Uit de Bijbel is gelezen: Leviticus 19:1-4, 20:7-8, 24b-26 en 1 Petrus 1:13-21

Gemeente van Jezus Christus, hier en thuis met ons verbonden,

[intro]
komende week is het koningsdag, al zal er helaas niet veel aan gedaan kunnen worden. Als je bij een koninklijke familie hoort, wordt er op je gelet. Waar een gewoon mens redelijk anoniem door het leven kan gaan, geldt dat niet voor een prins of prinses. Alles wat zo iemand doet, wordt al snel onder een vergrootglas gelegd. In een programma als ‘blauw bloed’ gaat het uitgebreid over elk detail en mensen smullen daarvan.
Dan gaat het niet alleen over dingen als ‘welke jurken draagt koningin Máxima’, maar ook over gedrag. Als je in de schijnwerpers staat, kun je niet zomaar alles doen. Ik denk aan de begrafenis van prins Philip in Engeland in de afgelopen week. De Engelse media keken héél nauwkeurig hoe prins Harry en prins William met elk aar omgingen; zelfs hoeveel afstand er was tussen hen – letterlijk, in meters – werd precies geobserveerd en er werd iets van gevonden.
Het lijkt me niet eenvoudig om steeds zo in de aandacht te staan. Leven in een glazen huis, noemen ze het ook wel. Maar… op een bepaalde manier leef je als christen ook in een glazen huis. Als mensen weten dat jij christen bent, wordt er extra op je gelet. Je hoort als gelovige bij de familie van de hoogste koning. Je mag God je Vader noemen, zegt het Bijbelgedeelte dat we lazen. Maar… daar hoort ook bepaald gedrag bij. Mensen mogen aan je houding merken dat je bij Hem hoort! En als dat niet zo is, dan wordt dat opgemerkt. Ik denk aan een jonge man die nog maar kort bij een bedrijf werkte. Er zou een bedrijfsuitje worden gepland, naar Amsterdam. Iemand stelde voor: laten we een toertocht doen over de Wallen! De nieuweling reageerde enthousiast: leuk idee! Ten zei iemand: hé, maar jij bent toch christelijk… Pijnlijke stilte. Hij wist niet dat ze dat op zijn nieuwe werkplek ook al wisten.

[de oproep en misverstanden]
Het Bijbelgedeelte van vanavond roept ons op: “wees heilig, want Ik ben heilig”. Wees heilig als christen, want ik – God – ben heilig. Oftewel: laat je gedrag kloppen bij je geloof, laat je leven passen bij de God die je belijdt. Als er op je gelet wordt – dat is vaker dan je denkt – maar ook als er niemand kijkt. “Wees heilig, want Ik ben heilig”. Ook wij krijgen vanavond die oproep!
“Wees heilig, want Ik ben heilig”. Deze woorden kunnen van alles oproepen bij u of bij mij. Spreekt zo’n oproep je aan, of kun je er weinig mee? Heilig zijn – wat is dat eigenlijk? Klinkt het misschien als een onhaalbaar iets, of wellicht als een saai leven? Wil je wel als een heilige door het leven gaan?
Laat ik dan eerst de oproep wat verduidelijken. Heilig zijn, dat betekent niet: een heilig boontje zijn. Dat is vooral braaf, dat spreekt niemand aan – mij ook niet! Heilig zijn betekent ook niet: een supergelovige zijn, of helemaal volmaakt zijn. Als je denkt dat dát de oproep is, kan ik me voorstellen dat het onhaalbaar klinkt. Wie zou zichzelf een heilige in de zin van een perfect mens kunnen noemen? Iemand die altijd klaar staat voor een ander, oneindig geduld heeft… Nee, als dat heilig-zijn is, dan is er niemand hier heilig!
Maar wat bedoelt Petrus dan wel? Wat wil hij met deze oproep? Wat wil God zelf ermee – immers in Leviticus is het een oproep van God Zelf aan zijn volk? En hoe doe je dat in de praktijk?

[uitleg: wat is heilig zijn?]
Laten we eerst eens zien wat ‘heilig zijn’ wél is. Gewoon een kwestie van goed lezen in ons Bijbelgedeelte is dat. Wat mij dan opviel is het volgende. Een heilig leven wordt niet gezet tegenover een zwaar zondig leven, nee! Het wordt gecontrasteerd met een zinloos leven, zie vers 18. Dat je maar een eind weg leeft, zeg maar, zonder doel of zin. Er zijn er genoeg die zo leven, al zal zelden iemand dat voor zichzelf toegeven. Een heilig leven, waartoe wij worden opgeroepen is anders. Het is een leven met een doel, een richting, een bestemming. Het is een leven gericht op God en wat Hij wil. Een ander contrast staat in vers 14: een heilig leven staat tegenover een bestaan dat door je begeerten wordt beheerst. Dat je zeg maar zoekt wat fijn is, makkelijk en lekker, en meer niet. Ik denk dat dat de standaard-instelling is van elk mens. Je wilt toch prettig leven, genieten, het goed hebben? Begrijpelijke verlangens. Maar… wie bij God hoort door Jezus leeft dáár niet voor! Die wil heilig leven. En dat wil zeggen: doen wat God wil, Hem eer brengen door wat je doet. Leven met Hem en voor Hem. Dát is heilig leven: Gaan voor God. Kijk, dat klinkt al heel anders dan perfect moeten zijn of een heilig boontje worden, toch? Hoe is dat eigenlijk bij jou? Wees heilig, want Ik ben heilig. Wíl je dat?

Als we kijken waar Petrus deze oproep vandaan heeft, komen we bij het Bijbelboek Leviticus. Een stuk verdieping is daar te vinden. Duidelijk klinkt er hetzelfde: ‘wees heilig, want Ik, de HEER jullie God, ben heilig’. Dan volgen er heel wat regels en voorschriften die dat uitwerken. Heilig zijn, betekende voor het volk Israël namelijk ‘anders zijn’. Ze moesten niet zomaar een eind weg leven zoals andere volken (denk aan wat Petrus een ‘zinloos bestaan’ noemt!), maar Israël moest de weg volgen die God hen wees. Hun maatschappij moest ánders zijn dan bij de omliggende volken. In de eredienst natuurlijk: slechts de HEER vereren en niemand anders, geen godenbeelden, en nog veel meer. Maar ook in het maatschappelijke leven: eerbied voor het leven, voor relaties – niet je laten beheersen door begeertes, zoals Petrus zegt. Omzien naar armen en zwakken ook, rechtvaardigheid en goede orde in de samenleving. Israël moest ánders zijn, omdat ze het volk van God zijn. Dat betekent die oproep ‘wees heilig, want Ik ben heilig’. En juist zo, door hun niet zijn als alle volken, zouden ze weerspiegelden wie de HEER is. In Deuteronomium 4 staat het, dat alle volken het zullen zien en zeggen: wat is dat volk bijzonder! Om zo nieuwsgierig te worden naar de God die deze goede wetten geeft.
‘Wees heilig’ betekent dus: wees ánders. Maar niet ‘anders zijn’ als doel op zich. Je hebt wel groepen gelovigen, ook vandaag, die inderdaad behoorlijk anders zijn dan de rest van de maatschappij. Andere kleding, hoedjes en rokken bijvoorbeeld, een bepaald taalgebruik, een terugtrekken in een eigen groep. Dan val je op in de maatschappij inderdaad. Maar anders-zijn is geen doel op zich. Weerspiegel je iets van God in de dingen die aan je opvallen, die anders zijn? Maakt het anderen nieuwsgierig: wat hebben die mensen toch? Je kunt beter opvallen doordat je omziet naar anderen, dan door allerlei uiterlijkheden alleen!
Wees heilig, want Ik ben heilig. Dát is de oproep. En dat wil dus zeggen: wees anders, omdat je voor God leeft. Wees anders, doordat je iets van Hem weerspiegelt, omdat je een beetje bent als Hij. Wees anders, doordat je liefdevol ontzag hebt voor Hem en daarom niet anders wilt doen dan wat Hij vraagt, wat anderen er ook van denken! Hoe is dat bij u en bij jou en bij mij…?

[hoe doe je het]
‘Wees heilig, want Ik ben heilig’. Hoe kun je daar nu in de praktijk handen en voeten aangeven? Heilig zijn, het is dus iets van Gods karakter weerspiegelen. Dan is het natuurlijk belangrijk dat we Hem kennen, weten wie en hoe Hij is. De Bijbel heeft daar heel veel over te zeggen: over Gods trouw, zijn rechtvaardigheid, zijn liefde en genade, en ga zomaar door. Dus je kunt je gaan inzetten om ook trouw te zijn, rechtvaardig, liefdevol, vergevend enzovoorts. En dat is een goed begin! Maar het gevaar is dan erg groot dat het nogal abstract en hoogdravend blijft allemaal. Zo doet de Bijbel niet! De HEER zelf geeft in Leviticus aan zijn volk een lange reeks heel concrete regels. Zó konden ze heilig leven, iets van God weerspiegelen in hun dagelijks bestaan. Met regels, van voedselwetten en regels voor relaties tot wetten over het uitbetalen van arbeiders.
Maar wij? Moeten wij die wetten ook houden? Maakt dat ons heilig? Nee, daar is het nieuwe Testament duidelijk over. Zo werkt het niet meer. Maar net zoals de HEER zijn woord, zijn Thora gaf aan Israël, zo heeft hij zijn levende Woord-met-een-hoofdletter gegeven voor alle volken. Jezus zelf. In Hem zien we op het allerduidelijkst hoe God is en wat Hij wil. Wil je heilig leven voor God? Wil je iets van God weerspiegelen in je leven? Kijk dan naar Jezus, word als Hij… Dan wordt het meteen concreet! Een tijd geleden waren er van die bandjes voor om je pols “What Would Jesus Do?” – wat zou Jezus doen? Dat is precies waar het om gaat! Vraag je dát af bij alles wat je doet: wat zou Jezus doen? Denk daaraan bij elke beslissing: wat is de weg van Jezus? Wat past bij Hem zoals je Hem mag kennen vanuit de Bijbel? En ook : hoe leidt zijn Geest je?
“Wees heilig, want Ik ben heilig”. Voor ons betekent dat eerst en vooral: wees een leerling van Jezus. Zijn woorden, zijn daden, zijn Geest – die mogen ons leiden. Dán ben je heilig, dan leef je geheel voor God, dan ben je anders en dan gaat er iets van je uit. Dan moet je natuurlijk wel je verdiepen in Jezus, in zijn woorden en daden zoals die in de evangeliën staan. Maar meer nog: je mag Hem zelf vragen om je te veranderen naar zijn beeld. Om je met Hem te laten opstaan in een nieuw leven! Hij is niet een voorbeeld van vroeger, maar de Levende Heer die met zijn Heilige Geest bij ons is!
‘Wees heilig,want Ik ben heilig’. Natuurlijk kun je dat verder uitwerken. Petrus doet dat ook in zijn brief. Hij geeft zo een stuk of twintig aansporingen, regels voor een christelijk leven. Maar het gaat niet om regels op zich. In Leviticus staan regels die wij niet meer volgen, over voedsel bijvoorbeeld. In de brief van Petrus staan regels die wij niet meer volgen, bijvoorbeeld rond slavernij. Maar ook in onze tijd mogen we zoeken: hoe weerspiegelen we iets van God in ons leven? Wees heilig, want Ik ben heilig!

[heilig-zijn is niet optioneel]
Hoe is het alles bij ons? Is dit ons levensdoel (ik vraag het ook aan mezelf): heilig leven, leven voor God, Hem eren en weerspiegelen in ons bestaan van elke dag? Als je christen bent kun je maar niet een eind wegleven! Als christen hebben we een hoge roeping. Zoals Israël, zo mogen wij iets van God laten zien door ons leven. Jezus zegt het zelf: “jullie zijn een stad op een berg. Jullie zijn het zout voor de aarde” enzovoorts.
Weet u, de oproep van vandaag is niet optioneel! Dat je denkt: ja, dat is voor de échte fanatieke gelovigen, die helemaal heilig willen zijn. Nee, dit is een oproep voor allen! Sterker nog, in Hebreeën 12:14 staat “leid een heilig leven; wie dat niet doet zal de Heer niet zien”. Als het niet je inzet is om heilig te leven, bén je helemaal geen christen! Ja, natuurlijk, in alle gebrek en gedeeltelijkheid, maar christen zijn ís Jezus volgen, willen worden als Hij. Het is leven in ontzag voor God en zijn wil. Heilig leven is geen optie. Als je daar niets van wilt hebben, is geloven alleen goedkope genade: Jezus deed alles voor mij, en ik doe niets. Maar weet dit: op vele plaatsen in het Nieuwe Testament staat dat God ieder zal oordelen op zijn daden. Kijk bijvoorbeeld maar in vers 17.

[slot]
Maar, tenslotte, het gaat er niet om of wij wel goed genoeg zijn. Als het daar om draaide stond het er slecht voor. Nee, Petrus plakt nog iets vast aan zijn oproep. Kijk maar in vers 18, in het Grieks loopt de zin daar door. Leef heilig, leef in ontzag voor God, schrijft hij, en dan verder: “wetend dat u niet met zoiets vergankelijks als zilver of goud bent vrijgekocht uit het zinloze leven dat u van uw voorouders had geërfd, maar met kostbaar bloed, van een lam zonder smet of gebrek, het bloed van Christus”. Dát is de basis, dat Jezus Christus zijn leven gaf voor ons. Om onze zonden te verzoenen, om ons, onheiligen, heilig te maken in Gods ogen. Maar ook: om ons vrij te kopen uit een zinloos leven, zonder God en zonder hoop, zomaar een eind weg leven. Dááruit kocht Hij ons vrij. En waarom? Om heilig te leven voor God. Het begint en het eindigt allemaal bij Hem, onze Heer die stierf en is opgestaan. Hijzelf schenkt de kracht, de vernieuwing, de zin om heilig te leven. Hij laat wie bij Hem hoort opstaan in een nieuw leven. Daar zullen we volgende week meer over horen: ‘wedergeboren tot een levende hoop door de opstanding van Jezus Christus’. Maar voor nu: bedenk dat je bent gekocht. Gekocht met een hoge prijs. Vrijgekocht door Christus’ bloed. Als je dat besft, zou je dan niet willen leven voor Hem? Wees heilig, want Ik ben heilig – Jezus.

Lof zij Christus in eeuwigheid, Amen