Gemeente van Jezus Christus,

[intro: intolerante tekst]
We zijn gekomen aan het slot van de Bergrede. Jezus heeft zijn troonrede gehouden, om het eens te zeggen met een beeld van de afgelopen week. Gelukkig is zijn troonrede een stuk pakkender dan wat u dinsdag kon horen. Beeldend spreekt onze Heer. Over een stad op een berg, al van veraf zichtbaar. Over mensen die staan te bidden op de straathoeken en intussen rondloeren of iedereen wel ziet hoe vroom ze zijn. Over een balk in je oog en een splinter…
Zo hoorden we ook vanmorgen weer pakkende beelden. Twee wegen, een brede en een smalle, en een verhaal over twee mensen die een huis bouwen. Voor wie al langer de kerk bezoekt, bekende beelden. Maar… het trof me in de voorbereiding hoe schérp dit laatste stukje is van Jezus’ toespraak. Twéé wegen zijn er, twee soorten bomen, en twéé bouwers. En telkens loopt het met één van beide slecht af! De brede weg leidt naar het verderf… één van de bomen wordt omgehakt en in het vuur gegooid… mensen krijgen te horen “ga weg van mij, werkers van wetteloosheid” … en de laatste woorden van de rede zijn ‘het stortte in en zijn val was groot’. Jezus benadrukt aan het slot van zijn rede hoeveel ervan afhangt als je naar Hem luistert. Daar hangt álles van af – je hele toekomst, je leven!
Als je je dat realiseert, zijn Jezus’ woorden niet zo mooi beeldend meer. Dan komt er al snel een heel ander etiketje op. Er zijn wel eens mensen die het zogenaamde “Bergrede-christendom” uitspelen tegen wat Paulus ervan gemaakt zou hebben, of tegen ‘de kerk met haar starre dogma’s’. Nee, dan de Bergrede. Een geweldige leer van vijandliefde en geweldloosheid. Als iedereen dáár eens naar luisterde, zou de wereld er beter uitzien! Maar… die bejubelde Bergrede eindigt dus niet op een roze wolk. Integendeel! Als je de woorden van Jezus tot je laat doordringen, komen er eerder woorden op als ‘intolerant’ en ‘fundamentalistisch’. Immers, de regel van nu is datje ieder in zijn waarde moet laten. Wat je gelooft, hoe je leeft moet je toch zeker zelf weten! Je kunt zeker geen mensen gaan dreigen met hel en verdoemenis, als ze er anders over denken dan jij. Is Jezus niet akelig veroordelend en voorschrijvend? “Wie mijn woorden hoort en doet” met die zal het goed gaan, zegt Hij. Maar “wie ze hoort en niet doet”, daar loopt het slecht mee af. Waar is dan de gewetensvrijheid gebleven? Wie denkt Jezus wel dat Hij is, dat Hij zó massief zijn eigen gelijk neerzet?
Voelt u hoe Jezus’ woorden botsen op het moderne denkklimaat? Maar niet alleen nu! Ook toen viel het al op. De mensen stonden versteld, want hij sprak gezaghebbend. En ook toen viel dat niet overal in goede aarde!

[met de stroom mee/makkelijkste weg]
Wat zegt Jezus eigenlijk? “Ga binnen door de nauwe poort, want wijd is de poort en breed is de weg die naar het verderf leidt, en velen zijn er die daardoor naar binnen gaan; maar de poort is nauw en de weg is smal die naar het leven leidt, en weinigen zijn er die hem vinden”. Jezus spreekt hier over twee wegen, een bekend beeld ook van elders uit de Bijbel en zelfs van buiten de Bijbel. Maar Hij voegt iets toe: één weg is breed, één weg is smal. En helaas is juist de weg die verkeerd eindigt de brede! Wijd is die poort, breed is die weg, velen gaan erop. Je ziet het voor je: een drukke, levendige weg waar heel veel mensen zich op voortbewegen. Als je hier loopt ga je op in de massa. Je hoeft alleen maar met de stroom mee te gaan. Je zou kunnen zeggen: het is de weg van de minste weerstand. Is het dan vreemd dat het hier druk is? Alleen: deze weg eindigt wel akelig!
Jezus schildert hoe makkelijk je meegaat in een leven zonder God. Een leven dat niet is zoals Hij het wil. Als iedereen om je heen leeft voor werk, gezin en vakantie, ga je dan ook niet heel makkelijk méé in die horizontale manier van denken? Als heel veel mensen iets doen, ga je al snel denken dat het normaal is! Van samenwonen tot scheiden, van wat op je scherm komt tot hoe je over een ander spreekt. Deze weg kost geen extra moeite. Tegen de stroom ingaan, dát kost moeite! Deze weg is veel aantrekkelijker.
Hoe is dat, bij u en jou en mij? Zwemmen we gewoon maar wat met de stroom mee? Dat is niet wat een volgeling van Jezus behoort te doen. Denk aan al het voorafgaande in de Bergrede. Jezus schilderde juist een manier van leven die haaks staat op de hoofdstroom van deze wereld! Je vijanden liefhebben, geen rijkdom willen verzamelen, niemand oordelen, de andere wang toekeren… Als je serieus zó wilt leven, kun je niet opgaan in de massa. Dan zul je opvallen. Dan moet je tegen de stroom in zwemmen. Dan krijg je het veel zwaarder.

Dat is nu precies wat Jezus bedoelt als Hij zegt “de poort is nauw, de weg is smal die naar het leven leidt”. Dat is een weg van veel weerstand! Als je die weg neemt, moet je niet op je gemak gesteld zijn. Je ziet het ook in het verhaal van de twee bouwers. De ene bouwers doet het simpel: hij gaat gewoon een muurtje metselen op het zand. De makkelijkste optie! Terwijl die andere bouwer met moeite sleuven graaft, hakt, een fundament legt tot helemaal op de rots. Niet de weg van minste weerstand. Maar… als de storm komt – en die staat voor Gods oordeel aan het einde – dan blijkt wie de juiste keuze maakte.

[ondergang die dreigt!]
Jezus belicht de twee bouwers vanuit hun uitkomst, en de twee wegen net zo. Er is niet een makkelijke en een moeilijke weg zonder meer. Nee, er is een brede weg die tot het verderf leidt en een smalle weg die tot het leven leidt! Hoe aangrijpend is het dan om zóveel mensen te zien lopen op die brede weg, de weg van wat iedereen doet.
Want helaas: die brede weg leidt, zegt Jezus, tot het verderf. Tot de ondergang. En uit het verband is duidelijk dat bedoeld wordt de eeuwige ondergang. Leef je de weg van de minste weerstand, dan zal je ná dit leven geen leven hebben. Integendeel! Het woord dat hier staat is heel algemeen: het kan betekenen verspilling – als je deze weg gaat, is je leven verspild. Het kan betekenen ‘bederf’ – je leven is bedorven en uiteindelijk word je weggegooid. Het kan betekenen ‘tenietgaan’ – er blijft niets van je over. Jezus geeft hier geen leer over de hel. Maar één ding is duidelijk: het kan definitief verkeerd aflopen met een mens.
Ja, er is gelukkig ook een andere weg, de weg die tot het leven leidt. Maar hoe weínig mensen zie je daar lopen! Hoe makkelijk worden mensen afgestoten door de smalheid ervan!

Wat is dit een schokkende kijk op de wereld, als Jezus gelijk heeft! Willen we dit wel horen? Vinden we dit niet veel te hard, te intolerant, te zwart-wit? Maar zó schetst Jezus onze toestand! En Hij spreekt met gezag. Dan blijven er maar twee opties open: óf je keert je geërgerd af – het zal toch allemaal wel meevallen? Of je gelooft Hem, en dan ga je als de bliksem je best doen om op de goede weg te wandelen.
En nee, ik geloof niet dat het meevalt. Juist omdat Jezus het zegt. Het gaat over de dingen ná dit leven, dus bewijzen kun je het niet. Maar alles wat Hij hiervoor zei in de Bergrede, je vóelt gewoon dat Hij gelijk heeft. Dát is de goede weg, die Jezus wijst. Als iedereen toch eens leven zou zoals de Bergrede aangeeft! Maar nu zegt dezelfde Jezus dus dit. En dan vraag ik me bezorgd af: staat er zóveel op het spel? Wat nu?

[geen prestatie, oriëntatie]
Nou, dat lijkt heel helder: op de goede weg gaan lopen, zodat je bij het leven uitkomt! De weg van Jezus nemen, doen wat Hij zegt. Jezus zegt het zelf, bij die gelijkenis van de bouwers: ieder die mijn woorden hoort en ze doet, die is als een verstandig man die zijn huis op de rots gebouwd heeft. Horen en doen! Christelijk gaan leven. Een bergrede-mens worden. Dat is de weg! Ja toch?
Alleen… dit gaat me toch iets te snel. Hebt u de afgelopen weken opgelet? Dan weet u dat de eisen die Jezus stelt in de Bergrede, echt onwerkelijk hoog liggen. Dat kan geen mens echt halen! Niet oordelen – ik heb mijn oordeel echt wel klaar. Niet bezorgd zijn – kunt u dat altijd? Nooit dingen doen opdat andere mensen u goed vinden; de andere wang toekeren als u geslagen wordt; vijanden liefhebben; enzovoorts. De smalle weg is écht smal. Wie kan erop lopen en er nooit afvallen?

Als alles ervan afhangt of wij dat houden, dan word ik onzeker. Dan wordt u onzeker als u het goed begrepen hebt. Dan worden christenen allemaal mensen die heel goed hun best doen en en dan het beste maar van hopen.
Het gaat echter Jezus niet om onze prestatie. Wél gaat het om onze oriëntatie. Al breng je er misschien weinig van terecht om te leven zoals Jezus vraagt, en zoals Jezus deed – wíl je het wel? Is het je verlangen om Hem te volgen, al kost het je wat? Ben je iemand die doet waar Jezus elders toe oproept, die ‘strijdt om binnen te gaan door de nauwe poort’? Al heb je misschien het idee dat de stroom harder is dan dat jij er tegenin kunt zwemmen… Of ben je heel tevreden om gewoon langzaam bij God vandaan te dobberen? Kies je de weg van de minste weerstand? Jezus vraagt niet naar uw geloofsprestatie, maar hiernaar: wat is je oriëntatie?

[Jezus als basis (deur/fundament)]
Laten we de beelden nog eens op ons in laten werken. Waarom staat het huis op de rots vast in de storm? U zegt: omdat die bouwer een goed fundament heeft gemaakt. Ja, maar eigenlijk is dat fundament maar een middel. Waarom staat het huis stevig? Omdat er een rots onder is! De Rots geeft de stevigheid!
Of dat andere beeld: hoe kun je op de smalle weg naar het leven komen? Ja, als je door de nauwe poort gaat natuurlijk. Maar ten diepste moet je zeggen: je kunt op de weg naar het leven komen omdat er een poort is die openstaat. En wie is die poort? Het is de Here Jezus zelf. Hij is de deur, zegt Hij ergens anders. “Niemand komt tot de Vader behalve door Mij”. Het is de Here Jezus door wie we in Gods rijk kunnen komen; niet onze eigen prestaties op zich. De oriëntatie op Hem telt. Hij is de deur, en Hij is de rots.
Doet het er dan niet toe hoe je leeft? Natuurlijk wel. Een geloof van alleen woorden is niets waard. “Aan hun vruchten zult u hen herkennen” zegt Jezus juist in dit gedeelte. Maar de zekerheid ligt in Hem. Hij die zo indringend waarschuwt voor een verkeerde afloop, Hij maakt mogelijk dat er een andere afloop is. Een weg ten leven!

[leven uit Hem]
Hoe kom je van de brede weg op de smalle? Door de poort, door Jezus. Je moet van oriëntatie veranderen. Toegeven dat je op de verkeerde weg zit, dat je de verkeerde doelen nastreeft. Je gaat inzien dat deze weg je ongemerkt wegleidt van God en waar geluk. Je gaat je oriënteren op wat Jezus zegt. Ja nog meer, je gaat je richten op Hemzelf en vraagt Hem om hulp en vergeving. En dán worden de dingen anders.
Als je binnengaat door de deur, dan begin je die weg te lopen. Met vallen en opstaan, eerlijk is eerlijk. Dan stoot je je tegen de begrenzingen, dan dreig je te verdwalen, en ga zo maar door… Maar het mooie is: Jezus zelf gaat deze weg met je mee. Hijzelf heeft de weg van Gods wil tot het einde gelopen, en Hij loopt nóg mee. Met zijn Geest is Hij bij je. Hij wijst de weg om te gaan. Hij geeft kracht als die je ontbreekt. Als je in een kuil valt, trekt Hij je er weer uit. Als je roept, is Hij niet ver. Hij is je oriëntatie, je hoeft slechts zijn spoor te volgen!
En ja, dan zullen mensen het merken, zeggen misschien wel. ‘Hé, wat gaat die voor een andere weg?’ Tot je eigen verbazing ben je soms ineens een uitzondering. Iemand die tegen de stroom inzwemt. Tegen de zuigkracht van wat iedereen vindt en doet. Dan word je anders, dan val je soms op. En dat is niet eenvoudig! Dat gaat tegen jezelf in. En soms verslap je ook even, of zelfs langere tijd. Maar toch: je bakens zijn verzet. Je oriëntatie is anders. Je bent omgekeerd. Bekeerd. Geldt dat ook voor u, of voor jou?

[slot]
Dat is de slotvraag waar we vanmorgen mee weg mogen gaan. Op welke weg bevinden we ons? Gaan we gewoon nog de brede weg van de minste weerstand? Het is zo verleidelijk, zo gemakkelijk… Maar de afloop is vreselijk, zegt Jezus. Laten we gewaarschuwd zijn! Het gáát ergens om in een mensenleven! Denk aan de lange termijn! Denk aan de stormen die komen. Hoe vast staat u? Wat is jouw fundament? Zal dat het houden?
Jezus heeft zijn redevoering beëindigd, en laat zijn hoorders achter met een waarschuwing. Hebt u zichzelf al aan Hem overgegeven – aan Hem die alles voor u overhad? Heb je die hartelijke keuze gemaakt: Hém wil ik volgen, Hij is het waard, Hij heeft gelijk? Zo nee, maak dan die keuze, vandaag nog, nu! Verlaat de makkelijke weg die in de ondergang eindigt, en bekeer je. Ga leven volgens zijn aanwijzingen. U zult merken: dat lukt alleen in Zijn kracht. Maar die wil Hij geven!
Twee wegen, twee bouwers, twee uitkomsten. Ondergang of overwinning. Want al is de weg van Jezus smal, al is de stroom tegen, de uitkomst is heerlijk. ‘Leven’ – zo noemt Jezus het eenvoudig. Maar dat is leven in ál zijn volheid. Leven dat nooit meer eindigt. Leven met Hem, altijd.

Amen