Gemeente van Jezus Christus,

[intro]
Bent u, ben jij radicaal in het geloof? Ben je een radicale christen, 100% toegewijd aan de Heer? Een grote vraag misschien wel mee te beginnen, maar daar wil ik het vanmorgen over hebben. Staan wij als hervormde gemeente van Woudrichem bekend als radicaal? Of misschien juist helemaal niet, misschien wel als lauw en flauw?
Wat is dat eigenlijk, radicaal christen zijn? Ik moet denken aan een man waar ik van hoorde, jaren terug alweer. Hij was lid van een kerk, maar geloof leefde niet echt voor hem. Voetbal was veel belangrijker, en zijn vriendengroep met wie hij uitging naar feesten en festivals. Maar toen kwam de man tot een levend geloof, en dat zorgde ervoor dat hij zijn leven radicaal omgooide. Hij nam al zijn cd’s met niet-christelijke muziek, en sloeg die met een hamer kapot op de tegels in zijn achtertuin! Even voor de jeugd: een CD is zo’n ding dat je vroeger nodig had om muziek te luisteren, uit de tijd vóór Spotify en Streaming. Hij vernietigde die muziek. En dat niet alleen. Hij stopte helemaal met roken en drinken. Hij ging heel anders met zijn vriendin om, die kreeg het beter. Regelmatig was hij voortaan met anderen bij het winkelcentrum te vinden om daar te evangeliseren. Kijk, dat is radicaal, toch?
Als je zo’n verhaal hoort, dan steekt mijn toewijding daar flets bij af, en die van u of jou waarschijnlijk ook. Maar ja, misschien komt dat omdat je niet zo’n radicaal omkeermoment kent. Misschien ben je nooit erg uit de band gesprongen. Een zegen! Maar kun je ook dan radicaal christen zijn? Wat is dat eigenlijk? Waar blijkt het uit dat je Jezus volgt? Wat onderscheidt je van de wereld? En is dat eigenlijk wel waar het om gaat?

[de hoofdzaak: Jezus’ radicale oproep]
Het Bijbelgedeelte dat we zojuist lazen, is precies het midden van het Marcusevangelie. Letterlijk, maar ook figuurlijk. En scharnierpunt. In het voorgaande ging het telkens om de vraag: wie is Jezus? Wie is die man toch, die wonderen doet, die spreekt in raadselachtige gelijkenissen? Nu komt er op deze vraag een antwoord. Jezus werpt zelf de vraag op: wie zeggen de mensen dat Ik ben? Er komen verschillende antwoorden, en dan komt Petrus met zijn belijdenis: u bent de Messias! Hij ziet dat ineens, geleid door de Heilige Geest: Jezus is door God gezonden, lang beloofde verlosser. Het Bijbelstukje gaat echter verder: Jezus wijst direct daarna aan dat hij niet een Messias met macht is, iemand die het land zal bevrijden van de Romeinen, maar dat Hij juist zal moeten lijden en sterven. En dan, ten derde, zegt Jezus iets over het volgen van hem, volgen op die weg naar het kruis.
ik zou een heel mooie 3 puntenpreek over dit Bijbelgedeelte kunnen houden, merkte ik. En dat zou dan als volgt gaan. Punt één: Jezus is de Messias. Punt twee: Jezus is de líjdende Messias. En punt drie: wij moeten Jezus volgen op zijn weg, wij moeten ook ons kruis opnemen – zo staat het in vers 34. Echter, ik ga het niet zo doen. Die eerste twee punten weet u volgens mij namelijk al lang. Dat Jezus de Messias is, daar kijkt hier in de kerk niemand van op. En dat hij moest lijden en sterven, dat is u ook niet onbekend. Je hoort het, je knikt, en je gaat door. Maar dan dat derde punt. Het laatste stukje van wat we lazen. Daar zit volgens mij de wrijving, daar wordt het spannend. Ja, dan wordt het radicaal! Ik denk dat daar meer dan voldoende stof zit voor een hele preek. De tekst van morgen is vers 34. Jezus zegt: “wie mijn volgeling wil zijn, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en zo achter mij aankomen”

[de radicaliteit van Jezus’ oproep]
Voor wie al langer in de kerk komt, zullen dit geen onbekende woorden zijn: wil je bij Jezus horen, dan moet je hem volgen. Dan moet je jezelf verloochenen en je kruis op je nemen. Misschien zeg je dan bij jezelf, vrij vanzelfsprekend: ja, OK! Jezus volgen, God dienen, zijn voorbeeld van liefde, dat wil ik. En natuurlijk ook je kruis dragen, de moeite en zorgen in je leven met God beleven. Mooi als je het zo ziet! Maar ik vraag me wel af of we dan echt gehoord hebben wat Jezus zegt.
Jezus heeft het over ‘een kruis op je nemen’. We moeten goed bedenken: de mensen die naar hem luisteren, hebben nog geen idéé dat Jezus gekruisigd zal. Toen hij het net had over zijn lijden dat komen moest, heeft hij ook niet het kruis genoemd. Dus ‘een kruis op je nemen’ moet de mensen heel rauw in de oren hebben geklonken. een kruis – voor ons kan dat staan voor allerlei moeite, zo van ‘ieder huis heeft zijn kruis’. Maar toen klonk kruis gewoon naar: doodgaan. Executie-instrument. De mensen dachten echt niet: ‘oh ja, natuurlijk’. ze dachten: ‘hè, wat? Wat zegt hij nu toch?’ Laat ik het eens in woorden van nu proberen te zeggen. Jezus zegt: Wil je mij volgen, neem dan maar afscheid van jezelf en doe een strop om je nek. Zie je het maar even voor je! Een strop om je nek – een touw om aan opgehangen te worden. Klinkt dat aanlokkelijk? Wat zégt onze Heer toch?

[waarom kruis?]
Ja, zo radicaal is Jezus’ oproep! Maar waarom? God wil toch het goede voor ons? Waarom is de Heer volgen dan te vergelijken met een strop of met een kruis? Dat is allereerst omdat de wereld waarin we leven lós is van God, in verzet tegen het idee dat er een Heer is die boven je staat. Als jij dan voor God gaat, dan botst dat. Jezus volgen – het wil zeggen: de weg door het leven kiezen die Hij ook koos. Jezus wilde altijd doen wat God, zijn vader vraagt. Gods wil op nummer één, en de rest daarna pas. Zelfs als het Hem haat en verwerping zou brengen, hem zelfs zijn leven zou kosten – dat heeft het Hem gekost, u weet het!
Dát is Jezus’ weg, en dát is Jezus volgen. De Heer en zijn wil op de eerste plek in je leven – wat het ook kost. Heb jij die keuze al gemaakt? Dat je niet alleen christelijk bent opgevoed, maar echt de beslissing hebt genomen: zó wil ik leven, de Heer wil ik volgen. Zeg je dat na? En ja, natuurlijk zit niemand erop te wachten dat dan je leven moeilijk wordt. Maar dat kán wel. En dat je dan ook bereid bent die consequenties te dragen. Dat mensen soms vreemd naar je kijken. Dat je misschien zelfs gehaat wordt of vervolgd – de eerste lezers van het Markus-evangelie wisten daarvan uit ervaring. En toch: zo Jezus volgen, die hetzelfde overkwam! Dat is geen makkelijke weg, maar wel de weg achter Hem aan. Dáárom spreekt Hij van een kruis, van jezelf verloochenen. Wie Jezus volgt, steekt zijn hoofd in een strop! De consequenties kunnen groot zijn, als je Gods weg gaan in een wereld die van God niet van weten wil.

[niet tegen de wereld]
Echter, hier zit wel een gevaar. Radicaal de keuze maken, dat is echt geloof! Maar… waar zoeken we radicaliteit in? Al heel snel is dat in dat je afstand neemt van de wereld zonder God. Immers, vers 36 zegt het, ik vertaal letterlijk: “wat baat het een mens als hij de hele wereld wint maar schade lijdt aan zijn ziel?” Dan wordt radicaliteit al snel dat je afstand neemt van veel dingen. Dat je CD’s kapot slaat, dat je niet uitgaat en teveel drinkt, dat je kritisch bent op wetten in ons land die niet stroken met Gods wil. Dat je juist wél genoeg christelijke dingen doet, kerkgang en kring en cursus. Dat je je inzet voor goede doelen en daar hard voor loopt. Dat je onbewust of bewust denkt: de wereld is slecht, de christelijke club is… nou ja, niet perfect, maar in elk geval anders. goed. Wij anders dan zij.
En nu is dat allemaal niet verkeerd. Nee, verre van dat! Ik wenste wel dat mensen kritischer waren, dat u en jij kritischer bent of wat je kijkt en luistert en drinkt. Maak daar eens radicale keuzes in, als je Jezus volgt! Ik wens ook van harte dat je veel geestelijke voeding zoekt en trouw in de kerk komt, en goede dingen doet! Wees maar veel radicaler over de rustdag, en in je geefgedrag!
Ja, wees gerust anders dan de wereld om je heen. Besef maar dat daar vijandschap tegen God broeit, en tegen wie zijn weg gaat. Echter… als Jezus vandaag zijn radicale oproep doet, is dat niet een oproep om afstand te nemen van de wereld. Het zal er wel uit volgen. Maar met nadruk: het is een gevolg.

[maar tegen jezelf]
Het gaat in onze tekst niet alleen over ‘een kruis opnemen’, in de zin van vervolging en weerstand gaan ervaren van de wereld. Jezus roept in onze tekst éérst op tot iets anders: om afstand te nemen van jezelf. Jezelf verloochenen – afstand nemen niet van de wereld zonder God, maar van jezelf. Van wat jij diep in je hart wil, fijn en lekker vindt, waar je uit jezelf naar verlangt. Jijzelf op nummer één – dat moet je verloochenen, daar moet je afstand van nemen. En dat gaat een stuk dieper. Dat kan misschien best voelen als een strop om je nek. Wil je je dáár in steken? Echt zeggen: niet wat ik, maar wat de Heer wil – die tegenstelling komt eerst; een strijd niet tegen de wereld, maar tegen jezelf!
Het woord radicaal komt van het Latijnse radix. Dat betekent wortel. Radicaal leven als christen, het komt op uit deze wortel: dat je de Heer het beheer geeft, dat je zelf van de troon stapt van je bestaan. Dat is de radix, de wortel. Uit die wortel groeit een hele plant, als het goed is. Maar het komt aan op dat begin van binnen. Je afzetten tegen de wereld zonder God kan ook voortkomen uit andere wortels, uit angst of uit ordinair wij-zij-denken.
Jezus volgen is een strijd. Niet allereerst tegen de wereld buiten je, maar allereerst tegen je oude ik binnenin je. Want Jezus volgen gaat niet vanzelf. Ook al ben je diep geraakt door zijn liefde, onder de indruk van zijn offer, en wil je zelf ook leven in liefde en naar Gods geboden: je zult merken dat het botst. Met je zelf. Dat je helemaal geen zin hebt soms sorry te zeggen tegen irritante mensen. Dat je weerstand voelt om te stoppen met het volgen van die ene serie. Dat je het lastig vindt dat de Heer zelfs over je bankrekening en je shopgedrag het beheer wil – en dat wil hij, geloof dat maar! Maar dat botst met je eigen wil en verlangens. Dat je denkt: eerst mijn dingen, mijn werk, thuis, ontspanning, en dan eens zien of er tijd is voor inzet in zijn koninkrijk. Hem volgen zegt: die volgorde moet omgekeerd zijn!
Ook in die zin is Jezus volgen een kruis dragen. Jezelf verloochenen, dat is een kruis, of een strop waar je je nek insteekt. Om dat beeld even vast te houden: dan kun je elke kant op getrokken worden aan dat touw door degene die jou leidt. Je moet wel volgen, de strop dwingt je. Zo is Jezus volgen je zelfbeschikking opgeven. Zelfs als je vertrouwt dat Hij, je leidsman, het echt goed met je voorheeft, gaat dat tegen je natuur in.
Soms heb je gewoon zin om eens van de rechte weg af te wijken, als dat makkelijker is, fijner voelt, als dat begeertes bevredigt. Ken je dat gevoel? Ik denk dat elke echte christen er wel iets van weet. Als je in je hart die stap hebt gezet: ik volg de Heer, hoe dan ook. Dan botst dat, dan kom je jezelf tegen. Dat je denkt, met een oude dichter “Hoe raak ik toch mijzelf ooit kwijt, om Jezus tot in eeuwigheid echt hartelijk te kiezen?” Uit jezelf is Jezus volgen een onmogelijke weg, echt!
En ken je daar niets van, merkt je nooit zo’n beperking, dan zou ik toch eens gaan denken. Wat houdt je geloof dan in? Volg je echt de Heer? Waaruit blijkt dat? Want uit de wortel, de radix, de radicale keuze voor God op nummer één, volgt veel!

[toch gezegend]
Het klinkt misschien allemaal zwaar vandaag. Is dit nu de goede boodschap: dat Jezus volgen een soort doodvonnis is? Nou ja, het is reëel om te weten dat je de wereld zonder God tegen je kunt krijgen, en dat je sowieso op jezelf zult botsen. Eerlijker is dit dan een plaatje van alleen rozengeur en maneschijn. En toch…
Jezus zegt meer, hier en elders. Hij zegt: wie zijn leven verliest, die zal het behouden. Volg je de Heer, dan vind je een ánder leven. Leven dat zoveel mooier en meer is. De weg van Jezus, de weg van liefde en nederigheid, daar word je rijk van. Nee, niet naar aardse maatstaven. Maar toch ook niet alleen in de hemel. Ook op aarde krijg je veel terug – zie je het slot van Marcus 11, zoek thuis maar eens na. En bovenal: wie deze weg inslaat heeft de Heer bij zich, nu en voor altijd. Dat is een schat die alles te boven gaat! Ik kan het niet uitzeggen hoe goed het is, om te mogen leven met hem. Te leven in dankbaarheid, gedragen worden en geleid, te weten van vergeving, verzekerd te zijn van eeuwig leven. Jezus volgen maakt je rijk, echt!
De weg van God gaan is de weg met toekomst. Je ziet het bij Jezus zelf. Omdat hij de wil van zijn Vader deed, ontmoette hij vijandschap. Hij had zelf óók innerlijke strijd om zichzelf te verloochenen – denk aan de tuin van Getsemané. Deze weg gaan kostte hem letterlijk zijn leven – hij droeg zijn kruis, hij hing eraan, hij stierf. Maar… Hij stond op uit de dood. Hij leeft!
En hij deelt leven uit. Zó, ja zó zal het gaan met ieder die Jezus’ weg gaat. Die zal leven, leven in het licht, die zal ervaren dat God de Vader aan zijn kant staat. Kruis, strijd – ja, Maar de overwinning is bereid. Zo waar Jezus leeft!

[slot: maak die keuze!]
Als je dat weet, als de Geest van God dat in je hart legt, als je ziet wat Jezus deed, en dat voor jou, dán kun je de keuze maken om Hem te volgen. Radicaal: niet meer ik, maar Hij. En dan kun je ook stoppen met dingen die daar niet bij passen, of juist andere dingen wél in je leven gaan inpassen. Niet als doel op zich, maar als vrucht uit die wortel: het jezelf verloochenen om Hem voortaan te volgen; Hem de leiding te geven. Dan zal het ook zichtbaar zijn. Ja, en dan roept dat vast ook weerstand op in een wereld zonder God. Een leerling is niet meer dan zijn meester!
Hoe zit dat bij ons? Bij u, bij jou? Ben je radicaal? Is die keuze in je hart gevallen? Ben je misschien lauw – ook als volgeling kan dat, of kun je het weer worden. Moet je misschien je keuze vernieuwen, opnieuw in je hart uitspreken? Doe dat dan! Zet maar stappen, ook heel concrete. Maar laat het beginnen van binnen: in toewijding, in liefde voor Hem die jou zó liefhad dat hij de weg van het kruis wilde gaan. Zijn Géést die je hart verovert, zodat je zelfs je hoofd onbevreesd in een strop durft steken!
De komende weken gaan we Jezus’ weg volgen in de preken. Laten we zijn weg ook volgen in ons eigen leven. In wortel, en in tak – in ware radicaliteit!
Amen