Gemeente van Jezus Christus, hier en thuis,

[intro]
laat ik vanmorgen eens beginnen met een voorbeeld. Vroeger kwam ik regelmatig op treinstation Rhenen. Dat is een station waar het spoor stopt, je kunt niet verder met de trein. Als de machinist daar aankomt met zijn trein, dan roept hij om: “Station Rhenen, eindpunt van deze trein. Station Rhenen, eindpunt”. Hij remt en zet de trein stil. En als iedereen is uitgestapt, loopt hij naar het andere uiteinde van de trein, de achterkant, die hij met een druk op de knop in de voorkant verandert. En dan gaat hij weer terug. Voor hem is dat station het eindpunt, het verste punt van zijn reis. Je kunt niet verder, je kunt alleen maar terug met je trein.
Maar stel je voor dat je in die trein zit als passagier. Dat je op weg bent naar je vriendin die in Rhenen woont, of misschien ben je wel op weg naar Ouwehands Dierenpark dat daar ligt. Dan is Rhenen niet je eindpunt, dan is het je dóel. En dat maakt een groot verschil! Niet van ‘stop, het gaat nu eenmaal niet verder’, maar van ‘stop, hier moet ik zijn’. Het is je doel, het is de plek waar je naar verlangt, waar je heen wilt. Omdat daar bijvoorbeeld je vriendin woont en je haar graag weer ontmoet. Je kijkt er naar uit om er te komen. Dat doet die machinist niet. Voor hem is het gewoon de laatste stop, het einde van de lijn. Maar voor jou is het je doel, en dat is heel iets anders.
Eindpunt of doel – hou die twee dingen even in uw achterhoofd voor straks. Want de tekst voor vanmorgen is 1 Petrus 4 vers 7: “het einde van alles is nabij”. En dat heeft heel veel te maken met een reisje naar Rhenen met de trein!

[het einde van de wereld?]
“Het einde van alles is nabij”, zo horen we vandaag uit de Bijbel. “Het einde van alle dingen” zegt een oudere vertaling. Het einde van de wereld, zo is bedoeld. De dag dat Jezus terugkomt.
We hebben de afgelopen tijd wel gemerkt dat veel dingen uit Petrus zijn brief best lastig zijn over te nemen voor ons, mensen uit 2021. En ook voor deze kernzin geldt dat. “Het einde van alles is nabij”. O ja? kun je dan denken. Hoe lang geleden is dit niet geschreven? Met dat ‘nabij’ valt het blijkbaar toch wat tegen. Maar wat denk ik nog meer speelt, is dat wij ons nauwelijks een einde kunnen voorstellen aan deze wereld zoals ze draait. De Bijbel zegt dat Jezus zal terugkomen, dat Gods koninkrijk dan zal aanbreken en alle aardse rijken zullen ophouden. Maar dat is moeilijk echt te gelóven, in de zin van dat je het niet alleen weet maar er ook als reeël mee rekent. Immers, we leren in onze maatschappij alleen horizontaal te denken, en dan pást dit niet, is het letterlijk ondenkbaar, zo’n ingrijpen van boven. En tóch is dit wat Petrus, en wat de hele Bijbel ons voorhoudt.
Het einde der tijden. Aan de andere kant: bij velen voel je in deze tijd vrees dat het een keer óphoudt, dat alles kapot zal gaan. En dan bedoel ik vooral de dingen rond klimaatverandering en natuurvernietiging. Het zijn geen straatpredikers, maar wetenschappers die verkondigen: we maken onze leefwereld in hoog tempo onleefbaar. De opwarming van de aarde gaat nog sneller dan gedacht, en de gevolgen worden steeds meer zichtbaar. De overstromingen van de afgelopen weken Limburg, Duitsland en België – ze zijn niet los te zien van de klimaatverandering. De camping hier ontruimd, met waterstanden die je verwacht in februari, niet in de zomervakantie. Ik denk aan de hittegolf onlangs in Canada en de VS, waar het op sommige plaatsen bijna 50 graden werk. De zomer van vorig jaar, toen het hier boven de 40 graden werd. Het weer wordt extremer. Deze week nog viel in een stad in China op één dag evenveel regen als anders in een heel jaar. ‘Dit hebben we in duizend jaar nog niet meegemaakt’ zo gaf men aan. Het komt dan weer, zo legde men uit, door ongekend grote bosbranden in Siberië momenteel. En ik zou nog een hele tijd kunnen doorgaan. Volgens wetenschappers ziet het er niet goed uit. Door overstromingen of juist droogte zal het aantal vluchtelingen sterk stijgen, zo is de verwachting. Ons land zal miljarden moeten uitgeven wegens de stijging van de zeespiegel. En intussen sterven dieren uit in een ongekend tempo. “Er is geld en olie, voor nog honderd jaar, en dan is het over, de rapen zijn gaar”, zingt een Vlaamse rockband. De hedendaagse versie van “het einde van alles is nabij”. Zal heel de aarde onleefbaar worden, door onze eigen schuld? Is er nog toekomst?

[einde vs. doel]
Maar dan ga ik weer naar het voorbeeld van het treinstation. Waar gaat het heen? Naar het einde? Als je de serieuze wetenschappers van vandaag beluistert, gaat het duidelijk die kant op. Naar veranderingen die zo groot zijn, dat ze het einde kunnen betekenen van de maatschappij die we kennen. We hebben God niet eens nodig voor het einde van de wereld, we veroorzaken zelf al een apocalyps. Wie dat écht beseft, kan er gedeprimeerd van raken. Er zijn jonge mensen met een klimaatdepressie, misschien zijn die wel reëler dan veel anderen die maar een eind wegleven. Studenten in Wageningen geven aan dat ze geen kinderen willen, want dat kun je de wereld niet aandoen, en dat kun je die kinderen niet aandoen.
Maar dan nu dat treinstation. Petrus schrijft natuurlijk zijn brief in het Grieks. En het mooie is: het woord ‘einde’ in het Grieks betekent maar deels hetzelfde als in het Nederlands. Het Griekse woord dat hier staat, kan betekenen ‘einde’, maar het kan ook betekenen ‘doel’ of ‘bestemming’. Zoals voor de machinist Rhenen alleen maar het einde van de lijn is, zo is voor de verliefde jongen in de trein Rhenen het doel waar hij naar op weg is. En het mooie: onze tekst zegt beide. Het einde is nabij – de wereld zoals wij die kennen zal niet steeds door kunnen gaan. Dat is iets wat velen vandaag ook wel voelen. Maar Petrus zegt meteen ook: het doel komt dichterbij. De bestemming nadert! En dát is het grote verschil met eindtijdgedachten zonder God. Dan is het alleen maar: einde, stop, geen toekomst meer, hopeloos. Maar nu mogen wij, die van Jezus weten, geloven: het einde is geen ondergang, maar het bereiken van het doel. Van Gods doel. Zeker, deze wereld rijdt op het einde af, maar… er is méér te zeggen. Door alle rampen en oordelen heen, waar de Bijbel trouwens ook over spreekt, gaat het heen naar Gods toekomst. Want er is verticaal perspectief. Jezus zal komen. En dan zal God alles anders maken. Jezus Zelf zegt, het was onze aanvangstekst: “Wanneer dat alles staat te gebeuren, richt je dan op en hef je hoofd, want jullie verlossing is nabij!” Het dóel nadert, niet het kale einde. Jezus zal komen, Gods nieuwe wereld breekt dan aan. Zijn koninkrijk, waar geen rampen meer komen, waar wolf en lam samen weiden, waar de bergenvrede dragen en de heuvels recht, waar Hij regeert. Dáár gaat het heen! En juist als de wereld uitzichtloos lijkt, is dit een baken van hoop. “Het einde, de bestemming – misschien moeten we zelfs zeggen: het nieuwe begin – het is nabij!” Hef je hoofd maar op!

[staat vast in Jezus]
En dát die toekomst komt, niet alleen het einde, dat staat vast in Jezus. Toen Hij stierf aan het kruis toen zei Hij iets dat alles met het Griekse woord voor ‘einde’ te maken heeft. Onze Heer riep uit ‘het is volbracht’. Dat is juist dezelfde woordwortel. Hij riep in onze taal ongeveer “Het is beëindigd” of nog beter “het is bereikt, het doel is bereikt”. Welk doel? Wat was bereikt? Alles waar Jezus voor was gekomen. Om te zorgen dat het voor deze wereld en voor ons mensen niet op de ondergang uitloopt, maar dat er tóekomst is. Hij is ondergegaan, zodat wij en zodat de wereld niet ondergaat. Maar hij ging niet onder in de dood als hopeloos einde, nee, Hij kon roepen “Het is volbracht, het is bereikt”. En dat bleek wel! Want Hij stond op uit de dood, Hij leeft. God is méér dan alles wat op de ondergang aangaat. Iets van dat nieuwe is al te proeven voor iedereen die gelooft. En nu heeft Jezus beloofd: ik kom weer terug, en dan zal ik álles meenemen in die vernieuwing. Heel de schepping, hoezeer wij mensen die ook vernielen. Heel de kerk. Ja, ieder die op mij durft te vertrouwen. Dan komt de aarde tot zijn einde? Nee, tot zijn doel! Tot een bestaan waar God centraal staat, waar mensen elkaar liefhebben, waar de dood is gedood, al het kwaad uitgebannen, en waar ook de schepping niet meer zucht. Dáár gaat het heen. Jezus staat ervoor garant, Hij die zelf uitriep “Het is volbracht”. En wanneer? Dat weet niemand, al wijzen de tekens van de tijd er wel op dat die dag dichterbij komt. Maar dat die dag komt, dat is zeker! “Het einde, het doel van alles is dichtbij!”

[laat dit uitzicht je levenshouding bepalen]
Maar nu zegt Petrus nog meer. “Het eind van alles is nabij. Kom daarom tot bezinning en wees nuchter, zodat u kunt bidden” – en er volgen nog meer praktische aanwijzingen. Het komt hierop neer: laat dit besef, dat deze aarde op zijn einde loopt, maar dat Gods nieuwe wereld komen zal, je gedachten bepalen en je daden! Heb het helder: dit is het uitzicht – en lééf daar dan naar. Daar wil ik ook nog het een en ander over zeggen.
Allereerst, wie weet van Gods toekomst die wacht, die hoeft niet alles uit het hier en nu te halen. Als je uitzicht alleen maar is dat de aarde ondergaat, dan is het logisch om te gaan voor genieten nú als je hoogste doel. Vers 3 spreekt daarvan: ‘allerlei zaken waarin de ongelovigen plezier hebben: losbandigheid, wellust, dronkenschap’, enzovoorts. Of in hedendaagse taal: een verre vakantie, lekker eten, drinken, flirten, flink verdienen en flink uitgeven. Maar Petrus zegt: het eindstation nadert! Kom tot bezinning. En daarom in vers 3 ‘u hebt genoeg tijd verspild aan al die zaken’. Vaak zondige dingen, dat rijtje dat Petrus noemt, niet zoals God het wil, niet zoals goed is voor jezelf en anderen. Dat dóe je niet, als je weet dat Jezus komt. Want, en dat is iets wat ik nu niet kan uitwerken, het einde, Jezus’ komst, betekent ook dat alles en iedereen dan zal worden beoordeeld. Als je dat beseft, dan doe je niet wat dan véroordeeld zal worden! Toch?
Maar we mogen het ook breder trekken. Als het bestaan hier alles is en de toekomst onzeker, dan moet je er nu eigenlijk alles wel uithalen. Dan ga je reizen, consumeren, een zo mooi mogelijke auto rijden, en ga zo maar door. Maar het punt is dat je zo júist de ondergang van de planeet flink bevordert. Terwijl wie weet op weg is naar Gods toekomst, hier met minder tevreden kan zijn. Het beste komt immers nog! Dan kun je dankbaar zijn voor het kleine dat je gegeven wordt. En het wonderlijke: juist soberheid, matigheid, minder dingen kopen, geen vliegvakanties naar verre oorden, dat zijn dingen die het meeste helpen tegen de aardse ondergang, tegen klimaatverandering en vervuiling.
Maar een christen heeft niet daar zijn hoop op gesteld, dat we zo misschien toch met zijn allen de ellende op aarde beperkt kunnen houden. Ik heb daar eerlijk gezegd weinig fiducie in, dat de mensheid zo wijs zal zijn. Maar tóch: hoop! Wie met Jezus leeft, wie uitziet naar zijn komst, die heeft hóóp. Hoop op Gods toekomst, zijn nieuwe wereld. Dan heb je uitzicht voorbij het stootblok. Wij mogen leven als hoopvolle mensen op een hopeloze wereld. Wetend van Jezus, die riep “het is volbracht” en die belooft “zie, ik maak alle dingen nieuw”.

[bidden om ogen open te houden]
Hebt u, heb jij die hoop ook? En dan bedoel ik als levende realiteit. Want al wéét je dit alles, geloof je het ook met je hoofd, maar al te vaak leven we toch voor het hier en nu. Of raak je hopeloos als je het nieuws volgt en weer verse ellende krijgt toegediend. Hoe houd je die hoop levend, het doel voor ogen? Ik zal het u zeggen: “je ziet het verste met gesloten ogen!” Petrus zegt het: kom tot bezinning en wees helder van geest, zodat je kunt bidden! Dát helpt. Wees nuchter en waakzaam – maar hoe? Iemand zei: “waken doe je het beste met je ogen dicht!”
Waarom is dat zo belangrijk? Wel, hierom: omdat je als je bidt je op God richt. Je ogen opheft uit het platte vlak waar we in leven, en wat voor zovelen de enige werkelijkheid is. Voor je het weet ook voor u of voor mij, als noemen we ons gelovig. Maar bidden – dát haalt je uit het platte vlak. Je richten op God. Elke dag! Als je wakker wordt, als je gaat slapen, en daartussenin ook. Bid! Hoe vaak bid jij eigenlijk? En ook belangrijk, waarvoor bidden we? Laat het niet zijn alleen voor de dingen van het platte vlak: gezondheid, zegen op onze plannen en onze familie. Nee, bid ook voor dat Gods doel bereikt wordt. Bid om de komst van zijn koninkrijk, nu in de harten van mensen en door de handen van mensen, en straks geheel. Roep maar mee met de kerk van alle eeuwen: kom, Heer Jezus! Bid voor al die mensen die de Heer nog niet kennen – het einde is ook het oordeel, ik zei het al. Bid om zelf staande te blijven, wat er ook gebeuren mag, in natuurrampen, maar bijvoorbeeld ook in vijandschap tegen gelovigen die te verwachten is naarmate het einde nadert. De duivel weet dat zijn dagen zijn geteld!
Bid, alleen, en samen, en in de kerk. Dat zal je helpen, om te zien waar het heen gaan. Waar je zelf, door Gods genade, heen op weg mag gaan. Naar de ontmoeting met Hem die ons liefheeft. Dan mag je daar naar uitzien, als die jongen in de trein naar Rhenen.

[slot]
Ach, en Petrus zegt nog meer, maar dat moet ik laten liggen. Leef uit liefde, juist nu. bouw de gemeente samen op – we hebben elkaar, we hebben deze kerk zo nodig naarmate het buiten donkerder wordt… Maar dat mag u thuis nog eens lezen, in vers 8 en verder.
“Het einde van alles is nabij”. Is dat ook het einde van jouw hoop en jouw dromen? Ik hoop het niet! En ja, we zitten als mensheid in een trein die afstormt op harde stootblokken. Maar in Godsnaam, ik mag u zeggen: “de eindbestemming, het doel is dichtbij”. Het loopt de Heer niet uit de hand, ook als hij de aarde momenteel overgeeft aan onze eigen dwaasheid en hebzucht. Het loopt uit op Zijn doel. De dag dat bruid en bruidegom elkaar ontmoeten, Christus en zijn kerk. De dag dat alles nieuw wordt, dat de nood van de schepping zal ophouden, en dat God zal zijn alles in allen. Kijk vooruit, kijk omhoog! En heb hoop. In Jezus’ naam.

Amen.