Gemeente van Jezus Christus,

[intro: waarom doet God niets?]
laat ik eens beginnen met een vraag. Een heel eenvoudige vraag: merkt u wel eens iets van God? In uw eigen leven, maar vooral in de grote wereld? In je eigen leven, daar zullen we misschien wel bevestigend kunnen antwoorden. Ik hoop het! Als je zegen ervaart, als dingen goed gaan. Als u rust ervaart na gebed, en dan soms ook nog een heel duidelijke verhoring. Misschien voelt u zich regelmatig aangesproken door een preek, of raakt een lied u, of een woord uit de Bijbel. Ja, het zal niet altijd zo zijn, en je moet het ook leren zien; dan mag je in zulke dingen zeker de hand van God herkennen.
Maar merkt u, merk jij wel eens iets van God in het wereldgebeuren? Dat is denk ik al een veel lastigere vraag. Lijkt het niet vaak alsof God alles gewoon maar zijn beloop laat? Onrecht en oorlog en ga zo maar door. ‘De wereld draait door’ heet een bekend Tv-programma, en zo is het, in twee betekenissen. De dingen gaan gewoon door, de goede en de slechte; maar ook: de wereld lijkt wel doorgedraaid, op hol geslagen, als je het nieuws op je laat inwerken.
Soms krijg ik als dominee die vraag naar me toe: “Als er een God is, waarom dóet Hij er dan niets aan?” Waarom doet Hij niets aan de grote conflicten? Waarom doet hij niet aan het leed dat ziektes veroorzaken? Áls er een God is… en vaak hoor je doorklinken: is Hij er wel? Of resoluter: en dús is er geen God. Want wat merk je van Hem? En ook al leef je zelf met Hem, ervaar je zijn nabijheid en kracht in je leven, dan kan deze vraag je evengoed aangrijpen: waarom laat God de dingen zo op hun beloop? Waarom grijpt Hij niet in?

[de gelijkenis, nadruk op wachten]
Vanmorgen staan we stil bij een korte gelijkenis van Jezus. Een gelijkenis, dat wil zeggen: een verhaal van Jezus met een boodschap. Een verhaal dat je aan het denken wil zetten. Jezus vertelt, en de mensen zien het voor zich, een beeld dat ze zo vaak zagen in hun eigen omgeving. Er is een man die zijn akker inzaait. Je ziet hem gaan. De vorige dag heeft hij de grond geploegd en stenenvrij gemaakt, en nu loopt hij daar. Hij heeft een buidel met zaad voor zich hangen, met tarwekorrels. Heen en weer loopt hij over de akker, en hij strooit het zaad met een breed gebaar, tot het overal gevallen is. Misschien strooit hij nog wat grond om het te bedekken. En dan? Ja, dan breekt het grote wachten aan. De boer slaapt en staat op, dag na dag. Maar het zaad moet vanzelf ontkiemen en groeien.
De boer wacht! Op dat wachten valt de nadruk. Vanzélf brengt de aarde vrucht voort, klinkt het met nadruk. Natuurlijk is dit niet het hele verhaal van een boerenbestaan. Anders zou een boer wel een luizenleventje hebben: alleen maar even zaaien en dan maandenlang vakantie. Er is genoeg te doen! Maar wat betreft het graan klopt het. Hij had geen bestrijdingsmiddel om te spuiten, en geen beregeningsinstallatie. Hij moest maar hopen dat er regen kwam! Onkruid wieden ging ook niet. Zoals een andere gelijkenis zegt: dan zou je met het onkruid de kleine plantjes uittrekken. Nee, wachten!
Het lijkt wel op een Westlandse tuin. Als de plant groeit, maar nog niet de goede potmaat heeft voor de veiling. Dan moet de tuinder gewoon wachten tot ze groot genoeg zijn. Geduld hebben, en intussen iets anders doen!
Maar dan, op een gegeven moment is het zover. De planten kunnen naar de veiling. De Israëlische boer kan zijn graan oogsten. Dáár ging het de hele tijd om. De boer was zijn akker niet vergeten. Nee, tijdens het wachten lette hij op. Telkens keek hij of het al zover was. Wachten op de oogst.

[betekenis: God wacht ook]
Zo vertelt Jezus. Maar wat is nu de betekenis van dit verhaal? Dat is niet direct helder. Jezus legt het niet zelf uit, zoals bij de gelijkenis er net voor. Geen wonder dat daar méér over gepreekt wordt! Maar ook dit verhaal staat in de Bijbel. Wat wil Jezus ermee zeggen? We hoeven niet elk detail een betekenis te geven, een gelijkenis is geen code om te kraken. Het gaat om één punt dat de nadruk krijgt.
Dat ene punt hier is duidelijk het wachten. Over het zaaien wordt vrijwel niets verteld, over de oogst ook maar weinig. De nadruk valt op het wachten, op het feit dat de boer niets doet. Nu zegt Jezus: zo is het ook met het Koninkrijk van God! Dit is de boodschap vandaag: God wacht. God wacht tot het de juiste tijd is, Hij laat zich niet opjagen. En dan, dán komt zijn koninkrijk. Zijn nieuwe wereld, waar alles zal zijn zoals Hij wil. Waar vrede is en vergeving, waar de wolf bij het lam zal liggen, waar Hij zelf alle tranen uit de ogen zal vegen. Maar… het zal komen op zijn tijd! Gods Koninkrijk, je kunt ook zeggen: de wederkomst van Jezus, want dan al het aanbreken. Wanneer zal het zijn? Als de tijd rijp is!
Weet u nog die vraag: “als er een God is, waarom dóet Hij er dan niets aan?” Dit verhaal van Jezus gaat daar op in. Onze God is de wereld niet vergeten – net zo min als de boer zijn akker. Maar er wordt pas geoogst als het de goede tijd daarvoor is. En tot die tijd is het wachttijd! Een tijd waarin niets lijkt te gebeuren, alleen het langzaam rijpen van het graan. Alleen het rijp worden van deze wereld voor de wederkomst – daar kom ik zo nog op. Wachttijd!

[wij: vertrouwend verwachten]
Een stukje uitleg dus over hoe God werkt. Wat kunnen wij daaruit meenemen? Allereerst één ding: geduld hebben. Jakobus schrijft het “wees geduldig, broeders en zusters, tot de komst van de Here!” Dan gebruikt hij hetzelfde beeld: “Zie, de landbouwer verwacht de kostbare vrucht van het land, en heeft daarbij geduld, totdat het de vroege en de late regen zal hebben ontvangen.” En dan nogmaals de les: “U moet ook geduldig zijn en uw hart versterken, want de komst van de Here is dichtbij”.
Geduld hebben. Dat vinden we lastig! We willen graag direct resultaat zien, meteen merken dat er iets gedaan wordt. In het dagelijks leven is dat zo, maar ook in het geloof. Komt er nog wat van, van dat koninkrijk? Wanneer dóet God er iets aan, aan al die ellende? Liefst nú meteen! En als we niets zien, gaan we twijfelen. Twijfelen of de Here deze wereld misschien vergeten is, of afgeschreven heeft, of zelfs twijfelen of Hij er wel is. Misschien herkent u het wel…
Maar nu horen we vandaag: geduld! God is er wel. Hij is deze wereld niet vergeten. Hij weet wat Hij doet! Er komt een oogst, zeker. Maar alles op zijn tijd. Blijkbaar is het nu nog niet zover. Gelóóf het, vertrouw Hem, dat Hij niet langer zal wachten dan nodig is. Maar… Hij zal ook niet te vroeg ingrijpen. Op zíjn tijd. Vertrouw Hem maar, zou Hij het niet weten? Geef het in zijn hand! Als de Here zelf geduldig kan wachten, zou u dat dan niet kunnen? “Wees daarom geduldig, broeders en zusters”. Net als een boer. Net als God zelf.
Geduld. Dit mag ons aan de andere kant ook behoeden voor rusteloos dingen doen. Wij denken soms bijna dat de komst van Gods koninkrijk van óns afhangt! Kerken zijn soms enorm druk met activiteiten die georganiseerd worden. We moeten missionair zijn, en kerk zijn voor de buurt, en we moeten de Bijbel bestuderen, en geld werven, en synodestukken lezen, en, en… Maar ten diepste ligt het niet aan ons. God laat zijn rijk komen; de aarde brengt vanzelf vrucht voort. De boer wil het graan wel de grond uitkijken, zoals dat heet, maar het heeft zijn eigen groeitempo. Wij brengen Gods rijk niet dichterbij door maar druk te doen. Natuurlijk, we mogen en moeten onze taak doen, maar met deze grondhouding: geduldig vertrouwen!

[de oogst en de tekens van de tijd]
Deze gelijkenis leert ons nog iets: dat het niet altijd zal doorgaan zoals nu. Eens komt de oogsttijd. Daar ging het al vanaf het begin om. De boer ziet uit naar de graanoogst. De tuinder verlangt naar het moment dat zijn planten naar de veiling kunnen en hun geld opbrengen. Zo wacht ook de Here op het moment van de grote wereldoogst. Dan draait de geschiedenis niet meer door, dan is het klaar! De oogst, het oordeel, het begin van Gods nieuwe wereld.
De laatste zin van Jezus’ verhaal is een verwijzing naar de profetieën van Joël. “Sla de sikkel erin, want de oogst is rijp” moest de profeet daar zeggen. De volken zullen geoogst worden, afgemaaid. Dat wil zeggen: ze zullen gestraft worden voor hun wandaden. Oogst is oordeel, het laatste oordeel! En, gelukkig, ook een nieuw begin voor het volk van God. De komst van het Koninkrijk.
Maar wanneer is het zover? Jezus zegt: zodra het graan het toelaat, wordt er geoogst. Je ziet de boer als het ware kijken. Naar de hoogte, de kleur, de rijpheid vooral. Het graan moet de tekens vertonen dat het rijp is. Zo mogen ook wij opletten op tekens of de oogst al bijna kan beginnen. Sterker nog: God Zelf kijkt als een goede boer met een scherp oog naar deze wereld. Waar moet je dan op letten? De Bijbel verschillende tekens. Algemene tekens, zoals groeiende liefdeloosheid. Oorlogen, onrust en honger. Zien we het niet in de wereld? Maar deze dingen zijn van alle eeuwen. De Bijbel noemt ons echter ook meer specifieke tekens dat de oogsttijd er bijna is. Bijvoorbeeld dit: het evangelie van het koninkrijk zal over de hele wereld verkondigd worden. Dat is in onze tijd vrijwel zo! Het volk Israël is ook zo’n teken dat de oogst nadert. De oude beloften lijken op weg te zijn om te worden vervuld, dat ze in hun eigen land de Here zullen dienen.
We mogen geduldig wachten, maar we moeten ook letten op de tekens dat de oogst eraan komt. En die tekens zijn er! Ineens, dan zal het zover zijn. Weken- en maandenlang lag het graanveld rustig onder de zon. En dan ineens komt de combine en maait alles af. Jaren- en eeuwenlang draait de wereld haar rondjes, en dan ineens: dan zal de oogsttijd aanbreken!

[klaar voor de oogst zijn]
En daarom: wees waakzaam. Wachtend, geduldig, wetend dat de oogsttijd komt. Maar ook: waakzaam. Want de oogst is de dag dat God iedereen zal oordelen. Wij hebben nogal eens de neiging om God ter verantwoording te roepen: waarom doet Hij er niets aan? Waar is Hij? Klopt zijn plan wel? Maar uiteindelijk is het andersom. God roept óns ter verantwoording: wat deed je met je leven, met de tijd die ik je gaf? Ben je kaf of koren? Hij is de rechter, niet wij. De oogst is het oordeel. En hoe staat het er dan voor met u? Bent u daar klaar voor? Ziet u uit naar de komst van het Koninkrijk? Of vind je het een eng idee? Want ja, als Jezus komt, is het gebeurd met deze wereld!
Ik moest denken aan het verschil tussen een examen en een reünie. Als je weet dat er een belangrijk examen komt, ga je je daar op voorbereiden. Je zorgt dat je de leerstof kent, je doet goed je best. En hopelijk kom je er dan doorheen. Zo’n examen maakt je onrustig, geeft stress. Heel anders is het als er een reünie aankomt van je oude klasgenoten. Daar kun je naar uitzien – tenminste als je een leuke klas had. Je bereidt je ook voor natuurlijk: je trekt iets leuks aan, je zoekt een oud foto-album. Maar het is heel anders dan bij een examen. Hier gaat het om de ontmoeting, niet om de beoordeling.
Zó is het ook als we denken aan de grote oogstdag. Ik hop dat u er naar uitkijkt, niet als een examen, maar als een ontmoeting! Dan komt Jezus zijn bruid halen. Dan zal God bij de mensen wonen. Dan komt Gods nieuwe wereld. Ziet u daar naar uit? U denkt misschien: ja, maar die oogst, dat oordeel dan? Er is maar één oplossing: zorg dat je de Here nu al leert kennen, dat je leeft met en voor Hem. Geef je in geloof over aan Hem! Dan kun je uitkijken naar die dag. Dan is het geen examen of we wel goed genoeg waren, maar een ingaan in de vreugde van de Heer. Dáár mag je dan op wachten, geduldig en waakzaam. Zorg dat je er niet door overvallen wordt!

[slot]
De gelijkenis van het zaad. De gelijkenis van het wachten, zou je er misschien beter boven kunnen zetten. Kunt u wachten? Wilt u wachten? God neemt zijn tijd. Hij wacht tot de tijd rijp is. Maar dan… dan komt de grote toekomst. Dan dóet Hij er iets aan, aan al die dingen die niet deugen. Dan komt de rechter, die voor al de zijnen de redder is. Dan komt het Koninkrijk.
Wachten is moeilijk. Vooral als het lang duurt. En het duurt lang. God heeft alle tijd, maar wij mensen leven maar even. Soms denk je: komt het nog wel? Is God er wel? Maar hoor dan vanmorgen de oproep: wees geduldig! Een aardse oogst heeft tijd nodig om te rijpen. Zou dat dan niet gelden voor Gods grote plan? Geduld! Laat het in zijn hand. Vertrouw maar dat Hij het weet. Voor u en jou en voor heel deze wereld. En, even belangrijk: wees waakzaam. Wees er klaar voor! De oogst komt, wie weet wanneer?

Amen