Het gebruik van het woord ‘u’ neemt af in de samenleving, en het gebruik van ‘jij’ komt er voor in de plaats. Ik heb er geen cijfers over, maar de tendens is onmiskenbaar. Wie zei er twee generaties terug jij tegen de juf, of Piet tegen je baas? Of als ik in mijn eigen leven kijk: ik moest u zeggen tegen mijn ouders, maar mijn zoontjes zeggen jij (tegen mij dan, niet tegen mijn ouders…)
Is het erg, zo’n verandering? Er zijn wel mensen die het een teken vinden van verloedering en verlies van respect. In sommige gevallen kan dat zo zijn, maar ik denk dat het te kort door de bocht is om zo meteen in het negatieve te schieten. In heel veel talen is er niet eens een verschil tussen u en jij! Denk aan het Engels, daar is iedereen ‘you’.
Belangrijker is waar het verschil tussen ‘u’ en ‘jij’ voor staat. Daar las ik iets belangrijks over: vroeger was ‘u’ een uiting van respect, nu is het veelal een uiting van afstand geworden. Ik denk dat dat waar is. Tegen je manager mag je ‘jij’ zeggen, tegen een vreemde zeg je ‘u’, ook al is hij niet hoger in rang. Dit verklaart ook meteen waarom kinderen geen ‘u’ meer zeggen tegen ouders: die zijn vertrouwd, niet vreemd.
Wat dat betreft is er iets opvallends. Nederlandse gelovigen spreken vanouds God aan met ‘U’, als uiting van respect. In andere talen die een beleefdheidsvorm kennen, gebeurt dat echter niet! Duitsers zeggen ‘Du’ en Fransen ‘Tu’ tegen de Allerhoogste. Als je dat voor het eerst hoort, komt het even vreemd over. Het geeft een gebed echter wel iets vertrouwds. Hij is nabij, niet een hoogste instantie ver weg! Wat dat betreft is het Nederlandse ‘U’ tegen God in gebeden eigenlijk minder passend in onze tijd. Het straalt meer en meer niet alleen respect uit, maar ook afstand. Voortaan dan maar ‘Jij’ zeggen als ik bid? Toch voelt dat niet helemaal goed. Om maar te zwijgen van de reacties die ik zou krijgen als ik het in de kerk wilde invoeren… Lastig, dat ‘u en jij’. Toch maar Engels gaan spreken allemaal?