Gemeente van Jezus Christus,

[intro: bezorgdheid]
bezorgdheid – wie heeft er nooit last van? Iemand vroeg me om eens een preek te houden over dit onderwerp. En kijk: in de Bergrede, waar we al een tijdje doorheen wandelen, komt het onderwerp vanzelf aan de orde. “Wees niet bezorgd” – zegt Jezus in het gedeelte dat we lazen. Maar dat Hij dit zegt, bewijst al dat de mensen het wel deden! Wat zullen we eten, wat zullen we drinken, waarmee zullen we ons kleden? En sindsdien is er weinig veranderd. Goed, de vragen zijn misschien anders – over ons eten en drinken hoeven we ons gewoonlijk geen zorgen te maken, gelukkig. Maar er zijn genoeg dingen die je bezorgd kunnen maken. Wat er in de wereld gebeurt: aanslagen, de Islamitische Staat, de macht van Poetin en Erdogan en straks misschien Trump. Waar moet dat heen?
Ik hoor mensen, vooral ouderen, ook vaak spreken over de terugloop van de kerken. Over hoe ons land losraakt van haar christelijke wortels. Of ze maken zich zorgen over de zorg, de bezuinigingen en veranderingen waar je steeds van hoort. Maar ook als je jonger bent kunt je je bezorgd maken. Want wat kan er in je eigen leven allemaal niet spelen? Een relatie die slecht gaat, onzekerheid over je baan, geldzorgen. Een studie die niet lekker loopt. Om over de gezondheid maar te zwijgen. Wat kan dat een zorgen geven. Over zware behandelingen, over dingen in moeten leveren, beperkt raken, onzekerheid. Onzekerheid – dat maakt vaak nog het meeste bezorgd.
Ik hoef dit niet uit te breiden denk ik. Er is waarschijnlijk niemand van ons die zich nooit bezorgd maakt. De vraag is: hoe ga je daar op een goede manier mee om, juist als je Jezus volgt?

[het hoofdpunt: bezorgd? God zorgt!]
Jezus zegt maar liefst drie maal “wees niet bezorgd!”. Dat is nogal een sterke oproep. Maar dat is toch niet realistisch? Dat kan toch geen mens? Of ben je een falende gelovige als je je wél bezorgd maakt over iets? Dan denk ik dat we allemáál falen hierin.
Zo bedoelt Jezus het echter niet. In het voorafgaande, vanaf vers 19, heeft Hij het gehad over schatten verzamelen op aarde: druk zijn met hebben en krijgen. Nu is zijn punt: maak je dáár nu ziet zo druk om! Eten, drinken, kleding, dat is niet het hoogste! Hij heeft het niet zozeer over bezorgd zijn wegens islamitische terreur, of bezorgd zijn omdat je vreest voor je huwelijk. Nee, het zou raar zijn als zulke dingen je niet aangrepen!
Maar Jezus’ woorden gaan dieper. Hij zegt “wees niet bezorgd”, maar Hij zegt ook méér! Jezus is niet iemand die zegt ‘zorgen maken helpt toch niet, dus stop er maar mee’. Dat is menselijke wijsheid. Wel waar trouwens, zorgen maken lost niets op. Maar ermee stoppen, hoe de je dat dan? Nee, Jezus zegt méér. Eigenlijk kun je heel het Bijbelgedeelte vanaf vers 25 samenvatten in drie woorden. “Bezorgd? God zorgt!” [herhaal]. Jezus wijst omhoog, zoals Hij de hele Bergrede al doet. Naar God, die wij zo snel vergeten. Hij zegt: Ben je bezorgd? Komt dat misschien omdat je alleen om je heen kijkt en niet omhoog? Ben je bezorgd? Er is een Vader in de hemel op wie je kunt vertrouwen! Jij, leerling van me, hoeft niet in het leven te staan zoals de heidenen. Je wéét toch dat je Vader voor je zorgen zal?
Met twee beelden uit de natuur maakt Hij het nog extra duidelijk. De vogels en de lelies. Ze kunnen zoveel minder dan mensen wat betreft zorgen en voorzorgen nemen, maar ook zij leven! De hele natuur, daar zie je Gods zorg in. Leven dat dóórgaat, altijd. Zonder gepieker. Want God onderhoudt ze! Hij voedt de vogels en de lelies. Zou hij dan ook niet voor u en mij zorgen?
[tegenwerpingen]
“Bezorgd? God zorgt!” Ja, maar… Dit Bijbelgedeelte heeft altijd bijzonder veel tegenwerpingen opgeroepen. En misschien bij u of jou ook wel, vandaag! Dit is toch wel een beetje simplistisch: gewoon vertrouwen op God en het verder van je af zetten. Een kritische theoloog zei zelfs: “in deze woorden hoor je wel terug dat Jezus als ongebonden man met een club vrienden rondzwerft door het zonnige Galilea…”. “Wees niet bezorgd, God zorgt!” – werkt dat echt zo? Altijd?
Zo zijn er altijd stemmen die wijzen op het wereldgebeuren, en die zeggen: man, wat een rotzooi in de wereld! Er is helemaal geen God in de hemel, of als Hij er is zorgt Hij niet goed voor zijn wereld! Ja, ook als je gelovig bent, kunnen zulke gedachten je soms aanvliegen. Echter, als je wijst op het wereldgebeuren, mis je het punt dat Jezus maakt. Hij heeft het niet over de gróte wereldvragen. Het punt is niet hoe God voor alle mensen in het algemeen zorgt. Dit is geen algemene theorie!
Jezus spreekt hier tegen zijn leerlingen, mensen die God hebben leren kennen als hún Vader. Dat geldt niet automatisch voor iedereen! ‘Vader’ kun je alleen tegen God zeggen als je dankzij Jezus tot kind aangenomen bent. Als je gelooft en Hem volgt. Alleen dán kun je de woorden van Jezus werkelijk op jezelf betrekken. Tegen zijn léérlingen zegt Jezus: vergeet je je hemelse Vader niet als je zorgen hebt? Dat is een troost waar mensen zonder geloof niet van weten. De ‘heidenen’, noemt Jezus ze. Ja, die maken zich zorgen en hebben geen houvast! Hoe is dat bij u en bij jou?
Ja maar… de bezwaren gaan door. Is het als je gelooft dan wel zo simpel, zo van “bezorgd? God zorgt!” Gods kinderen overkomt toch ook van alles? Geloof is toch geen garantie voor een leven zonder problemen? Nee, dat klopt! Laten we niet vergeten dat het Jézus is die dit zegt. Die had ook bepaald geen onbezorgd leven, toch? Maar ín alles bleef Hij op zijn Vader vertrouwen, voor honderd procent.
En zó mag ook ieder doen die Hem volgt. Zorgen zullen er zijn – maar verlammende bezorgdheid voert niet de boventoon. Nee, vertrouwen overheerst, vertrouwen dat je Vader in de Hemel voor je zorgt en blijft zorgen. Dat Hij het het beste weet en je niet in de steek zal laten. Dát is waar het om gaat!

[‘zoek eerst het Koninkrijk’]
Jezus zegt vervolgens iets anders dat heel belangrijk is. Hij zegt “wees niet bezorgd, maar… zoek eerst het Koninkrijk van God en zijn gerechtigheid, en al deze dingen zullen u erbij gegeven worden”. Wees niet bezorgd, vertrouw op God… maar dan is het dus niet uit. Dan volgt er iets! “Maar: zoek eerst het koninkrijk van God en zijn gerechtigheid”. Richt je op iets anders!
So wie so is dit psychologisch heel wijs. Hoe kunnen zorgen en bezorgdheid je niet helemaal in beslag nemen. En hoe goed is het dan om je ergens anders op te richten. Om bezig te gaan met iets, dat je activeert en je van lijdend voorwerp weer tot handelend mens maakt. En juist dat raadt Jezus aan!
Alleen, Hij noemt niet zómaar iets waar je mee bezig zou kunnen zijn. Hij wijst op het allerbelangrijkste. ‘Het koninkrijk van God’, dat is Gods wereld die komt, en ‘zijn gerechtigheid’ dat is hoe God wil dat het zal zijn in de wereld. Met andere woorden: richt je op, ga je inzetten voor de dingen van God. Laat dát je levensdoel zijn! Zijn koninkrijk bevorderen, doen wat Hij vraagt.
Jezus roept hier op tot een heel nieuwe levensoriëntatie. Wij zijn vaak gericht op onszelf: als wij het maar goed hebben, als onze zorgen maar niet waar worden. Als ik maar gezond blijf, en mijn baan houd, en als IS maar geen aanslag in ons land pleegt. Bezorgdheid richt de blik op jezelf. Maar Jezus zegt, juist tegen de mensen die druk waren met schatten op aarde te verzamelen: zoek het Koninkrijk! Kijk weg van jezelf, naar wat God wil en vraagt en belooft! En zo zegt Hij het ook tegen ons: niet uw zorgen centraal, maar Gods bedoelingen! Richt je dáár op!
Het is net als bij het ‘Onze Vader’ eerder in dit hoofdstuk: eerst ‘uw naam worde geheiligd, uw koninkrijk kome…’ Eerst Hij! En dan pas ‘ons dagelijks brood’, en ‘verlos ons van het kwade’ – onze zaken. Staan wij zo in het leven?

[voorbeeld]
Ik las onlangs over Syrische vluchtelingen in Libanon, christenen. Die hebben genoeg om zich zorgen te maken, dacht ik zo. Maar… dat bepaalt niet hun leven. Ze zijn druk bezig om in de vluchtelingenkampen overal huiskerkjes op te zetten. Ze proberen elkaar en anderen te helpen, en zo iets van Christus te laten zien, ook aan hun moslimburen. Ze zetten kinderclubs op, om de verveling in zo’n kamp te verdrijven, en iets van het evangelie te kunnen vertellen aan de kinderen. Kortom, ze zijn druk bezig met het zoeken van Gods koninkrijk en zijn gerechtigheid. Zo druk, dat ze weinig tijd meer hebben om bezorgd te zijn. Natuurlijk, zorgen zijn er: staat hun huis nog? is de hele familie veilig? Daar zullen ze vaak genoeg aan denken. Maar ze laten zich er niet door verlammen! Ze zoeken hoe ze hier en nu de Here kunnen dienen, en ze vertrouwen op Hem voor de andere dingen, waar ze niets voor kunnen doen. Wat een voorbeeld!

[de belofte voor wie Gods rijk zoekt]
Dan staat er nog iets achter: “zoek liever éérst het Koninkrijk van God en zijn gerechtigheid, en… al deze dingen (die waar je je bezorgd over maakt) zullen u erbij gegeven worden.” Dat is een belofte, een sterke belofte van God! Hij zal zorgen voor dat wat jij niet kunt veranderen. Maar wel op die voorwaarde: jíj geeft jezelf in inzet voor Hem.
En ja, daar komen de twijfels weer: zou het echt? Zou Hij echt alles geven wat ik nodig heb? En de vragen: maar dit is toch geen automatisme? Die Syrische vluchtelingen zullen toch ook best wel horen dat hun huis tóch in puin ligt, of nog ergere dingen? Zo kun je blijven twijfelen en piekeren. Maar weet u, de enige manier om te ervaren of het zo is, is om het erop te wagen! Door je zorgen in Gods hand te geven, en jezelf erop richten om te leven voor Hem. Dat zul je ervaren dat het niet tegenvalt!
Wie op een afstandje blijft kijken, zal het niet ervaren. Het is als met een houten bruggetje over sloot. Een bruggetje dat er nogal wrak uitziet. Maar aan de andere kant staat iemand die roept: kom maar, hij is stevig genoeg! Wat doe je dan? Hoe langer je blijft staan en kijkt, hoe minder je zeker bent dat hij het zal houden. Je kunt ervoor kiezen om het maar niet te proberen. Dan vind je jezelf nog heel verstandig misschien. Maar pas als je echt de stap waagt en de brug oploopt, merk je dat hij je inderdaad houdt! En zo is het ook in het geloof. Pas als je het erop wáágt, je zorgen in zijn hand geeft en zijn Rijk gaat zoeken – dan zul je merken dat deze belofte van Jezus draagkracht heeft! Vraag maar aan mensen die ervaring hebben in het geloof: het is hen nóóit tegen gevallen! Als je je afvraagt: ‘wat kan ik voor God doen?’ in plaats van ‘wat zou God voor mij moeten doen?’ – dan zul je merken dat Hij veel meer doet dan je dacht! Hoef je zo nooit meer bezorgd te zijn? Kan dat echt, een leven zonder vragen en zorgen? Wel, de dingen waar je bezorgd over bent hebben niet meer je focus. En dat is een groot verschil! Als je bijvoorbeeld, ondanks je ziekte, probeert naar anderen om te zien, in plaats van voortdurend op je kwalen gefocust te zijn. Dan ben je tot zegen, maar je wordt ook zelf gezegend!

[het wordt waar door het tegenovergestelde heen]
En komt dan alles goed? Als je voor een instant-oplossing gaat: nee. Niet iedereen wordt direct genezen. De dreiging van aanslagen door IS zal voorlopig wel blijven, en ga zo maar door. Maar in het perspectief van Gods Koninkrijk mogen we tóch zeggen dat het goed zal komen voor ieder die vertrouwend zijn leven en zorgen in Gods hand legt.

Kijk eens naar Jezus Zelf, Hij die deze woorden spreekt. Hij zocht Gods koninkrijk, altijd. Hij volbracht alle gerechtigheid. Had Hij dus geen zorgen? U weet wel beter! Hij werd niet begrepen, vervolgd en gehaat. Maar het brak Hem niet, Hij bleef vertrouwen, en doen wat de Vader vroeg. En daarom had Hij rust. Zelfs die rust werd aangevallen op het laatste, in Getsemané en aan het kruis, waar Hij hulpeloos hing te sterven. Zelfs Hij riep vertwijfeld “Mijn God, waarom hebt U Mij verlaten?” Hij werd niet gered, Hij stierf. Was dat dan het bewijs dat al die hoge woorden over vertrouwen op God, over dat er voor je gezorgd wordt als je zijn Rijk zoekt – dat dat onzin was geweest? Zoals nu, heel in het klein, iemand misschien wel eens denkt: wat heb ik nu aan mijn geloof? Aan mijn inzet voor God?
Maar na drie dagen… toen ging het graf open. Gods zorg voor zijn trouwe knecht bleek tóch door te gaan. Zelfs door het onmogelijke heen. Jezus leeft! Wat Hij zegt over de Vader die zorgt, blijkt betrouwbaar, helemaal! Nee, niet op een simplistische manier, van: ik vertrouw, en dan is alles voorspoed en vreugde. Maar tóch waar, op het diepste. Toen, en nu ook. Niet altijd hier en nu. Maar wij mogen ook weten van redding ná dit leven; van Gods toekomst. Daar zullen geen zorgen meer zijn! De Here laat in eeuwigheid niet los wie op Hem vertrouwen en leven voor Hem!

[slot]
En dat is de slotvraag waar we mee uit elkaar gaan straks. Vertrouwt U, vertrouw jij zo op God en zijn beloften? En lééf je ook voor Hem? Is niet een onbezorgd leven je hoogste doel, maar zijn Rijk en zijn gerechtigheid? Dat is de beste remedie tegen bezorgdheid: voor Hem leven, en alles wat je zorgen baart in zijn hand geven.
“Bezorgd? God zorgt!” – gelooft u dat? Leef je ernaar? Pas wie de stap waagt en op het bruggetje gaat staan, merkt dat het houdt! Zovelen in de geschiedenis hebben de stap al gewaagd en het ervaren. Voeg u bij hen!
“Wees daarom niet bezorgd en zeg niet: Wat zullen wij eten? of: Wat zullen wij drinken? of: Waarmee zullen wij ons kleden? Want al deze dingen zoeken de heidenen. Uw hemelse Vader weet immers dat u al deze dingen nodig hebt. Maar zoek eerst het Koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid, en al deze dingen zullen u erbij gegeven worden”

Amen