Uit de Bijbel is gelezen: Jesaja 11:1-10 en Lukas 2:8-20

Gemeente van Jezus Christus, lieve mensen, op welke plek u ook zit mee te kijken of te luisteren…

[beeld 1: de scheut]
stel je voor: een boomstronk. Een boom is omgehakt, de stam is weggesleept, en nu zit daar alleen de stomp nog in de grond. Geen blad, geen groen, geen leven, alleen een kaal, afgezaagd stukje stam. Ik heb zelf twee boomstronken in mijn voortuin, omdat daar vroeger twee grote bomen stonden. Door de harde houtsoort zullen die er nog wel wat jaren staan. Langzaam, heel langzaam rotten ze weg… Niet zo’n vrolijk beeld.
Een afgekapte boomstronk: einde verhaal zou je denken. Maar soms… soms gaat het anders. Soms zie je een seizoen later weer groen omhoogkomen uit de stronk. Eén tak, meer takken zelfs. Er zat nog leven in de wortels, en daarom gaat hij weer uitlopen. Weer een scheut, een tak, bladeren… De boom maakt een nieuw begin! Misschien leuk voor de kinderen: ga deze vakantie eens wandelen en kijk of je zo’n uitlopende stronk ziet!
Dit beeld houdt de profeet Jesaja ons voor, we hoorden het net uit de Bijbel. ‘Uit de stronk van Isaï komt een tak, een scheut uit zijn wortels komt tot bloei’. Wat wil dat zeggen? Wel, dit: er komt een doorbraak in en situatie die toen in veel opzichten uitzichtloos lees.
Is dit beeld van de uitlopende boomstronk trouwens ook niet iets dat we nu graag zouden zien? Wanneer kunnen we weer vrij leven en ademen, zonder lockdown? Wanneer zien we een groene scheut komen, van dalende besmettingscijfers, van ruimte in ziekenhuizen, of van wat dan ook?
Jesaja was een profeet en een dichter. In het Bijbelgedeelte dat we lazen, geeft hij ons maar liefst drie beelden, en alle drie hebben ze ons iets te zeggen. Laten we ze maar gewoon op ons laten inwerken!

[betekenis ervan]
Als eerste dus die uitschietende stronk, dat blijmakende beeld. Wat heeft dat trouwens met Kerst te maken, waarom gaat het daarover vandaag? Wel, Jesaja zegt ‘uit de stronk van Isaï schiet een telg op’. Isaï, dat was de vader van koning David, en dus de stamvader van het koningshuis. De stronk van Isaï, wij zouden in ons land zeggen: de stronk van Oranje. Jesaja zegt bewust geen ‘stam’, maar stronk’, want het ging niet goed in Israël en hij voorzag nog meer neergang. Maar nu is vandaag zijn boodschap een vrolijke: uit de stronk, uit het vervallen koningshuis van David, zal een nieuwe telg komen. Een nieuwe koning. Een frisse, groene, een nieuw begin voor de dynastie! En die nieuwe scheut, die koning, zal alles gaan rechtzetten wat er niet goed is. Dat was veel toen: in Israël heerste onrecht, onderdrukking van armen, ongeloof ook. Aan de grenzen dreigde vijandige rijken, groter en sterker dan Israël. Maar Jesaja ziet toekomst: een nieuwe scheut, een nieuwe koning uit de stronk van Isaï.
Zo komen we bij Kerst. Want vandaag vieren we dat Jezus is geboren. Híj is een afstammeling van David, zeggen de evangeliën. Het is geen toeval dat hij geboren werd in Bethlehem. Waarom was dat? De engel zegt het tegen de herders, we hoorden het: Jezus werd geboren in de stad van David en van diens vader Isaï. De oude stronk loopt weer uit. In de stad van David, uit het geslacht van David – Jezus is die scheut uit de stronk. In zijn tijd was het koningshuis van David inderdaad wel een stronk te noemen: de familie stelde niets voor, de Romeinen regeerden over het land. Maar dan komt er toch die scheut: Jezus!
Dat betekent dat er een andere tijd zal komen. Jesaja zag het voor zich: met die nieuwe koning komen recht en vrede. Alles zal anders worden, en goed. Daarom is Kerst een féést! Want met Jezus gaat de verandering beginnen!

[beeld 2: het aardse paradijs]
En dat brengt ons bij het tweede beeld. Alweer een beeld uit de natuur. Zie het maar weer voor je. We bevinden ons ineens in een soort paradijs. Luister wat de profeet zegt: een wolf ligt bij een lam, een panter bij een geitje, een leeuw en een rund eten beide stro. Er is helder zonlicht, de velden zijn groen en vol bloemen… Zelfs een peuter die zijn hand steekt in het nest van een slang wordt niet gebeten. Wat een vrede, wat een harmonie! Zou je daar niet willen zijn? Wat een contrast met onze wereld! Geen strijd, geen virus, geen verdriet.
En ja, dit heeft met Kerst te maken. Ik denk aan dat oude kerstlied, ‘midden in de winternacht’. In de katholieke versie staat daar “Vrede was het overal, wilde dieren kwamen/ bij de schapen in de stal en zij speelden samen”. “Ondanks winter, sneeuw en ijs, bloeien alle bomen. Want het aardse paradijs is vandaag gekomen”. In de protestantse bundels worden die coupletten meestal weggelaten als ‘te vaag’. Maar Jesaja schildert het dus wel, een aards paradijs als de nieuwe koning komt!
Is dit visioen dan werkelijkheid geworden toen Jezus geboren werd? Het is opvallend dat de schapen van de herders die naar Jezus kwam kijken niet aangevallen werden door wilde dieren, terwijl ze die alleen achterlieten… Zorgde Jezus’ geboorte daar voor? Maar ik denk dat dit visioen van Jesaja vooral een beeld is. Een beeld van een wereld vol vrede en recht. Een wereld van vrede dóór recht, die Bijbelse begrippen gaan altijd samen. Direct na het paradijsbeeld zegt Jesaja letterlijk wat hij bedoelt “niemand doet kwaad, niemand sticht onheil/ op heel mijn heilige berg”. Geen kwaad, geen onheil – alles is góed. Heb jij misschien diep van binnen ook een verlangen naar zo’n wereld? Of u? Laat je dan niet misleiden door mensen die zeggen dat dat een lege wensdroom is, dat de wereld nu eenmaal is zoals ze is en niet anders kan. Nee, een leeuw kan geen stro eten, en toch ziet Jesaja het. Nee, wij mensen kunnen geen wereld van vrede en recht maken, en tóch zal die er komen!
De grote vraag is natuurlijk: hoe dan? Wat verandert Jezus’ geboorte dan op de aarde? Daarvoor moeten we het derde beeld op ons laten inwerken.

[beeld 3: water op de zeebodem]
Jesaja schrijft “niemand doet kwaad, niemand sticht onheil/ op heel mijn heilige berg. Want… kennis van de HEER vervult de aarde, zoals het water de bodem van de zee bedekt”.
Stel je voor dat je een vis bent, een vis die op de bodem leeft van de Noordzee, een tong of schol bijvoorbeeld. Als je zo’n vis zou vragen of hij wel eens droog is, zou die vreemd kijken als hij het begreep. Droog? Nee, natuurlijk niet. Hij woont toch op de zeebodem, hij is helemaal diep onder water, misschien wel tientallen of honderden meters water. Droog? Dat is op de zeebodem een onbekend begrip. Waarschijnlijk denken ze er daar niet eens over na dat ze bedekt zijn met water. Wij zijn ons toch ook amper bewust van de lucht die ons omringt? Zoals wij leven in lucht, zo leeft die vis in water. Zoals lucht het land, zo bedekt water de bodem van de zee.
Nu zegt Jesaja: “kennis van de HEER vervult de aarde, zoals het water de bodem van de zee bedekt”. De aarde, de mensen, helemaal vol van kennis van God. En daarom, dáárom is alles goed, daarom is het in Jesaja’s visioen zo anders dan nu. Kennis van de HEER – daar komt het blijkbaar op aan.
Het is heel belangrijk dit te zien. Want ja, wij willen best een aards paradijs met tamme dieren en wat niet al. Wij willen wel een wereld vol vrede. We willen wel dat er het een en ander zal worden rechtgezet op aarde. Maar wil je de Heer echt kennen? Of hoeft dat niet zo nodig? Jesaja zegt: dáár komt het op aan!

[Jezus kent God en doet Hem kennen]
Kijk, en daarvoor moet je nu bij Jezus zijn. Jesaja beschrijft hem, die nieuwe koning, die scheut uit de stronk van Isaï, als volgt: “de Geest van de HEER zal op hem rusten: een geest van wijsheid en inzicht, een geest van kracht en verstandig beleid, een geest van kennis en eerbied voor de Heer”. Jezus is het die de Heer met hoofdletters, God, helemaal kent. Hij is het die helemaal vol is van Gods Geest. En als Hij komt, die koning vol kennis van de Heer, dán gaat waar worden wat Jesaja ziet: kennis van de Heer vervult de aarde, zoals water de bodem van de zee bedenkt.
Dáár begint het. Want ja, Jezus is de koning die alles anders gaat maken, die vrede en recht brengt overal. Maar hoe doet Hij dat? Niet door meteen alles met overmacht aan te pakken – dan had hij beter niet als klein kindje kunnen komen! Nee, het begint hier: Jezus, het kind in de kribbe, zal ons God laten kennen!

[dat de basis voor vernieuwing]
Kijk, en dat is Kerst. Niet alleen mooie beelden uit de natuur – al is het nog zo passend dat na het Kerstfeest de dagen langer worden en de lente komt. Kerst is: dat je God kunt leren kennen, op een ongekende manier. Door Jezus, de scheut uit de stronk van David. En als je de Heer kent, als íeder de Heer leert kennen, dan kan alles anders worden.
God kennen. Dan wil ik je dat wel vragen vanmorgen: ken je Hem al? En dan bedoel ik niet uit de godsdienstles, of uit een boek – maar echt, als de levende God? Als degene die jou maakte en die nog steeds aanspraak op je maakt? Als degene die jou liefheeft en voor wie je wilt leven? Ken je Hem al? Heeft Hij de plek in je leven die Hem toekomt? Zoek dáárnaar, niet naar een aards paradijs. Want echte vrede begint hier. Echte verandering in jezelf en in de wereld begint ermee.
God leer je kennen door Jezus. Vandaag vieren we zijn geboorte, en tot Pasen gaan we hier in de kerk zijn levensverhaal langs. Luister maar mee! Of sla gewoon een Bijbel open in de Evangeliën. Zo leer je wie Jezus is, en wat Hij wil en wat Hij gedaan heeft. Geloven in God begint bij Jezus, bij Hem die vandaag geboren is. “Wie mij gezien heeft, heeft de Vader gezien”, zegt Jezus ergens. Door hem kom je bij God uit!
En dan is er ook nog de Heilige Geest. Jezus is de koning die vól is van de Geest. Maar dat niet alleen: Jezus geeft iedereen die in Hem gelooft ook die Geest van binnen. Zodat je God gaat kennen, daarin leeft zoals een vis in het water zelfs. Hij geeft je geloof en Hij geeft je daden. God leren kennen, door Jezus en door de Geest van Jezus. Dat maakt écht verschil, meer dan alle projecten tot zelf- en wereldverbetering bij elkaar!

[slot]
Kerst: Jezus is gekomen. Hij gaat alles anders maken. Hij laat dode boomstronken uitlopen. Eens brengt Hij dat paradijs waar de wolf bij het lam ligt. En nu al, nu al wil Hij je vullen met Kennis van God. Vullen, zo vol als de zee met water! Bid er maar om, dat je daar wat van krijgt. Vraag om de Geest, de Geest die Jezus vulde, de Geest van kennis en ontzag voor de Heer. God geeft die graag, zeker weten!
Kerst. Christus is geboren. We mogen blij zijn, feest vieren, ook in deze vreemde tijden. Want Hij laat het licht doorbreken! Hem zij de eer in eeuwigheid.

Amen