Gemeente van Jezus Christus,

[de ellende v.d. man]
wat een geschiedenis lazen we vanmorgen! Een fascinerend Bijbelgedeelte dat allerlei emoties oproept als je je laat meenemen. En dat tegelijk allerlei vragen kan oproepen. Wat moet je ermee als zúlke dingen gebeuren?
Maar laten we eerst eens gewoon meekijken door de ogen van Jezus’ leerlingen. Wat komt daar voor een vreemde figuur op je af! Vanuit de richting van de grafspelonken rent een man op je toe. Een woesteling! Verwilderd en met vieze haren. Met nauwelijks kleren aan zijn lijf, smerig tot en met. Er zit bloed op zijn gezicht. Schreeuwend komt hij op je af. Die man is duidelijk niet normaal. Wat moet hij? Afkeer of angst zijn misschien je eerste reactie. Straks doet hij je iets!
Markus vertelt ons nog meer over deze man. Deze man is in de greep van een onreine geest – wat dat ook mag zijn. Hij is zichzelf niet, hij wordt gekweld. En daarom: afgesneden van de mensen, van zijn familie. Hij woont niet meer onder hen, maar in een grafspelonk. Vreselijk! Ze hebben geprobeerd hem te temmen, zo staat er letterlijk, als een wild dier. Met boeien en ketens. Maar het lukte niet! Hij werd zo kwaad, en zo bovenmenselijk sterk, dat niemand hem in bedwang kon houden, en de boeien slaat hij stuk. Rusteloos zwerft hij rond, eenzaam, bij de graven, in de bergen. Hij brult en schreeuwt, elke nacht kun je het horen. De mensen huiveren en houden hun kinderen binnen. En nog zo’n akelig detail: hij slaat zichzelf met stenen. Hij pijnigt zichzelf. Of beter gezegd: daartoe wordt hij aangezet – want hij is zichzelf niet, hij is in de greep van een onreine geest. Een demon. Pijn van buiten, van binnen, alleen, vies, boos… Wat een vreselijk leven! Ik word bang van deze man, en tegelijk krijg ik medelijden. Nergens in de Bijbel vinden we iemand die er zó ellendig aan toe is. Wie kan hem redden?
Maar… daar geeft deze geschiedenis een antwoord op. Jezus komt hem redden. Jezus heeft macht over alle demonen die iemand kwellen. Al is het een heel legioen – een paar duizend. Al schreeuwen ze nog zo en maken ze iedereen bang – Jezus overwint!

[vragen rond duistere machten]
Ja, de boodschap is wel duidelijk. Alleen, wat moeten wij daarmee? Deze geschiedenis kan allerlei vragen oproepen. Om maar gewoon te beginnen met het begin. Mooi dat Jezus sterker is dan demonen, boze geesten. Maar… het punt is dat wij gewoonlijk geen demonen en bezetenen tegenkomen. Zijn er tegenwoordig nog mensen in de greep van kwade geesten? Is dit iets dat speelt in ons leven? Bij mij niet, als ik eerlijk ben!
Wij hebben tegenwoordig een andere bril op om naar de wereld te kijken. En daarom zien we andere dingen. De man die daar komt aangerend – hoe zouden we die tegenwoordig beschrijven? Ik denk als iemand met een dissociatieve en anti-sociale persoonlijkheidsstoornis die aan automutilatie doet – en die trouwens door de benadering van zijn omgeving er ook niet op vooruit gaat. Zo zien we in onze tijd zo iemand, niet een man in de greep van een demon. De bril waardoor we kijken staat ook helemaal niet toe dat we zulke dingen zien!
Nu kun je zo’n geschiedenis uit de Bijbel onschadelijk maken door te zeggen dat het taal van toen is. Maar dan neem je de Bijbel toch niet serieus. Deze dingen zijn gebéurd! Waarom knielt die man voor Jezus? Waarom weet hij precies wie Jezus is? En waarom rennen die varkens ineens de helling af? Hier is méér dan een psychische stoornis. Er zijn kwade machten in het spel. En waarom zou dat tegenwoordig niet meer kunnen? Christenen uit andere culturen leren ons onze westerse bril af te zetten, als ze vertellen hoe bij hen op gebed ook geesten worden uitgeworpen.
Ik geloof dat wij in het Westen erg verblind zijn op dit gebied. Iemand die er gewerkt had vertelde me ervaringen uit de psychiatrische kliniek. Er was een patiënt die aangaf dat de klachten begonnen waren door meedoen aan duistere rituelen, bijvoorbeeld uit de Surinaamse volksreligie. Sindsdien had hij dwanggedachten en angsten, zo erg dat hij opgenomen moest worden. Zou dat geen geestelijke component hebben? Moet je dan niet eerder bidden met zo iemand dan pillen geven? En zo zou ik meer voorbeelden kunnen noemen.

[in de greep zijn van iets]
Een geschiedenis als die van vandaag leert ons de geestelijke wereld serieus te nemen. Maar ik wil nog een stapje verder gaan. Bezetenheid, vreselijk woord – waarom zou het vandaag de dag niet voorkomen? Maar dat klinkt toch exotisch, ver van ons bed. Laten we het eens breder trekken! Hoeveel mensen zijn niet in meer of mindere mate in de greep van iets? Bij hoevelen is er niet iets dat macht over ze heeft?
De man die op Jezus afrent sloeg zichzelf met stenen. Hij beschadigde zichzelf, deed zichzelf pijn. Maar dit komt ook vandaag voor! Er zijn jongeren die zichzelf snijden, vaak als gevolg van dingen die ze meemaakten. Jezelf pijn doen, soms ook op andere manieren, als een manier om met heftige emoties om te gaan. Iedereen snapt dat het niet goed is, niets oplost, maar ermee stoppen is erg moeilijk! Het houdt je in de greep!
Er zijn oudere mensen in de greep van verslaving. Drugs, of drank… Het is sterker dan jezelf! Het kost je steeds meer: geld, vrienden, je relatie, je baan, je gezondheid. Maar toch lukt het je niet om ermee te breken. Juist omdat het in jezelf zit: ergens wil je ook niet want het geeft tijdelijk een goed gevoel. Maar niet elke verslaving brengt je in de goot. Verslaving aan gamen. Of niet meer kunnen leven zonder je telefoon. Verslaving ook aan porno kijken op internet – het gebeurt veel meer dan we waar willen hebben. Alleen.. Zie er maar eens mee te stoppen! Het heeft macht over je, een macht ten kwade.

Ach, en ik zou nog zoveel dingen kunnen noemen. Bepaalde gedachten die je vastbinden. Eetstoornissen. Angsten. Wat kan een mens niet allemaal belemmeren om werkelijk vrij en rechtop in het leven te staan! En voor de duidelijkheid: als je je in één van deze dingen herkent, hoef je niet meteen te denken dat je nu bezeten bent door de duivel. Hoe het precies zit met duivel en demonen? Laat dat maar rusten. Maar hier gaat het me om: je bent in de greep van iets, dat je kwaad doet. Dat is niet uit God, dat zal duidelijk zijn! De duivel ziet het graag, en hij gebruikt het op een gemene manier. Je komt vast te zitten, en hoe kom je eruit?

[Jezus sterker dan duistere machten]
Ik zei al: de geschiedenis van de man met het legioen kan vragen oproepen. Maar laten we daar niet op focussen. Want de boodschap vanmorgen is een heel duidelijke: wat een mens ook gevangen mag houden, Jezus is sterker. Hoe je ook in de greep kan zijn van duistere dingen of gedachten, Jezus heeft macht om te bevrijden. Dát is wat door héél deze geschiedenis heen weerklinkt.
Kijk maar hoe het gaat. De man komt aangerend, en wat doet hij? Hij knielt neer voor Jezus – de Herziene Statenvertaling zegt ‘aanbad hem’, maar is niet helemaal juist. De man, of de demonen in hem, ze voelen Jezus’ macht. En ze kunnen zich niet verzetten. Je zou zeggen: ren weg! Maar dat lukt ze niet. Je zou denken: gebruik geweld. Maar hij kán het niet. Jezus’ aanwezigheid alléén al is genoeg om ze op de knieën te dwingen.
Jezus beveelt: ga úit deze man! En ze weigeren niet. Ze gaan alleen onderhandelen waarheen ze dan mogen gaan. Jezus heeft geestelijk overwicht, onvoorstelbaar. En dat terwijl Hij alleen is tegenover een legioen aan onreine geesten. Zijn goddelijke macht kan elke vijand aan!

De macht van de Here wordt voor iedereen duidelijk als ineens een grote kudde varkens op hol slaat. Ze storten de helling af en verdrinken in de zee. Dan gaan wij weer vragen stellen: zo van: die arme dieren! En is dat wel eerlijk tegenover de eigenaars? Maar in elk geval toont het Jezus’ macht, die zoveel boze geesten kan gebieden. De onreine geesten in de onreine dieren!
Eén ding blijkt overduidelijk: Jezus heeft macht waarvoor iedere kwade macht moet wijken. Hij is de grote bevrijder, hóe iemand ook vast mag zitten. In 1 Johannes 3:8 staat “Hiertoe is de Zoon van God geopenbaard, dat Hij de werken van de duivel verbreken zou”. Wij denken vaak aan Jezus als degene die stierf om ons van de straf op de zonde te bevrijden. Dat is zeker waar! Maar Hij bevrijdt niet alleen van straf. Hij bevrijdt ook van de boze en zijn bindingen! Toen, en nu evengoed.

[Jezus helpt ook nu!]
Wat een goede boodschap is dat! Dat er bevrijding is als je vast zit! Dat Jezus Zelf u en jou kan helpen als je niet meer los kunt komen. Ik moest hier denken aan de Anonieme Alcoholisten, een zelfhulpgroep voor mensen met een alcoholprobleem. Eén van de eerste stappen in hun programma is deze: toegeven dat je een Hogere Macht nodig hebt om bevrijd te kunnen worden van de alcohol. Maar dat geldt niet alleen voor de binding aan drank. Het geldt ook voor al de andere dingen die een mens in de greep kunnen hebben. Je hebt Iemand nodig die sterker is dan wat jou vasthoudt! En Godzijdank, die ‘iemand’ is er: het is Jezus Christus. Hij die eens die wildeman bevrijdde, Hij kan ook u en jou helemaal vrij maken. En Hij kan het niet alleen, Hij wíl het ook doen!
Daarom: zit u of jij vast? Ga tot Hem voor bevrijding! Of je nu vast zit in kleinere dingen, zoals slechte gewoonten, of in iets dat groot en pijnlijk en langdurig is: vraag Jezus Christus om je vrij te maken! Want Hij heeft de kracht die u niet hebt! En Hij wil niets liever dan u helpen.

Maar, denkt iemand: ik heb al zoveel gebeden… Dat is op zich al heel wat! Het is verbazingwekkend hoe vaak mensen aanvaarden dat ze ergens in vast zitten, onvrij zijn, en helemaal niet bidden tot de Here. Maar inderdaad – wat als je al zoveel gebeden hebt? Dan een tegenvraag: heb je al voor je láten bidden? Vooral bij grotere dingen kom je er zelf niet uit. Dan is het echt noodzakelijk om er anderen bij te vragen. De Here geeft ons immers aan elkaar, als broeders en zusters! Hebt u gebed nodig, dan wil ik graag met en voor u bidden. Maar het is niet voorbehouden aan een predikant.
Zit u vast in heel moeilijke dingen – dwanggedachten, verslaving, of wat ook… zoek er dan ook hulp voor. Liefst hulp ergens waar ze met Jezus rekenen. Jezus bevrijdt, ook nu! Maar hij wil er vaak mensen en middelen bij gebruiken. In de geschiedenis van vandaag is het heel on-middellijk: Jezus aan de ene kant, duistere demonen aan de andere kant. In onze tijd is het vaak indirecter. Een mens is ergens van in de greep – en daarachter lacht de duivel. En aan de andere kant gebed, gesprek, behandeling – en daarachter Gods helpende hand. Het principe blijft echter hetzelfde: Jezus Christus bevrijdt mensen die vastzitten, zeker weten!

[slot]
Ik had vanmorgen een hele reeks getuigenissen door de preek kunnen weven van mensen die bevrijding hebben ervaren. Uit verslaving, of bevrijd van dwanggedachten, losgekomen van het verleden… Op de EO zie je soms zulke getuigenissen langskomen. Soms lijkt het haast wel té mooi, ik ken mensen die zich er aan ergeren. Maar zou de macht van de Here nu minder zijn dan toen?
Maar veel belangrijker dan het van anderen te horen is om zelf bevrijd te zijn door Hem. En daarom: ga met alles wat u bindt naar Hem toe! Met uw zorgen en uw zonden. Want Hij kwam voor beide. Om onze zonden weg te dragen, maar ook om te bevrijden uit de macht van de duisternis. Om in de vrijheid te zetten! Ik hoop dat we dit zelf mogen ervaren. Dan hoef je het niet meer te hebben van getuigenissen van een ander. Dan kun je, net als de bezetene uit het verhaal, zélf vertellen wat voor grote dingen de Here aan u gedaan heeft, en hoe Hij zich over u heeft ontfermd.

Zo hoorden we deze geschiedenis. Er kunnen nog allerlei vragen zijn. Niet alleen over hoe het nu zit met die geesten, maar ook of het echt zo is dat Jezus bevrijdt. Altijd? Juist bijvoorbeeld bij dingen met een psychische component lijkt bevrijding vaak zo ondenkbaar. En hoe werkt dat dan? Ik heb zelf óók mijn vragen en twijfels, dat mag u eerlijk weten. Ik sta hier wel te preken: laat voor je bidden. Maar wat als iemand komt voor gebed? Heb ik dan het geloof ervoor? En wat als er dan vervolgens geen verandering lijkt te zijn?
Laten we deze geschiedenis nog maar eens herkauwen. En… geloven dat Jezus dezelfde is. Dat bovenal. Bij Hem moet u zijn met alles wat u in de greep houdt!

Amen