Gemeente van Jezus Christus,

[intro: goede voornemens]
het nieuwe jaar is begonnen! Een nieuw jaar met nieuwe kansen en mogelijkheden. Of ja, feitelijk heb je elke dag nieuwe kansen en mogelijkheden, maar op één of andere manier ervaren we dat sterker als er een nieuw jaartal op de kalender verschijnt. Mensen gaan juist nú aan goede voornemens beginnen. Dit jaar stoppen met roken, of vanaf nu meer sporten. Het schijnt dat in januari de sportscholen vol zitten, na al het gezellige eten en drinken van de decembertijd.
Hebt u of heb jij weleens goede voornemens gehad voor een nieuw jaar? Of misschien heb je ze wel voor dít jaar. Minder lange dagen maken op het werk, meer bewegen, minder je mobiel checken. Misschien wel trouwer zijn het Bijbellezen. Allemaal heel goede dingen! Alleen… lukt het? Als je weleens goede voornemens hebt gehad, dingen wilde veranderen per 1-1, of op een andere datum – is het gelukt? Is je leven er echt door veranderd, of moet je eigenlijk vandaag dat voornemen wéér maken? Ingesleten patronen zijn niet zo eenvoudig te veranderen! Hoe kom je nu echt tot een blijvende gedragsverandering?

[de opdracht]
Gedragsverandering, bekering: dat is ook waartoe de Bijbel ons op vele plaatsen oproept. In de Hebreeënbrief, waar we een stukje uit lazen, is dat ook zo. De lezers dreigden te verflauwen in hun geloof, en daarom roept de schrijver ze op: kom op, gá ervoor! Als je het over goede voornemens hebt: in het Bijbelgedeelte dat we lazen, krijgen we er één aangereikt die ons allemaal past. Iets dat we allemaal wel als motto voor 2019 voor op onze agenda mogen plakken: “laten we de last van de zonde, waarin we steeds weer verstrikt raken, van ons afwerpen, en laten we vastberaden de wedstrijd lopen die voor ons ligt”. Is dat geen goed iets, om je dit nieuwbegonnen jaar op toe te leggen? Gewoon doen, zou ik zeggen! Of werkt dat niet zo?
Er wordt hier gesproken over een wedstrijd of wedloop. Dit is een beeldspraak om het leven als christen aan te duiden, een beeldspraak die je vaker in de Bijbel vindt. Het hele leven is als het ware een marathon, en nu gaat het erom dat je volhoudt, om het einde te bereiken. Niet aan de kant gaan zitten, niet afhaken, maar volhouden als christen. Dat is de hoofdzaak! Vastberaden de weg van Jezus volgen, dat wil zeggen: leven zoals Hij voordeed en leert, leven met Hem en voor Hem.
Het is niet voor niets dat dit gedeelte volgt op hoofdstuk 11, dat gisteravond centraal stond. Dat hoofdstuk gaat over geloof. Maar ervoor ging het ook al over volhouden. Het einde van hoofdstuk 10 meldt “blijf dus volharden, want als u de wil van God doet zult u ontvangen wat beloofd is”. Dan volgt hoofdstuk 11 over geloof, en daarna klinkt opnieuw de oproep: laten we vastberaden de wedstrijd lopen! Alleen door geloof kun je volhouden op de weg van God, en aan de andere kant is geloven vaak ook een kwestie van volhouden, van wachten op wat beloofd is – we hoorden het gisteren.

[helpend: wolk van getuigen]
Volhouden in het geloof dus – maar hoe doe je dat? Hoe ga ik, en hoe gaat u dat doen in het nieuwe jaar, elke dag weer? Laten we de tekst maar gewoon langsgaan, dan krijgen we al heel wat aangereikt. Om te beginnen zegt de schrijver ‘nu wij door zo’n menigte – letterlijk, zo’n wolk – van getuigen omringd zijn, moeten ook wíj…’. Wat betekent dit? Wat zegt hier die wolk van getuigen? Met die geloofsgetuigen zijn de mensen bedoeld die in het vorige hoofdstuk genoemd zijn, de geloofshelden van vroeger: Abraham, Isaak, Jakob, David, en nog meer. Maar ik denk het Nieuwe Testament er ook bij mogen trekken: Petrus, Paulus… En ook de latere geschiedenis: Luther, Calvijn, Spurgeon, Bonhoeffer… Mensen van alle eeuwen die het volharden in het geloof hebben voorgedaan, die lééfden uit geloof. Ja, e mag hier ook gerust denken aan mensen die u hebt gekend en nu gestorven zijn – mensen die leefden met God in voor- en tegenspoed. Misschien wel een vader of een oma, een leraar of een vriend – de wolk van de getuigen is groot!
Waar wat hebben die getuigen nu te maken met óns volhouden? Er is wel uitgelegd dat deze getuigen vanuit de hemel kijken hoe wij de wedstrijd lopen, maar dat klopt niet. Het is juist andersom, het gaat om ons kijken naar hen. Het is alsof de schrijver zegt: kijk! Zij hebben ook volgehouden, vertrouwd op Gods beloften. En dat terwijl hun omstandigheden vaak zoveel moeilijker waren: armoede, geloofsvervolging, lang wachten op Gods beloften. Lees het vorige hoofdstuk maar! Als zíj het dan waagden met God, zou jij het dan ook niet doen? Als zij het konden, terwijl ze zelfs gedood konden worden om hun geloof, zou jij het niet kunnen die hier in alle vrijheid mag geloven?
Of laat ik het nog eens anders zeggen: je bent de enige niet! Er zijn zoveel anderen geweest, en nog, die de weg van God gaat. Zou dat je niet aanmoedigen? Vergelijk of je in je eentje een marathon moet lopen, of met tienduizenden. Of denk weer aan de goede voornemens: als je in je eentje besluit te gaan sporten, is dat veel moeilijker dan als je afspreekt om met een groepje vrienden elke week te gaan. En als je gezien hebt dat collega’s konden stoppen met roken, maakt dat het makkelijker voor jou om ook te doen. Blijkbaar kan het! Net zo werkt de wolk van getuigen.

[doen: alles afleggen i.h.b. de zonde]
Maar de tekst gaat verder. “nu wij door zo’n menigte geloofsgetuigen omringd zijn, moet ook wij de last van de zonde, waarin we steeds weer verstrikt raken, van ons afwerpen”. De opdracht is helder: werp alles weg wat je hindert, waar je in verstrikt raakt. Denk weer aan een hardloper die een wedstrijd loopt in de tijd van toen. Mensen droegen vaak lange gewaden, maar daar kon je niet mee hardlopen. Je zou erin verstrikt raken! Afwerpen dus! Hardlopers liepen vaak naakt, of bijna naakt. Geen lange kleren, en natuurlijk ook geen zware dingen, geen lasten die je moest meedragen – dat remt af en dat vermoeit. Nee, zo licht mogelijk, helemaal gericht op het volbrengen van de wedstrijd!
Zo moeten ook wij doen, als we de wedstrijd willen volbrengen, de marathon in Jezus’ spoor. Alle last afleggen en alles wat je verstrikt. Dan denk ik inderdaad als eerste aan de zonde, van welke soort dan ook. Hoe kun je volhouden Jezus te volgen als je bewust vasthoudt aan verkeerde dingen? Wég met alle onoprechtheid, trots, jaloezie en leugen. Weg met het kijken naar verkeerde dingen op internet of telefoon. Weg met alles wat je wel weet dat niet deugt! Dat kán niet samengaan met het lopen van de wedloop van het geloof. Wees maar radicaal. Weet je dingen waar je mee moet breken? Doe het, vandaag nu! Maak schoon schip!
Onze tekst zegt heel realistisch: de zonde waarin we steeds weer verstrikt raken. Heb je een bepaalde zondige gewoonte de nek omgedraaid, blijkt hij toch niet dood! En heb je het ene eronder, dan ligt er wel weer een andere verleiding op de loer. Denk niet dat je zondeloos wordt in dit leven. Maar één ding is duidelijk: bewust vasthouden aan iets verkeerds, dát kan niet!
In onze tekst vertaalt de Nieuwe Bijbelvertaling, die wij lazen, helaas niet erg nauwkeurig. Letterlijk staat er: “afleggen alle last én de zonde”. Er zijn dus ook dingen die op zich niet zondig zijn, maar die je wel kunnen hinderen om op de weg van Jezus te gaan. Denk aan de voortdurende afleiding, de overload aan informatie in onze tijd. Denk eens na hoe je dat kunt afleggen! Keuzes maken, prioriteiten stellen. Zelfs iets dat je lust is kan een last zijn! Laat álles in ons leven erop gericht zijn om Jezus te volgen, om vol te houden. Laat dan onze instelling zijn, ons voornemen voor 2019!

[gaat dat lukken?]
Tot zover de tekst. Radicaal, gá er voor. Alleen… gaat het werken? Is dit voornemen vol te houden? Misschien hebben sommigen van u het al eens gezegd, op een bepaald moment in je leven: vanaf nu zal ik Jezus volgen, christen zijn, hélemaal! Ik gá ervoor, ik geef mijn hart aan Hem! Hoe heb je dat vervolgens volgehouden? Voortaan vastberaden de wedstrijd lopend, je ging sindsdien als een speer? Of – en dat is mijn ervaring, als ik eerlijk ben – toch al snel ook met struikelen, en met vallen en opstaan? Wie garandeert eigenlijk dat je Jezus zult blijven volgen? Er zijn er toch ook genoeg die het bijltje erbij neer gooien? Misschien kent u ze wel. Misschien dreigt er zelf wel een te worden.
Gá ervoor, loop de wedstrijd! Is dit wel een haalbare oproep? Word je er niet doodmoe van? Helpen de voorbeelden van anderen – ja vast wel wat, maar is het genoeg? Helpen de oproepen tot radicaliteit? Hoe voorkom je dat je toch weer verstrikt raakt, struikelt, opgeeft? Ik móet volhouden, ik móet heilig leven, ik moet alle last afwerpen… Eindigt dit alles niet net als bij de meeste goede voornemens, met een mislukking?

[zien op Jezus]
Wel, als het van mij afhangt, dan vrees ik toch van wel! En trouwens, stel dat het je wel lukt uit eigen kracht, dan word je helemaal een onuitstaanbare gelovige. Ergens ontbreekt dus iets in dit verhaal. Beter gezegd, er ontbreekt íemand. De vriendin die wil dat je stopt met roken. Die je motiveert, die je steunt bij een terugval. Die van je houdt…
Zo iemand heb je op de weg van het geloof nodig. Weet u wie? Jezus! Onze tekst gaat verder, en dan komt de kern: ‘laten we daarbij de blik gericht houden op Jezus, de grondlegger en voltooier van ons geloof’. Zonder Jezus wordt het weinig! Als je vers 2 en 3 snel leest, kan het overkomen dat Jezus alleen nóg maar een voorbeeld is van iemand die volhield. Dat is Hij ook, natuurlijk. Maar als Jezus alleen je voorbeeld is, heb je weinig aan Hem! Dan moet je alsnog op eigen kracht worden als hij.
Maar nu staat er zo mooi: Jezus, de grondlegger en voltooier van ons geloof. Weet je hoe geweldig die woorden zijn! Geloof is geen kwestie van keihard werken met steeds de kans op mislukking. Jézus is de grondlegger van het geloof, Hij geeft het me, Hij riep me. En: Hij is ook de voltooier ervan. Hij is het die zorgt dat ik de eindstreep halen zal. Weet u nog van gisteren wat geloven is, in de Bijbelse zin van het woord? Geloof is geen programma voor zelfverbetering, maar geloven is: vasthouden aan wat Hij belooft. Ja, en natuurlijk dan ook Hem volgen, dat wil zeggen: leven zoals Hij aangeeft. Maar het begint met Hem. We mogen aannemen wat Hij aanbiedt, en uitzien naar wat Hij toezegt. Geloven: ik bén een kind van God, om Jezus’ wil. Mijn zonden, mijn stomme struikelen, en zelfs mijn kromme keuzes, worden me vergeven, áltijd, als ik in berouw tot Hem terugkeer. Hij heeft mij lief, ook als ik misluk in het ‘een goede christen zijn’. Hij zal zorgen dat ik de eindstreep haal!

[concretisering]
Wat is dus het geheim van de wedloop van het geloof? Niet de voorbeelden van anderen. Niet ons wegdoen van wat hindert, hoe belangrijk ook. Het belangrijkste is: dicht bij Jezus blijven, verbonden zijn aan Hem. Want Hij geeft wat Hij vraagt: kracht om te volgen, en Hij vraagt wat Hij geeft: Hem te volgen met alle kracht die in ons is.
Wil je vastberaden de wedstrijd lopen? Houd dan je blik gericht op Jezus. Haal je kracht bij Hem! En hoe je dat dan concreet doet? Ik aarzel om hier al te concrete richtlijnen te geven, het zouden weer lasten kunnen worden die ‘moeten’ om een goede christen te zijn. Maar ik denk toch aan tijd voor gebed allereerst: wie begint met gebed heeft een andere dag! Ik denk aan het zoeken naar tijd om de Bijbel te lezen. Daar vind je Hem, en daar spreekt Hij! Er zijn genoeg middelen om je daarbij te helpen, van dagboekjes tot apps en sites. Wil je de wedstrijd uitlopen, dan komt het toch telkens neer op hetzelfde ‘lees je Bijbel, bid elke dag, dat je groeien mag!’ En dat de kerkdienst daar belangrijk voor is, lijkt me ook duidelijk. Leef met Hem, dat is het geheim! Laat dát maar ons voornemen, of liever gezegd, ons verlangen zijn!

[slot]
Goede voornemens, vaak komt er niet veel van terecht. Als geloof in de sfeer van de goede voornemens valt, is er weinig hoop. Het enige wat helpt is leven dicht bij de Heer. En natuurlijk, dan moet je nog steeds de zonde opruimen, elke last afleggen die belemmert. Maar Hij belooft dat je bij Hem rust vindt, geen onrust. Hij biedt zijn hulp aan, zijn Geest om je meer te veranderen dan je jezelf ooit kunt. Hij is de grondlegger en voltooier van ons geloof. Laten we dan zó het nieuwe jaar in gaan, niet met de blik op goede voornemens, maar met de blik op Hem! Dan, ja dan zal 2019 zeker een gezegend jaar zijn. Anno Domini: het jaar van onze Heer.

Amen