Uit de Bijbel is gelezen Exodus 19:3-8, 24:1-12 en Lukas 22:16-20

Gemeente van Jezus Christus,

[intro: trouwen]
hier in de vesting van Woudrichem zie ik regelmatig mensen lopen die duidelijk bij een bruiloft horen. Momenteel niet zo, maar vooral in het voorjaar en de zomer. Een bruidspaar laat foto’s maken op mooie plekjes hier in de stad, of er komt een groepje goedgeklede gasten uit het Kruithuis-Arsenaal, of de kerkklokken luiden wanneer deze kerk is afgehuurd voor een huwelijk. Een bruiloft, de mooiste dag van je leven, zeggen ze wel eens – ik hoop altijd maar dat dat niet waar is, dan is wat erna komt alleen maar minder… Je trouwdag, de belangrijkste dag van je leven – dat zou beter kloppen. Een huwelijk sluiten is niet niks!
U of jij bent vast wel eens bij een bruiloft geweest. Heel veel van u zijn zélf getrouwd en denken nu misschien terug naar hun eigen trouwdag. Dat kan op veel verschillende manieren – mijn zus is op maandagochtend getrouwd, dan is het gratis. Anderen hechten juist heel erg aan allerlei rituelen, jurken, toespraken, rijst strooien en wat er al niet meer kan. Maar in feite gaat het om één ding: twee mensen verbinden zich aan elkaar, zeggen ‘ja’ tegen een bestaan samen, willen hun leven voortaan samen leven. Bijna wel de grootste stap die je kunt maken als mens, om je zo over te geven aan een ander. Je vrijgezelle vrijheid op te geven in zekere zin, omdat je gelooft dat je met die ander samen méér geluk zult vinden. Niet gek als je die grote stap met rituelen onderstreept: een ring, een feest, een fotoshoot. Misschien wel de belangrijkste dag in je leven. Daarom, tussen haakjes, is het zo in-verdrietig als de band toch breekt, als dromen bedrog blijken te zijn. Dat was niet wat je wenste…

[het verbond met Israël]
Waarom begin ik hiermee vandaag? Omdat we uit de Bijbel een stuk lazen dat gaat over het verbond. ‘Verbond’ is een Bijbelse kernzaak, maar tegelijk iets dat ver weg van je bed kan lijken. Eén voorbeeld van een verbond kennen we echter allemaal, en dat is een huwelijkssluiting. Want dat is trouwen: een verbond sluiten. Je zegt ‘ja’ tegen die ander, je verbindt je aan hem of haar. Kijk, en dát is wat er nu eigenlijk ook gebeurt bij de berg Sinai, tussen de HEER en zijn volk Israël. Ze sluiten een verbond, dat wil zeggen: ze beloven elkaar trouw. We hoorden er vorige week van. De HEER heeft het volk lief, Hij heeft ze als op adelaarsvleugels gedragen, en uit Egypte bevrijd. Hij doet ze een aanzoek: jullie mogen de mijne zijn, een koninkrijk van priesters, een heilig volk. Wil je dat? En nu vandaag, zegt het volk: Ja, ik wil! We hoorden het hoe ze antwoordden: ‘Alles wat de HEER zegt, zullen we ter harte nemen’.
Natuurlijk is het niet helemaal als een huwelijk tussen twee mensen. De HEER is hoger, veel hoger. Hij heeft het voor het zeggen. Als Israël ja zegt, zullen ze moeten leven naar zijn wetten. Maar die wetten getuigen juist van zijn liefde. Israël belooft: ja, daar houden we ons aan! Zo beloven ze beiden trouw, de hoge HEER en het volk dat Hij liefheeft.
Net als bij een huwelijk komen er rituelen aan te pas bij deze verbondssluiting. Een offer, een maaltijd, en heel opvallend: het sprenkelen van bloed. Hier wordt geen rijst gestrooid, maar bloed over de mensen en over het altaar. Stel je voor: als je daar had gestaan, kreeg je een paar rode vlekjes op je kleren die er moeilijk meer uitgingen. Waar was dat voor? Bloed is een sterk symbool. Het spreekt van vergeving – het was ófferbloed. Israël mocht met een schone lei beginnen. Het spreekt ook van verbinding – gesprenkeld op de mensen én op Gods altaar, teken dat ze samen horen. En tenslotte spreekt dit bloed van de verplichting, van de onverbreekbaarheid van het verbond. Het zegt eigenlijk: zo mag jullie bloed bloeien als je ooit ontrouw wordt. Ja, een verbond sluiten is niet niets! Plechtig én feestelijk. Het begin van Israëls leven als Gods volk. Haast de belangrijkste dag in hun bestaan. Dit is een absoluut kernhoofdstuk om heel het Oude Testament te begrijpen.

[en met ons!]
Maar nu wij! Wij horen niet bij Israël als we geen Jood zijn. Dus wij staan buiten dit Sinai-verbond. En toch sluit de HEER ook met ons zijn verbond. Dat hoorden we in de tweede Schriftlezing. Jezus eet de laatste maaltijd met zijn leerlingen, en dan zegt Hij op een gegeven moment ‘dit is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt’. Er is een nieuw verbond – niet alleen meer met Israël, maar met ieder die door geloof bij Jezus hoort. Kijk, en dan komt het dichtbij. Om het eens zo te zeggen: de Heer wil met óns trouwen, met U en met jou! Dat Hij samen met jou leeft, en jij met Hem, onlosmakelijk verbonden. Wil jij, wilt u dat ook?
Jezus zegt ‘het nieuwe verbond, dat door mijn bloed gesloten wordt’. Net als bij de berg Sinai komt er bloed te pas bij het sluiten van dit verbond. Zijn bloed, toen Hij stierf aan het kruis. Het wijst naar precies dezelfde drie dingen met een V als het bloed dat op het volk Israël gesprenkeld werd toen. Vergeving: Jezus stierf als offer voor onze zonden, zodat die ons niet meer van God scheiden. Het spreekt van verbinding: Jezus’ dood aan het kruis maakt dat wij bij God mogen horen en toont hoever zijn liefde gaat. En tenslotte wijst het op de verplichting. Het kruis laat zien hoe erg het is als je de band met God breekt. Dat kostte Hem zijn leven!
Een nieuw verbond in zijn bloed, voor ieder die gelooft. Nu denkt u misschien dat ik dat aan het Heilig Avondmaal ga verbinden. Immers, tóen zei Jezus dit. Echter, dat wil ik niet doen. Het gaat vandaag juist over het begin, het binnengaan in het verbond. Bij Israël begon het bij die berg, en voor ons? Dan moeten we niet bij het Avondmaal zijn, maar bij de doop. De doop is het begin van een leven met God. Dan zegt de HEER, tegen het kleine kindje of tegen de volwassene die gedoopt wordt: ik wil jouw God zijn. Dat zei Hij ook tegen U, of tegen jou, toen je gedoopt werd: jij hoort bij mij! Net zoals bij Israël het bloed gesprenkeld werd op de mensen, wordt er bij de doop water gesprenkeld op de dopeling – althans, als je het doet zoals bij ons in de kerk. Water dat wijst naar vergeving, naar verbinding, naar verplichting. Welke waarde heeft uw of jouw doop eigenlijk voor je? Besef wel dat het een enorm voorrecht is. De HEER van hemel en aarde verbindt zich aan jou, sluit een verbond! En als er hier iemand is die nog niet gedoopt is: vraag dan om de doop, die mogelijkheid is er.

[Gods belofte]
Bij Gods verbond horen is een grote zegen. Voor Israël toen, en voor ons vandaag. Want God belooft grote dingen aan wie bij Hem hoort. Vergeving van al je kwaad. Bescherming onderweg, op je levensreis door de woestijn. Zegen, dat Hij het goede voor je wil en geeft. Voor Israël was dat allereerst aardse zegen: ze zouden het beloofde land ontvangen en het daar goed hebben. Als Israël zich aan Gods geboden hield, zouden ze ongestoord zitten onder hun eigen vijgenboom en wijnstok. Goede oogst, gezondheid, vrede – sjaloom, alles is goed! Voor ons, mensen van het nieuwe verbond, belooft God eveneens zijn zegen, alleen is de uitwerking meer geestelijk. Ons beloofde land is niet hier, maar ligt achter de horizon! Maar dát belooft Hij ons, en tot we daar zijn, zijn bescherming, hulp en vrede – vrede in je hart en je leven.
Wat zijn dit geweldige dingen! Vanmorgen wil ik echter niet de nadruk leggen op deze kant, Gods kant, maar op ónze kant van het verbond. We hoorden hoe Israël instemt en gehoorzaamheid belooft. Dat hoort óók bij het verbond. Als u en als jij en ik bij God willen horen, zijn daar niet alleen Gods geweldige beloften voor. Nee, dan komt het er ook op aan dat wij instemmen en gehoorzamen. Dat we ons verbinden en verplichten!

[instemmen met het verbond]
Een huwelijksverbond is er pas als beide partners ‘ja’ zeggen. Stel je voor dat één van de partners zegt ‘ja, ik wil’ en de andere zegt nee, of zegt niets. Dat zou toch ondenkbaar zijn! Als het gebeurde, zou je geen huwelijk hebben. Zo is het ook als God, de HEER zijn verbond sluit met de mensen, Het gaat van Hem uit, Hij neemt het initiatief. Maar het moet van twee kanten komen, zogezegd. En dat komt het ook. Israël zegt volmondig ja, drie keer maar liefst. Pas dan zijn ze werkelijk wederzijds verbonden.
Voor ons, voor het nieuwe verbond door Jezus’ bloed, is het niet anders. Het gaat van God uit. Hij zond zijn Zoon. Hij doet u en jou een aanzoek hier in de kerk als de goede boodschap klinkt, en telkens op de bladen van de Bijbel. De vraag is: heb je al ingestemd? ‘Ja’ gezegd? Je van jouw kant verbonden? Aan God zal het niet liggen. Hij heeft het in de doop al laten zien, al gezegd: jij hoort bij mij! Het water van het verbond is al op je gesprenkeld. Ik zei al: het is een groot voorrecht als je gedoopt bent. Maar… het vraagt wel om een antwoord. Juist wanneer je als kind gedoopt bent, daar niet zelf om gevraagd hebt, is dat extra belangrijk. Hij zei: je hoort bij mij! Zeg jij, zegt u dan terug: ‘ja HEER, bij U wil ik horen!’? Dat is de reden dat er iets als ‘belijdenis-doen’ bestaat. Op zich niet in de Bijbel te vinden, maar toch heel Bijbels: Gods verbond vraagt om instemming. Als u belijdenis hebt gedaan, misschien wel lang geleden, toen je dat als vanzelf deed ter afsluiting van de catechese – was het zo’n antwoord vanuit je hart? En als je de HEER nog nooit zo’n antwoord hebt gegeven, stil in je hart of hier voorin de kerk, waarom niet? Wat houdt je tegen? Vrees je dat een leven met Hem tegenvalt? Ben je bang je vrijheid te verliezen? Maar ik zei al: de HEER geeft zijn regels uit liefde. Niet om in te perken, maar om de weg te wijzen naar een werkelijk goed leven!
Heb je al ingestemd in Gods verbond? Zeg je misschien eerlijk: nou, dat hoeft niet. Ik heb niet zoveel met Hem. Weet dan: Hij wel met jou! En als u of jij nu merkt dat je ver bent weggezakt bij Hem, misschien is dan nú een moment om opnieuw te zeggen: ja Heer, bij U wil ik horen!

[het belang van gehoorzaamheid]
Instemmen, en… gehoorzamen. Dat hoort er ook bij. Je geeft je aan Iemand, dat allereerst. Maar je belooft ook iets. Israël zei ‘alles wat de HEER gezegd heeft, zullen we ter harte nemen’ – letterlijk ‘zullen wij doen en horen’. Wat je belooft moet je ook doen. Bij het verbond hoort een verplichting – toen en nu. Zeg je ‘ja HEER, ik wil bij U horen’, dan hoort daar ook bij dat je leeft zoals Hij wil. Je kunt toch ook niet tegen de trouwambtenaar ‘ja’ zeggen en vervolgens helemaal doorleven alsof je nog vrijgezel bent? Dan zal zo’n huwelijk geen standhouden!
Maar… één misverstand moet ik hier wel met nadruk weerleggen. Je mag niet bij God horen omdát je je zo goed aan al zijn wetten houdt. Misschien weerhoudt dat mensen wel om ‘ja’ te zeggen tegen Hem – dat je denkt ‘maar ik leef nog te weinig als een goede christen’. Nee, het is andersom: je mag bij God horen, niet omdat maar ópdat je je aan zijn wetten houdt. Niet ‘omdat’ maar ‘opdat’. Eérst is er zijn aanzoek, ook aan jou of u. Hij ziet iets in u, ondanks de dingen die niet deugen in uw of jouw leven. Maar tóch is er dat aanzoek. Daar mag je ja op zeggen. En dan, ja dan is het wel de bedoeling dat je leeft als een mens die aan God verbonden is. Maar dat is dus een gevolg, niet een voorwaarde! En je wordt niet afgewezen als het eens fout gaat. Om weer de vergelijking met een huwelijk te trekken: daar zijn wel eens ruzies, daar doe je wel eens stomme dingen. Maar juist omdat je verbonden bent, leg je het weer bij, zeg je sorry. En zo is het ook als je aan God verbonden bent. Ik garandeer u: dan zult u soms struikelen, in zonde vallen, wegdwalen. Maar aan is daar ook weer die weg terug – vergeving vragen en opnieuw beginnen.
En het mooie: in het nieuwe verbond is het nog veel mooier dan in het oude. Israël kreeg een boek met regels – goede regels, daar niet van. Maar wij, in het nieuwe verbond, krijgen ook de Heilige Geest, die de weg wijst en de verbinding levend laat zijn. We hoeven het niet zelf te doen, God zelf wil het ons leren. Jezus wil ín je wonen. Dus denk je: ik ben niet goed genoeg – dan is dat júist reden om in het verbond te komen, ‘ja’ te zeggen tegen de Heer, dat Hij je kan veranderen! Tenzij… tenzij je diep in je hart denk: maar ik wil helemaal niet veranderen, ik blijf liever de oude, ik maak mijn eigen regels en doe mijn eigen ding. Nee, dan kun je bij Hem niet horen. Dan ga je… verloren.

[Slot]
Dat klonk ernstig. Dat is ook ernstig. Maar… denk tenslotte liever weer aan waar we mee begonnen: de vreugde van een trouwdag. Die vreugde hoort bij het verbond met God. Als je ‘ja’ zegt tegen Hem, voor het eerst of opnieuw, wat is dat een vreugde! Voor jezelf wellicht, al voelt de een meer dan de ander. Maar ook vreugde in de hemel. Hoor je dat, ze zegt ‘ja’! Hij zegt ‘ja’! Er is, zegt Jezus, blijdschap in de hemel over één zondaar die zich bekeert, nog meer dan over 99 rechtvaardigen die geen bekering nodig hebben.
Zo aan de HEER verbonden, begint er een weg. Een weg van vallen en opstaan, een weg ook van groeien en gevormd worden. Een weg die uitkomt, waar? Aan de hemelse huwelijksmaaltijd. Daar kan geen aardse bruiloft tegenop. Daar is de verbinding volmaakt, die nu nog zo van ver is. Daar is Jezus, die zijn bloed gaf om het nieuwe verbond te begonnen. Hem mogen we daar eren, in alle eeuwigheid. Amen.