Schriftlezingen: Handelingen 2:1-13 en Johannes 16:5-15

Gemeente van Jezus Christus,

[intro]

afgelopen woensdag was ik met jongeren van de catechese op bezoek bij de Broeders van Sint Jan, in Den Haag. Een bijzondere ervaring, vond ik zelf. Midden in de stad zo’n plek van rust en vrede. Een aantal broeders, nog helemaal niet oud, die zich hebben toegewijd aan God; een gastvrije ontvangst, een kapel met een heel bijzondere stilte… De broeder die ons ontving was een karakteristiek persoon: vrolijk en rustig, open en overtuigd van zijn geloof. Toegewijd aan God, het gebed en het werk dat hij deed.

Omdat ik met deze Pinksterpreek bezig was, dacht ik: dat huis, die mensen daar – dat is toch wel een plek waar de Heilige Geest aanwezig is. Je kunt het moeilijk uitleggen, maar er heerst iets van Gods sfeer, zogezegd.
Maar ja, is dat de Heilige Geest? Een stadsklooster waar ze bier brouwen, bidden en groepen ontvangen? Het lijkt niet veel op wat we uit de Bijbel hoorden over het eerste Pinksterfeest. De leerlingen van Jezus waren samen bijeen, toen hun Meester was heengegaan naar zijn Vader. Maar plotseling: Er gebeuren wonderlijke dingen! Je hoort een stormwind waaien, vuurvlammen komen op hun hoofd, en ze beginnen enthousiast te praten. Tegelijk, door elkaar, en in vele talen. Een grote opschudding ontstaat, en een hele mensenmassa komt erop af… Petrus verkondigt hen in een vurige preek wie Jezus is, en het raakt de mensen diep. Drieduizend maar liefst komen er tot geloof! Wat een impact heeft het, als de Heilige Geest met kracht komt!
Ik moet zeggen: dat lijkt allemaal in niets op hoe het is bij de broeders waar we op bezoek waren. Of zou de Geest van God daar misschien op een andere manier werken?

[vragen rond het werk v.d. Geest]

Vanmorgen wil ik met u stilstaan bij de vraag wat de Heilige Geest doet. Pinksteren is het feest van de Geest, dat weten we. Maar ik heb gemerkt dat er bij mensen veel onduidelijk is over de Heilige Geest en zijn werk. Dat er tweeduizend jaar geleden die bijzondere dingen in Jeruzalem gebeurden, OK. Maar wat merk je van de Heilige Geest vandaag? Wat doet Hij eigenlijk?
Misschien denkt u bij de Heilige Geest allereerst aan wonderlijke dingen. Zo ging het immers bij de leerlingen in Handelingen 2! Wind, vuur, vreemde talen… Zou het nu anders zijn? Je hoort wel over dingen zoals spreken in tongen, over mensen die profetische woorden spreken, over genezingswonderen. En ja, dat kan Gods Geest allemaal geven. Bij het werk van de Heilige Geest denkt een ander misschien aan enthousiasme, aan een missionaire drive. De leerlingen gingen immers vol vuur over Jezus spreken, zonder angst of schaamte? En ja, dat is iets wat Heilige Geest óók vandaag schenkt!
Maar het probleem is dan al snel, zeker in een gemeente als de onze, dat je dan denkt: dit ervaar ik allemaal niet! Ik krijg geen profetisch woord ingegeven, ik spreek niet in andere talen, en ik ben ook niet zo iemand die overal over Jezus gaat spreken. Wat merk ík nu eigenlijk van de Heilige Geest? Is Hij er ook in mijn leven? Als u wat zwaarmoedig bent ingesteld, denkt u misschien zelfs: hoor ik er wel echt bij? Ben ik wel echt gelovig? Paulus schrijft immers ergens: “wie de Geest van Christus niet heeft, die behoort Hem niet toe” – dat klinkt ernstig.

[de H. Geest leidt]

Laten we maar snel naar onze tekst gaan, Johannes 16:13. Daar horen we namelijk kort en duidelijk wat de Geest van God doet. Jezus zegt “wanneer Hij komt, de Geest van de Waarheid, zal Hij u in alle waarheid leiden”. Hoort u dat? Er wordt helemaal niet over bijzondere gaven of ervaringen er gezegd. Jezus noemt iets ander: De Heilige Geest “leidt in de waarheid”. Dit is iets wat voor elke christen geldt: door de Geest van God wordt je in de waarheid geleid, wat dat ook zijn mag. Die andere dingen, die ik net noemde, dat zijn gaven van de Geest. Die zijn niet voor elke christen. Ten minste – voor elke christen is er wel een gave, dat hoorden we op Hemelvaartsdag nog, maar niet voor elke christen is er een opvallende gave. Maar voor íedere christen, ook in Poeldijk, in 2015 geldt: de Heilige Geest, de Geest van de Waarheid, zal u in alle waarheid leiden.
Een eerste kernwoord in onze tekst is ‘leiden’. De Geest leidt ons. Voor ‘leiden’ zou je ook kunnen vertalen ‘gidsen’ of ‘wegwijzen’. Dat betekent: we hoeven niet alleen door het leven! Jezus zelt zegt het: Hij gaat weg, maar hij laat zijn leerlingen niet stuurloos achter. De Heilige Geest komt, om te leiden, om de weg te wijzen!
Er kan nu alleen heel snel misverstand komen. Er zijn allerlei ideeën over ‘Gods leiding in je leven’. Daar zou ik een hele preek over kunnen houden. Dan lees je van iemand die vertelt: de Geest leidde me dat ik naar Mangolië moest gaan om te werken onder straaktkinderen. Of een ander: ik wist niet wat ik moest doen, maar toen kreeg ik deze tekst in mijn hart… En ja, dat doet Gods Geest allemaal! Maar toch kom je dan alweer snel bij de bijzóndere dingen. Zoiets gebeurt je niet elke dag, en u zegt misschien wel: zoiets gebeurt mij nooit.
En toch leidt de Geest. Hij leidt íeder die gelooft, ook een gewoon hervormd mens. Maar laten we onze tekst wel goed lezen! Er staat niet ‘Hij zal u leiden bij uw moeilijke beslissingen’ of zo. Nee, er staat: Hij zal u leiden in alle waarheid. Dat is toch wel iets anders!

[waarheid: kernwoord]

“Hij zal u leiden in alle waarheid”. Waarheid – dat is hier het kernwoord! En wat betekent dat?
Een woordenboek zou zeggen: waarheid, dat is wat feitelijk juist is, wat niet gelogen is, wat klopt. Waarheid, dan denk je in dit verband al snel aan geloofswaarheden: de rechte leer, zogezegd. Is dat wat de Heilige Geest doet? Je tot iemand maken die recht in de leer is, een orthodoxe gelovige? Maar helaas… je kunt de orthodoxe waarheid in je hoofd hebben, er tegelijkertijd een ijskoud hard hebben, waar geen Pinkstervuur brandt.
Met ‘waarheid’ wordt in onze tekst iets anders bedoeld dan de juiste geloofsleer. De waarheid – weet u wat Jezus twee hoofdstukken eerder zegt? “Ik ben de waarheid en het leven”. Hij is zélf de waarheid. Het gaat om het kennen van God, het kennen van Jezus. En dan niet weetjes óver hen kennen, maar Henzelf kennen. Dát is “in alle waarheid geleid worden”: dat je werkelijk God leert kennen, zoals Hij zich heeft laten zien in Jezus.
Ja, dan gaat het om ‘kennis’. Maar wel om kennis volgens het Bijbelse spraakgebruik. Niet kennis als een lesje, maar íemand leren kennen – van persoon tot persoon. Godzelf! Daar was Jezus toch voor gekomen: opdat wij, mensen, de Vader leren kennen? Bij Pilatus zegt Hij het zelf, twee hoofdstukken verder: “hiertoe ben ik in de wereld gekomen: om van de waarheid te getuigen”. De Waarheid, dat is: wie God is en wat Hij met ons heeft. Dat leer je het diepste bij Jezus, die zelf de waarheid is en het leven.
Kijk, en dát wil de Heilige Geest nu ieder van ons leren. Dat we méér en meer vertrouwd raken met Gods liefde in Jezus. De Geest leidt ons; waarin? In de vergezichten van God. In het weten van Gods eeuwige liefde. In het je realiseren van hoe Jezus zichzelf gaf voor ons, en daar díep van doordrongen raken. In het begrijpen dat opoffering winst is, en jezelf vernederen verhoging. De Geest leidt, om je laten delen in de genade en aanvaarding van God. Om je vol te schijnen met Gods licht. ‘In de waarheid leiden’ – dat wil zeggen: vertrouwd raken met onze goede God en zijn karakter. Zijn heerlijkheid zien, vol van genade en waarheid.

[getransformeerd door de Waarheid]

Als de Geest je in alle waarheid leidt, dan doet dat vervolgens ook wat met je! Je wordt namelijk verbonden aan Gods werkelijkheid. De Geest neemt wat van Jezus is en geeft het door, zegt onze tekst. En alles wat van Jezus is, is weer van de Vader, zegt vers 15. Het is één lijn: De Vader, de bron van alle licht en liefde en genade – Jezus, die de Vader openbaart – de Heilige Geest die neemt wat van Jezus is – en u, die het ontvangen mag. Je wordt ín die wereld van God getrokken, die wereld waar je zonder de werking van de Geest niets van wist. Je krijgt er déél aan! Jezus zegt het in 14:20 “op die dag zult u inzien dat ik in mijn Vader ben, én u in Mij, en Ik in U”. Op het nauwst verbonden – dat doet nu de Heilige Geest!
En ik zei al, dat dóet wat met je. Naarmate je de Here meer leert kennen en aan Hem verbonden raakt, word je zelf ook getransformeerd naar zijn beeld. ‘God is liefde’ zo leer je, niet als lesje maar uit diepe geloofservaring. En dan word je zelf ook een meer liefdevol mens, dat kán niet anders. ‘God is licht, en in Hem is in het geheel geen duister’ – als je Hem zo hebt leren kennen, houd je je zelf ook ver van alles wat duister is. Zoals God in zichzelf is, zoals we dat in Jezus zien, zo wordt ook ieder die bij Hem hoort. Getransformeerd door de Heilige Geest, die in alle waarheid leidt.
Is dat ongrijpbaar? Nee, dat wordt heel concreet. ‘Mijn vrede geef ik u’ zegt Jezus. En: ‘deze dingen heb ik tot u gesproken, opdat uw blijdschap volkomen zal zijn’. En ‘blijf in mijn liefde’. Liefde, blijdschap, vrede – dat kun je toch merken, of dat in iemands leven de boventoon voert? Misschien was dat het trouwens wel wat me opviel in die broeder die ons woensdag rondleidde: vredig, vrolijk, liefdevol… zo was hij inderdaad. En hoe is dat bij ons? Ken je de Here al beter dan vijf of tien jaar terug? En heeft dat iets met u gedaan? Want dat is wat de Pinkstergeest bewerkt!

[leven uit de Waarheid]

“De Heilige Geest zal u in alle waarheid leiden”. God leren kennen dus, en daardoor u transformeren naar Gods beeld. En ja, dan zal dat ook zijn concrete uitwerking hebben in je dagelijkse leven! Dan word je daarin geleid door de Geest; in je levenswandel op aarde, van dag tot dag.
Hoe dan? Wel, dan gaat het níet allereerst erom dat je bij moeilijke beslissingen een bijzondere aanwijzing of ingeving krijgt. Dat kan, ik zei het al! Maar dan zou het nog lijken alsof alleen af en toe de Geest éven langs komt om te wijzen: daarheen! Gods Geest wóónt echter in ieder die gelooft. Altijd! Ook als je helemaal niet bewust om Gods leiding vraagt. Want weet u, in de 1000 kleine beslissingetjes van elke dag blijkt veel meer of je leven aan God verbonden is, dan in die paar grote keuzes waar u bewust Gods leiding voor zoekt. Dus het komt eropaan dat ons leven altijd Gods karakter weerspiegelt. Iemands karakter zie je juist in kleine dingen, toch?
De leiding van de Geest in alle waarheid, dat wil zeggen dat je lééft vanuit God. Zoals die man die in de Tweede Wereldoorlog ineens de vraag kreeg of er een Joods gezin mocht onderduiken op zijn boerderij. Levensgevaarlijk voor hemzelf! Hij ging niet zitten bidden hoe de Geest hem zou leiden. Rustig zei hij: ja, dat is goed, laat maar komen. Want zijn hart was afgestemd op Gods wil, als vanzelf. Het is als dat meisje dat bij de buurvrouw in de tuin een gesprek hoorde. Heel interessant, maar niet voor haar bestemd. En zonder een moment te denken, ging ze ergens anders zitten. Omdat ze in alle waarheid werd geleid. De Geest had haar gevormd zodat haar doen, ook nu, iets van God weerspiegelde. Dát is leiding door de Geest!

[toepassing]

Het is Pinksteren vandaag. De Heilige Geest is gekomen! Dat is allereerst reden tot feest. Wat is het geweldig dat we aan God verbonden mogen zijn, en Hem steeds meer mogen leren kennen. Geleid worden, getransformeerd, leven uit de Waarheid die Godzelf is! Want dat is wat de Geest doet. Het is iets van boven deze wereld uit, en tegelijk heel concreet, in deze wereld, in uw en in mijn leven!
En tegelijk is de vraag: hoe zit dit bij u, en bij jou en bij mij? Herkennen we hier iets van, of klinkt het vreemd, of zou u er misschien méér van willen ervaren? Weet u, wij kunnen niet bewerken dat Gods Geest in ons leven komt. We kunnen de Geest trouwens wel tegenhouden – bijvoorbeeld door vast te houden aan wat verkeerd is, of Hem geen ruimte te geven om ons t vormen. Tegenhouden kan helaas, maar bewerken dat de Geest komt, dat kan niet. Maar gelukkig, dat is het wonder van Pinksteren: Jezus gééft zijn Geest. U bent waarschijnlijk als kind gedoopt. En weet u wat de Heilige Geest toen beloofd heeft? “Dat Hij in ons wil wonen, en dagelijks ons leven wil vernieuwen”, zo zegt het doopformulier terecht. Dat wordt u beloofd! Zouden we daar dan niet om bidden, telkens weer? Want wij kunnen onszelf in geen duizend jaar transformeren naar Gods beeld, maar Gods Geest wil het doen in ons!
Laat u dan leiden door Hem! Zoek plekken en gelegenheden om Zijn stem te horen! Geef uzelf geheel over aan de Here. Breek met alles wat onwaar en duister is. En vertrouw dan maar op zijn belofte: “wanneer Hij komt, de Geest van de waarheid, zal hij u in alle waarheid leiden”! Wanneer Hij komt – Hij ís gekomen, op het Pinksterfeest. Lof zij Vader, Zoon en Heilige Geest!

Amen