven zoals de Redder en Rechter het wil. De gedachte aan zijn komst ten oordeel hoeft ons geen angst in te boezemen! Maar wél spoort het ons aan om ernaar te leven. Deze verbinding vinden we overal in het Nieuwe Testament. We hoorden het uit de brief aan Titus “in deze tegenwoordige wereld bezonnen, rechtvaardig en godvruchtig te leven, terwijl wij verwachten de zalige hoop en verschijning van onze Redder, Jezus Christus”. Leven als een trouwe christen. Niet om iets te verdienen, maar uit liefde, zoals dat meisje. Leven als mensen die horen bij de wereld die komt. Wie van Gods toekomst weet, leeft toekomstgericht! Dus niet vroom leven uit angst voor het komende oordeel – dat geeft een kramp. Maar leven voor God omdat we weten waarheen we op weg zijn. Laat dát de praktische uitwerking zijn van ons geloof in de wederkomst van Jezus!

[slot]
Want ja, Jezus komt om te oordelen! Is dat iets wat u blij maakt? Een troost? Verwacht u Hem, ziet u ernaar uit? Ik hoop het! En zo niet: denk dan aan het kruis. Dáár is het oordeel gedragen door de Redder. Denk nooit aan de Rechter dat erbij te bedenken! En zit u hier echt mee, blijf dan zoeken tot u de rust in Hem hebt gevonden. Kijk naar Jezus, niet naar uw eigen goede of minder goede leven. Hij kan en wil en zal ieder helpen die op Hem zijn vertrouwen stelt. Dat is het Evangelie!
Laten we zo uitzien naar Jezus’ komst, en getroost door dat vooruitzicht onze weg door het leven gaan. De weg naar Gods toekomst!

Amen