Uit de Bijbel is gelezen: Exodus 34:1-9 en 2 Petrus 3

 

Gemeente van Jezus Christus, broeders en zusters hier en thuis,

[intro]
Geduld, de vierde vrucht van de Geest. Het is iets wat we hard nodig hebben gehad, en nog hebben, in deze tijden van corona. Geduld, tot de verpleeghuizen weer opengingen en je je moeder kon opzoeken. Geduld, tot je weer naar je vrienden toe kon gaan, of op een terrasje kon zitten. Wie had ooit gedacht dat kinderen en tieners nog eens zouden zeggen: wanneer mag ik weer naar school? Maar ze moesten geduldig afwachten, weken lang. Ieders geduld is aardig op de proef gesteld in deze dagen. En nog steeds, natuurlijk: wanneer zou eindelijk dat langverwachte vaccin komen? Wanneer wordt de anderhalvemeterregel afgeschaft? Hoelang moeten we nog geduld hebben voor we in de kerk weer kunnen zingen? En ga zo maar door. Er zit niets anders op dan geduldig afwachten, lijkt het.
De een kan dat beter hebben dan de ander, maar niemand houdt echt van wachten. Afwachten, en zelf niets kunnen doen, dat ligt ons niet. ‘Geduld is zulk een schone zaak’ zei mijn moeder vroeger regelmatig – een dichtregel van Hiëronymus van Alphen, zo bleek toen ik het opzocht. Maar of het nu zo schoon, zo mooi is? Het lijkt eerder een noodzakelijk kwaad!
Nu komt het goed uit dat we in deze tijden van onzekerheid en geduld oefenen juist zijn aangekomen bij de vierde vrucht van de Geest. De vrucht van de Geest is immers: liefde, blijdschap, vrede, geduld… En over dat laatste zal de verkondiging vanmorgen gaan.

[geduld in het algemeen]
Geduld is een karaktereigenschap die so wie so wel wat aandacht verdient. Onze tijd en onze maatschappij zijn nogal van het ‘snel-snel’. Je hoeft maar een halve seconde te laat gas te geven voor het stoplicht, of daar toetert al iemand achter je. Tenminste, hier valt het nog mee, maar ik was vorige zondag aan het preken in de Randstad en daar viel het me op. Een beetje geduld, mensen. Trouwens, je hebt ook hier in de supermarkt soms iemand die zich langs je heen wringt en totaal geen anderhalve meter afstand houdt, omdat hij blijkbaar niet heel even kan wachten. Een beetje geduld zou fijn zijn!
Geduld, het klinkt niet echt hip. De rockband Queen had een liedje met de titel ‘I want it all, and I want it now!” Ik wil alles, en ik wil het nu! Dat is misschien wel een goede samenvatting van hoe sommige mensen in het leven staan. Niks geduld, niks wachten, maar alles nu als het kan. En als het soms niet kan, tja dan moet je geduld hebben, maar alleen als een noodzakelijk kwaad. Dan ga je tijdens de wachttijd alvast maar je telefoon checken…
De vorige drie vruchten van de Geest klonken behoorlijk gelovig en geestelijk: liefde, vreugde, vrede… Echt voor zondag in de kerk. Maar ‘geduld’ – tja, dat klinkt meer als voor de maandag, heel praktisch in plaats van theologisch. En toch is ook geduld een vrucht van de Heilige Geest. Iets dat groeien mag in het leven van wie Gods kind is.
Wie hier in de kerk, of thuis, is er nóóit ongeduldig? Steek je hand maar op! … Niemand, zie ik. We kunnen allemaal wel wat geduld gebruiken. Echter, hoe krijg je dat? Om daar antwoord op te krijgen zullen we vanmorgen wat dieper moeten graven. Want geduld in de Bijbelse zin is niet een zaak van wat praktische tips. We moeten eerst eens zien wat nu eigenlijk geduld ís. En daarvoor moeten we niet naar onszelf kijken, maar naar God, zoals we hem in de Bijbel leren kennen. We moeten beginnen bij het geduld van God!

[Gods geduld met Israël]
Het geduld van God? Ja, God kent ook geduld. We hoorden het in Exodus 34, waar de HEER zich op een bijzondere manier voorstelt aan Mozes. Hoe doet Hij dat? Met deze woorden: “De HEER, de HEER! Een God die liefdevol is en genadig, geduldig, trouw en waarachtig’ enzovoorts. Hoor je dat? Het derde wat God van zichzelf zegt, is dat Hij geduldig is. Zelfs nog vóór trouw en waarheid. God is geduldig! Dit wordt op meer plaatsen in het Oude Testament met nadruk genoemd.
Maar wat betekent het dat God geduldig is? In het Hebreeuws staat er letterlijk ‘lang van woede’. ‘Lang van woede’ – dat wil niet zeggen dat God lang boos blijft; nee, bedoeld is juist dat Hij lang wácht met boos worden. Met andere woorden, Hij heeft geduld. Maar geduld waarmee? God heeft geduld met mensen die slechte dingen doen. Hij straft niet direct als iemand iets doet wat Hij verboden heeft. Nee, Hij wacht. Hij geeft een tweede kans. Hij wacht of je je misschien nog betert. Hij is ‘traag tot toorn’, zoals het elders genoemd wordt.
Gods geduld heeft te maken met het verbond, met de relatie tussen Hem en Israël. Hij heeft met Israël niet een contract, zo van: jullie houden je niet aan de voorwaarden, nu is de overeenkomst verbroken. Nee, Hij heeft een verbond gesloten, een diepe relatie. En daarom: als Israël Gods geboden breekt, andere goden dient enzovoorts, is het niet meteen uit. Nee, de HEER houdt zijn volk geduldig vast. Hij stuurt bijvoorbeeld profeten om te waarschuwen. En dat niet één keer, maar jarenlang. God is geduldig, al is zijn volk hardnekkig. Maar… Gods geduld is niet oneindig. Ook dat zie je in de geschiedenis van Israël. Uiteindelijk werden ze weggevoerd in ballingschap. Gods woede is ook een werkelijkheid. Zijn woede, die gekwetste liefde is. En zelfs toen, in de ballingschap, wilde Hij weer opnieuw beginnen. God is geduldig!

[Gods geduld met de wereld]
Dat geldt niet alleen voor Israël, maar ten diepste voor heel deze wereld. De Heer heeft geduld, véél geduld met ons mensen. Als je bij elkaar kon zien wat er allemaal op aarde gebeurt aan onrecht, uitbuiting, oorlog, afgoderij, vernieling van de natuur, verwaarlozing van een klein kind, misbruik… Dan zou ik persoonlijk er allang kláár mee zijn! Project mensheid mislukt, gooi maar weg en begin opnieuw. Maar… zo is God niet. Nee, Hij is ons zelf komen opzoeken in Jezus Christus., om ons weer een kans te geven. En ja, ééns zal Hij alles nieuw en anders maken. Maar daar wacht Hij nog mee. We lazen erover uit de tweede Petrusbrief. Mensen spotten, ook toen al: wanneer komt Jezus nu eens terug? Is Hij er eigenlijk wel? Misschien denk jij zulke dingen ook wel eens. Wat merk je van God? Zal zijn nieuwe wereld ooit echt komen? Maar Petrus zegt: “De Heer is niet traag met het nakomen van zijn belofte, zoals sommigen menen; hij heeft alleen maar geduld met u”. God heeft geduld met deze wereld! Als hij alles nieuw maakt, betekent dat namelijk wél dat alles wat voor Hem niet kan bestaan zal worden weggevaagd! Dat wie Hem verwerpt, voorgoed wordt veroordeeld. En daarom wacht Hij nog, wacht Hij al 2000 jaar. Waarom? Onze tekst zegt het duidelijk “Hij heeft geduld, omdat hij wil dat iedereen tot inkeer komt en niemand verloren gaat”. Voel je hoe groot Gods geduld is? Hij aarzelt zelfs om zijn laatste oordeel te vellen…

[Gods geduld persoonlijk toegespitst]
God is geduldig! Met zijn volk, met de wereld, en ook met jou en mij. Hoeveel geduld heeft de Heer met jou al niet gehad? Hoe vaak vergeten we Hem, doen we zelfs dingen die Hij uitdrukkelijk verbiedt; leven we liefdeloos, zijn we biddeloos, is ons leven vruchteloos – zonder vrucht van de Geest die rijpt? Wees eens eerlijk – en ik zeg dit ook tegen mezelf – hoe vaak heb je op een bepaald gebied al beloofd of bedacht dit of dat anders te doen, en je doet het niet? Wat is God dan geduldig! Hoe vaak heeft Hij jou uitgenodigd om dicht bij Hem te komen, en je doet er niets mee?
Als de Heer naar mijn leven kijkt, wat moet Hij dan een groot geduld hebben. Wat krijg ik veel dat ik niet verdien, en wat krijg ik weinig van wat ik wel verdien! Wat geeft Hij me een tweede kansen, en derde, en vierde. Hij wil me niet afschrijven, al zou dat verdiend zijn, en jou en u ook niet! Hij heeft een lange adem en heel veel incasseringsvermogen. God is geduldig, met mij – hoe meer ik erover denk, hoe meer ik stil word van verwondering. En jij, heeft God ook geduld nodig voor jou? En u? God is geduldig!

[geduld bij ons I: wat het is]
Kijk, en dat diepe besef hebben we nodig voor we het kunnen hebben over geduld bij ons. Die vrucht van de Geest die mag groeien als je Hem kent. Dan ga je lijken op Hem, ook in dit opzicht. Dan word je zelf ook een mens die geduld heeft, net als Hij!
Uit het voorgaande zien we dat ‘geduld’ als vrucht van de Geest niet gaat om geduld met omstandigheden, zoals het coronavirus of wat dan ook. Het is een woord van relatie – het gaat over je omgang met mensen. Natuurlijk, Gods Geest wil ons ook leren vol te houden in moeilijkheden, maar dat is een ander woord in de grondtekst. Hier gaat het om geduld met anderen, om ‘te wachten met je woede’ – net als God zelf. Om anderen te ‘dulden’, om het eens ouderwets te zeggen – daar komt het woord geduld oorspronkelijk vandaan.
Paulus vermaakt in zijn brieven nogal eens tot geduld, we hoorden het bijvoorbeeld in de aanvangstekst. Dan gaat het allereerst om hoe je met elkaar omgaat in de christelijke gemeente. We zijn als gelovigen heel verschillend, en dat kan aanleiding geven tot wrijving. Dan samen één zijn lukt alleen met geduld van ons allen! Maar je mag het ook breder trekken: geduld hebben met ál die vervelende en onhandige en eigenwijze mensen die op je pad komen.
En wat is dan geduldig zijn met anderen? Je zou kunnen zeggen: het uithouden met iemand. Met een irritant mens. Niet meteen uit je slof schieten, maar je opmerking inslikken. Net zoals God het uithoudt met ons! Het is ook: de ander niet afschrijven, zo van : die is gewoon dom, of eigenwijs. Nee, het is hopen dat de ander kan veranderen – net als God wacht of wij misschien bijdraaien. Net als elke vrucht van de Geest rijpt ook deze alleen met liefde; ‘de liefde is geduldig’ zegt 1 Korinthe 13. Liefde voor vervelende of trage of rare mensen – net als God van mij houdt, ondanks al mijn fouten!
Wat geduld is, zie je op zijn diepste bij Jezus, onze Heer. Hij hield het uit tussen mensen die Hem veelal verwierpen. Hij schold niet terug toen Hij werd uitgescholden. Al was Hij trouwens soms wel heel scherp – wie Gods geduld kent, hoeft niet passief en slap te zijn. Nee, dat vereist juist kracht, Geestkracht! Jezus had die. Hij duldde alles wat mensen hem aandeden, en bad zelfs voor zijn beulen. ‘Lam Gods dat zo onschuldig, zo moedig en geduldig…’ En wie Jezus volgt, mag door Geest leren om ook hierin op Hem te lijken!

[geduld bij ons: hoe dat lukt]
Nu zeg je misschien: nou, dat klinkt wel heel hoog. Hoe krijg ík meer geduld met de mensen om me heen? Wel, ik denk dat het begint met de beseffen hoe groot Gods geduld is met jou. Hoeveel moet Hij van jou verdragen? Aan hoeveel van jou gaat Hij stilzwijgend voorbij? Geduld heeft alles te maken met vergeven. Hij vergeeft mij zoveel – zou ik dan een ander niet zijn fouten vergeven? Niet zijn karakterzwaktes verdragen? “Ja, maar ik word en doodmoe van!” En hoe moe, hoe dodelijk moe is Jezus niet geworden toen Hij de weg ging om jouw fouten weg te dragen? Hij deed het! En daarom: doe als Hij, en draag, verdraag anderen met hun slechte en zwakke kanten. Die ene jongen die zo bot is, die bejaarde vrouw die non-stop over zichzelf praat; de man die gewoon niet zo snel van begrip is, die collega die zich nogal eens niet aan afspraken houdt. Wat doe je? Vlieg niet op, erger je niet teveel, doe niet negatief, laat het gaan. Heb geduld! Vind je kracht in God, en vraag of Hij je helpt!  Duld en draag en doe niet terug! Ja, bid voor al die mensen aan wie je je ergert, of je die je zelfs aanvallen!
Wat trouwens ook helpt is een beetje zelfkennis. Calvijn zei al: waar geloof bestaat in de kennis van God en van jezelf. Heb je zelf geen karaktertrekken of gewoontes die anderen van je moeten verdragen? Vast wel! Mocht je een partner hebben, vraag hem of haar anders maar eens ernaar… Anderen moeten jou verdragen – dan jij toch ook hen? Zoals jij wilt dat de mensen jou doen, doe jij hen net zo, zegt Jezus!
Maar ten diepste is geduld met anderen niet iets dat je zelf kunt maken. Het is een vrucht van de Geest, niet een vrucht van je eigen akker. Het is zoveel méér dan zelfbeheersing. Denk weer aan de Heer en zijn geduld! Geduld is een vrucht die groeit als Hij zijn werk mag doen in je leven. Een vrucht die groeit als je leeft met de Heer. Een vrucht waar je om mag vragen. En geloof dan: Hij wil die geven!

[slot]
“Geduld is zulk een schone zaak”. Ja, het is een gave van de Geest. Een vorm van liefde voor de ander. Het is trouwens, zoals heel het leven met God, nog goed voor jezelf ook. Als je je niet opwindt over de ander, maar hem of haar kunt verdragen met geduld, dan daalt je bloeddruk en je stressniveau, dan vind je meer vrede – de vorige vrucht van de Geest. Alles hangt weer samen.
Geduld is er tenslotte ook, hoe vreemd het ook klinkt, met God. Want wanneer zal Hij eindelijk alles anders maken? Dat weet Hij alleen! Maar dit is zeker: Hij heeft het beloofd. Eens zal Hij alles rechtzetten, zal Hij hen terechtwijzen die jou nu het leven zuur maken. Eens zal Hij heel de wereld vernieuwen. Maar… nog even geduld. Hij wil zo graag dat iedereen zich tot Hem keert. Hij wacht nog even, of er niet nóg een Hem erkennen zal. God is traag tot toorn. Maar: eens is alle geduld uit. Dan wacht Hij niet meer. Dan komt het einde, dat meteen een nieuw begin is. De vraag is: hoe sta jij, hoe staat u en hoe sta ik dan tegenover Hem? Als mensen die bij Hem horen, die geduld leren en erom bidden, die vallen maar opstaan met Christus? God geve het! Laat zijn geduld met ons en met deze wereld niet tevergeefs zijn!
Ik sluit af met woorden van Petrus: “Omdat u hiernaar uitziet, geliefde broeders en zusters (hij bedoelt: naar Jezus’ wederkomst), moet u zich inspannen om smetteloos, onberispelijk en in vrede door hem te worden aangetroffen. Bedenk dat het geduld van onze Heer uw redding is”.

Amen