Gemeente van Jezus Christus,

[intro]
afscheid nemen is vaak een weemoedig iets. Als je met elkaar twee weken op jongerenreis bent geweest, en het moment van afscheid is gekomen, dan worden er vaak tranen weggeslikt. Want er was in die twee weken een band ontstaan tussen de deelnemers – het waren goede kennissen geworden. Maar nu de reis voorbij is gaat ieder weer zijn eigen weg. “We houden contact” beloof je elkaar – alleen je weet eigenlijk nu al dat daar niets van terecht gaat komen. Jammer! Daarom is zo’n afscheid toch wat verdrietig, al was de reis nog zo leuk. Er komt een einde aan de leuke tijd samen
Jezus’ leerlingen moesten ook afscheid nemen, afscheid van Jezus. We hoorden het uit de Bijbel zojuist. Na zijn opstanding is Jezus 40 dagen met hen opgetrokken, maar het is duidelijk dat Hij eigenlijk niet maar van deze aarde is. Er moet een afscheid volgen. En dat komt ook, nog onverwachts. Als ze buiten Jeruzalem samen lopen, staat Jezus stil. Hij heft zijn handen op en zegent de leerlingen. En al zegenend wordt hij opgeheven, opgenomen in de hemel. Hij is weg! De leerlingen staren naar de lucht. Jezus heeft afscheid genomen! Ook zij zullen zich leeg hebben gevoeld, alleen. Hun leider, hun geliefde leraar is weg! Wat moeten ze nu?
De hemelvaart van Jezus is zijn afscheid van de leerlingen. Zijn afscheid van de aarde. En wat nu? Heeft Hij zijn volgelingen alleen gelaten? Heeft Hij ook ons alleen gelaten? Moeten we nu weemoedig worden? Daar gaan we vanavond bij stilstaan: bij Jezus’ hemelvaart.

[hemelvaart geen groot feest]
Hemelvaart is niet zo’n belangrijk feest als Pasen en Pinksteren. Dat is ook wel te merken aan het aantal kerkgangers op Hemelvaartsdag. De eerste christenen vierden Hemelvaartsdag waarschijnlijk ook niet als apart feest. Want wat is er eigenlijk te vieren dan?
Een theoloog vertelt dat hij als kind altijd een hekel had aan Hemelvaart. Want het is toch jammer, toch verdrietig dat Jezus niet meer bij ons is? Moet je dat gaan vieren! Hemelvaart was voor deze man altijd een soort van anti-kerstfeest. Met Kerst vierne we dat Jezus naar de mensen toe is gekomen. Dat is mooi, daar word je blij van. Maar met Hemelvaart dus precies het tegenovergestelde – daar word je helemaal niet blij van, toch?
Nu is dat natuurlijk erg vanuit jezelf gedacht, zoals een kind dat kan doen. Als we het vanuit het perspectief van Jezus bekijken, is Hemelvaart natuurlijk wél iets prachtigs. Hij gaat naar huis! Naar zijn Vader! Hij wordt binnengehaald door de engelen als een held die de overwinning heeft behaald. Veel oude hemelvaartsliederen gaan daarover. Feest in de hemel, zeker weten! Maar ook feest op de aarde?
Want ja, wat vieren wíj met Hemelvaart? Eigenlijk vooral dingen die je ook al met andere gelegenheden viert. De overwinning van Jezus – maar dat is Pasen toch ook! Dat hij de Heilige Geest stuurt, zegt de catechismus – maar dat staat al centraal met Pinksteren! Wat speciaal is voor Hemelvaartsdag is niet de hemelvaart zelf, maar dat wat erop volgt in de geloofsbelijdenis. Vandaar dat ik dat vanavond er maar bij heb genomen. Sinds zijn Hemelvaart zit Jezus aan de rechterhand van God, de almachtige Vader.
Dit moeten we natuurlijk niet al te letterlijk nemen. God heeft geen rechterhand, en er staat geen stoel naast Hem. De hemel is so wie so niet een plaats in de gewone zin van het woord. De hemel is Gods werkelijkheid. Daar kom je niet door lang genoeg omhoog te vliegen. De eerste ruimtevaarde, een russische communist, zei het al: “Ik ben daarboven geweest, maar ik ben God niet tegengekomen”. Nee, Jezus ging een andere werkelijkheid binnen, die van God. En daar heeft Hij de ereplaats – dat wil die rechterhand zeggen. Daar krijgt Hij de hoogste macht. Daar mag Hij regeren.
Hemelvaart is allereerst een feest voor Jezus dus. Maar voor ons? Is het voor zijn volgelingen op aarde niet gewoon een dag van verlies? Een dag van weemoed?

[Contact niet verbroken, maar hersteld]
Nee, zo is het toch niet! Hemelvaart is niet een zaak van afscheid, van weg, contact verbroken. Het is juist helemaal andersom. Omdat Jezus naar de hemel is gegaan, naar God, wordt juist het contact tussen hemel en aarde hersteld en verstevigd. Zoals een mooi lied het zegt, dat we straks gaan zingen “al heeft hij ons verlaten, Hij laat ons nooit alleen”. Of zoals het lied dat we net zongen “gij blijft nabij, o Heer, met zegenende handen”. Hij is weg, en toch is Hij dichtbij. Ja, dankzij zijn hemelvaart is Hij zelfs dichterbij dan ooit!
Want stelt u zich voor dat Jezus op aarde was nu. Dan zou hij misschien in Jeruzalem wonen, of waar dan ook. Voor de meeste mensen op aarde in elk geval duizenden kilometers weg. Slechts weinigen zouden echt in zijn buurt zijn, en slechts énkelen zouden met Hem kunnen spreken. Maar nu… Nu is Jezus dus bij God, in diens werkelijkheid, in de hemel. En waar is dat? De hemel is voor iedereen even dichtbij! Iedere christen kan tot Hem spreken, in het gebed, en ieder die Hij wil kan Hij zijn troostende nabijheid laten ervaren.
Waar is Jezus nu? Waar is de hemel? Misschien moeten we wel zeggen: altijd nét om de hoek. God heeft immers deze wereld gemaakt. Hij heeft ruimte en tijd bedacht en ingezet, de begrenzingen van ons kennen. Maar zélf is Hij daaraan niet onderworpen. In moderne woorden zou je kunnen zeggen dat God in een andere dimensie verkeert, niet beperkt tot één plaats in onze wereld. Gods werkelijkheid is dichtbij, net om de hoek van onze werkelijkheid. Dus Jezus is niet afgereisd naar een plek ergens weet ik hoe ver in het heelal. Dan zou Hij inderdaad ver weg zijn. Nee, Hij is nu in Gods werkelijkheid. Ontoegankelijk voor ons, dat wel. Maar ver weg? Wie zegt dat? Een bekend boek zegt “Hij is dichterbij dan uw eigen halsslagader”…
Maar goed, de vraag blijft dan wel: is er contact tussen onze alledaagse wereld, en die werkelijkheid van God? Want anders kan God en kan Jezus net zo goed wél ergens heel hoog in de hemel kunnen zitten. Is er contact tussen hemel en aarde? En dan mag ik u vanavond verkondigen: ja! Gelukkig wel! En dat komt nu door Jezus, en in het bijzonder door zijn hemelvaart.

[heilshistorie]
Eens, toen God de wereld schiep, was dat contact er ongestoord. De Bijbel vertelt dat ‘God wandelde in de tuin’ bij de eerste mensen. Maar u weet vast hoe het verder ging: het contact raakte verbroken. De mens raakte lós van God, door de zonde, de hoogmoed en opstand tegen God. En zo is de toestand eigenlijk nóg. Uit onszelf komen we nooit verder dan het platte vlak waarop we leven. Alleen Gód kan vanuit zijn werkelijkheid in de onze inbreken. En dat deed Hij, God dank! Op verschillende manieren was hij met de mensen bezig, dat laat ik nu liggen. Maar ten diepste legde Hij het contact toen Jezus geboren werd. In Hem kwam God zelf op aarde om de mensen op te zoeken. Dat is het geheim van de menswording, van Kerst. Met Hemelvaart vertrok Jezus weer úit onze werkelijkheid. Maar… hemelvaart is niet een soort anti-kerstfeest, zoals die dominee als jongen dacht. Nee, integendeel! Met dat Jezus naar God gaat, worden de gescheiden werelden juist al voor een gedeelte verenigd. Hemelvaart is geen uitvaart! Hemelvaart is een begin van Gods toekomst, waar Gods werkelijkheid en de onze weer ongestoord verenigd zijn.
Waar de tent van God bij de mensen zal zijn, zoals het laatste Bijbelboek zegt. En waar de hemel openstaat voor mensen.

[Hij is ‘een stukje aarde in hemel’]
Hoe werkt dat dan? Wel, de terugkeer van Jezus is ánders dan zijn vertrek, om het eens zo te zeggen. Wie verliet de heerlijkheid van de Vader? Dat was de Zoon, de tweede persoon van het Goddelijk wezen. God de zoon verliet de hemel. Maar wie keert er terug? Jezus Christus, Hij die God is én mens. Merkt u het verschil. Als Jezus Christus ten hemel vaart, komt er een méns in de werkelijkheid van God. Want Jezus Christus is God en mens. Er is, zogezegd, voortaan een stukje aarde in de hemel. De verwijdering is weg, er is voortaan een línk! Jezus is met lichaam en ziel binnengegaan in Gods werkelijkheid.

Hoe we ons dit moeten indenken? Ik heb werkelijk geen idee – het doet er ook niet toe. Dát het zo is daar gaat het om. Want dit is maar niet een weetje! Nee, Jezus is de éérsteling. Dit belooft iets voor de toekomst,. voor óns! Zoals de catechismus zegt: “wij hebben in Hem ons vlees in de hemel tot een onderpand, dat Hij als het Hoofd ons, zijn leden, ook tot Zich nemen zal”. Jezus is het hoofd en de gelovigen zijn lichaam, zegt een Bijbels beeld. Nu is het net als bij zwemmen. Wanneer gaat dat goed? Wanneer je hoofd maar boven water blijft. En zo is het ook met degenen die bij Christus horen. Wij kunnen het hier moeilijk hebben, ons afvragen of we niet in de golven van de wereld zullen ondergaan. Maar dan horen we nu: het hoofd, Jezus, is boven. Hij is veilig bij God. En dan hoeven we niet te twijfelen of ook wij zullen behouden aan de kant komen. Niet verdrinken, maar óók bovenkomen – bij God. Want Jezus, ons hoofd, is daar al, als eersteling van heel zijn kerk.

[Hij pleit voor ons, neemt en bekrachtigd ons gebed]
Maar de hemelvaart brengt nog meer. Jezus, onze Here, is daar namelijk als advocaat. Hij pleit voor ons, zegt de catechismus met Paulus. Als wij, als u of ik de fout ingaan, als wij verdienen door God gestraft te worden, dan is daar een goede advocaat. Het is Jezus! Hij pleit voor ons. En niet door op verzachtende omstandigheden te wijzen, of op mazen in de wet, zoals aardse advocaten dat wel doen. Jezus, onze Here, wijst op zichzelf. Op zijn doorboorde handen en voeten. Hij heeft reeds alle schuld betaald, alle straf gedragen. Hij pleit ons daardoor vrij, hoe terecht de beschuldigingen ook mogen zijn. Alleen dat Hij daar ís, als God én mens, met de tekens van zijn lijden in zijn lichaam, is al een voortdurend getuigenis. Weer zo’n verbinding tussen dáár en hier! Er wordt voor u gepleit daar in de hemel; dat is toch ongelooflijk!

[Hij geeft ons zijn Geest]
Maar er is nog meer. Jezus Christus stuurt van bij God vandaan de Heilige Geest naar onze wereld. Wéér een doorbreken van de barrière tussen daar en hier! God is dáár, maar de Heilige Geest is híer. Hij woont in het hart van ieder die gelooft, als “een stukje hemel op aarde”. En wat doet de Heilige Geest? Eigenlijk niet anders dan op mysterieuze wijze steeds weer ons in contact brengen met Gods werkelijkheid, die dimensie die we zelf niet kunnen bereiken.
Het wonderlijke is, dat de Heilige Geest net is alsof Jezus zelf bij je is. Maar dan niet lichamelijk, bij een paar mensen in de buurt, maar geestelijk, bij ieder die gelooft. De Heilige Geest is de Geest van Christus. Immers, God is de drie-ene God. Als de Geest in u is, is God Zelf in u! Daarom kunnen mensen ook in verschillende woorden erover spreken. De één zegt: “God is altijd bij me”. Een tweede zegt “Jezus woont in mijn hart” en een derde “ik heb de Heilige Geest ontvangen”. Daarom kunnen we zeggen “als heeft Hij – Jezus – ons verlaten, Hij laat ons nooit alleen”. Want hij stuurt zijn Geest. Dan is Hijzelf vlak bij je. Met zijn troost en vergeving en vernieuwing, met zijn leiding en raad. En dan ben je zelf dicht bij Hem. De hemel is niet ver voor wie gelooft!

[Hij zorgt voor ontstaan en voortbestaan v.d. Kerk]
En tenslotte regeert Jezus ook als koning over zijn kerk, zegt de catechismus. Dat is nog zoiets. De kerk, alle christenen samen. Jezus beschermt en bewaart ze in deze wereld, door zijn kracht vanuit de hemel. Dat zie je niet, maar dat gebeurt wel. De kerk, de gelovigen samen, hebben iets dat niet van deze wereld is. Daarom is het ook zo belangrijk om je te verenigen met anderen en sámen Hem te loven en te dienen. Want in de kerk is een kracht en een liefde die niet van deze wereld is. En dan bedoel ik niet dat wij christenen zo sterk of zo liefdevol zijn. Helaas nee! Maar wel dat Jezus zélf erbij is, waar mensen zich naar zijn naam noemen.

Heel in het bijzonder denk ik wel aan het Heilig Avondmaal. Ik kom regelmatig mensen tegen die zeggen “ik geloof zó wel, daar heb ik geen kerk voor nodig”. Daar wist ik eigenlijk geen goed antwoord op. Maar nu wel! Wie alleen ‘in zijn eentje’ gelooft, zonder de samenkomst van de gemeente, die mist de vieringen van het Heilig Avondmaal. En dan mis je heel wat! Dat is weer zo’n bijzondere plek, waar de grenzen tussen aarde en hemel vloeiend worden. Terwijl mensen aards brood en aardse wijn delen, is de hemelse Jezus wonderlijk aanwezig – ja zelfs zijn lichaam dat in de hemel is. Een stukje hemel op aarde – en dan is ‘hemel’ geen gevoel, maar een ongrijpbare realiteit in het geloof. Dan komt onze dank en aanbidding tot in de hemelse zaal, en daalt bovenaardse kracht en liefde neer in de harten van aardbewoners. Het Heilig Avondmaal – waar aarde en hemel bijeen komen!

[slot]
Jezus is niet meer lichamelijk onder ons. Maar heeft Hij ons verlaten? Vérre van dat! Zoals de catechismus zegt “Naar zijn menselijke natuur is Hij niet meer op aarde, maar naar zijn godheid, majesteit, genade en Geest verlaat Hij ons nooit meer”. Ja, en tegelijk blijft het ongrijpbaar. Wij zijn nu eenmal lichamelijke wezens, en geestelijke realiteiten kunnen we moeilijk vatten, en moeilijk echt geloven. Daarom mogen we hartelijk uitzien naar de dag dat Hij zal terugkeren met macht en majesteit – daarover gaat het volgende week. Want dan is de scheiding definitief opgeheven. Zoals een lied het zegt: “dat toch de dag des heils verscheen! Dan worden aard’ en hemel één!”

Amen