Uit de Bijbel is gelezen: Jesaja 55:6-11 en Johannes 1:1-4

Gemeente van Jezus Christus,

[intro]
‘Komt, verwondert u hier mensen’ zongen we zojuist. Maar verwondert u zich nog met Kerst? Jezus is geboren, de zoon van God, in Bethlehem. Dat hebt u, dat heb jij waarschijnlijk al zo vaak gevierd! Misschien is dit wel uw 50e of uw 70e kerstfeest. Kun je je dan nog verwonderen over wat we vieren? En toch, ik hóóp het! Want dan zul je werkelijk zingen van blijdschap en dankbaarheid.
We hoorden woorden van God uit de profeet Jesaja. ‘Mijn wegen zijn hoger dan uw wegen’, zegt Hij, ‘en mijn gedachten hoger dan uw gedachten’. Zullen we dit beeld gewoon eens heel letterlijk nemen? Stel je voor, je rijdt in een dal in de bergen. Daar ligt een wegennet dat je wel ongeveer kent. Maar als je omhoog kijkt langs een helling, zie je een weg die hoog langs de berg loopt. Het is geen eenvoudige weg om te volgen, zo te zien. Allerlei scherpe bochten zitten erin en af en toe een hoge brug. Deze weg is veel hoger dan de weg die jij volgt. Waar zou hij heengaan? Dat kun je niet zien. Je blik verliest zich in wolken die daar hangen, de hellingen versperren het zicht. Zou die weg wel ergens heengaan? Misschien loopt hij dood, ergens in de rotsen. Of zou deze weg je naar ongekende verten kunnen brengen? Naar andere streken, weg uit dit dal? Een hoge weg!
Zó, zegt de profeet, Zegt God zelf, zó is Gods weg. Hoger dan onze alledaagse wegen. Zo is wat God doet. Het gaat ons te boven, letterlijk en figuurlijk. En toch: een weg.

[de context]
De Joodse mensen in ballingschap begrepen niet welke wegen God met hen ging. Eerst zijn volk overgeven in handen van de vijand, en dan nu terugkeer beloven? En hoe zou dat ooit kunnen, nu ze hier vast zaten in Babel? Maar God zegt tegen hen: mijn wegen zijn hóger dan jullie wegen, mijn gedachten hoger dan die van jou. Wat ik bedenk, wat ik zeg, dat zal waar worden, al kun je die weg niet begrijpen.

[het mensenprobleem en menselijk denkbare oplossingen]
We kunnen deze woorden van God echter veel breder trekken. Zeker nu, op Kerstavond, dan mogen we ze wel trekken op Gods grote plan met de mensen. Ook dan geldt: zijn wegen zijn hoger dan de onze, véél hoger!
Om Kerst te kunnen plaatsen moet je het grote verhaal van God en mens kennen. Zonder dat wordt het een sentimenteel gedoe, van een kindje in een kribbe dat het koud heeft. Je moet dieper peilen! De Bijbel vertelt ons dat wij, mensen, een probleem hebben. We zijn los van God, gescheiden van Hem die het leven is. En dat niet alleen, we verdienen zijn oordeel door vele dingen die we doen. Maar nu is Kerst het vieren van de hoge weg die God gaat om dat probleem op te lossen!
Hoe doet Hij dat dan? Tja, als u al 50 maal kerst vierde, dan zegt u misschien direct: ‘o natuurlijk, Hij is naar ons toegekomen als mens en droeg onze schuld’. Dat is correct, u krijgt de volle punten. Maar… is dit natuurlijk? Is dit logisch? Nee, totaal niet!
Wat zou een logisch vervolg zijn in het verhaal van God en mens, na dat we Hem kwijt zijn en zijn oordeel verdienen? Nou bijvoorbeeld dit. Dat God zou zeggen: de mensen verdienen mijn oordeel, ze verdienen straf, dan geef ik die. Dát is logisch. Of dat Hij zou zeggen: willen ze mij niet? Dan Ik hen ook niet! – en dat Hij de wereld aan zijn lot zou overlaten. Dát is logisch. Of misschien dit. Dat de machtige God zegt: laat de mensen zich verbeteren. Laat ze beter met elkaar omgaan, laat ze eerbied voor Mij hebben – dan wil ik ze weer aanvaarden. Dat is een oplossing die wij zouden kunnen bedenken, en die duizenden mensen ook bedacht hebben. Jezelf opwerken tot God. Jammer allen dat het zo slecht werkt.
Of nog een oplossing die ons brein zou kunnen vatten. Stel dat God zou zeggen: ‘kom, we beginnen gewoon met een schone lei’. Zou dat niet makkelijk zijn? Maar, aan de andere kant: zou het echt iets oplossen? Zouden wij mensen, zouden u en ik, als de omstandigheden zich voordoen, niet wéér God vergeten of doen wat ons uitkomt?
Allemaal wegen in het dal. Wegen die niet wég komen. Maar hoe dan wel? Is er ergens een hoge weg, een weg die door wolken en passen ons brengt in betere streken?

[Gods oplossing: Hij zelf wordt mens]
Ja! Goddank, die weg is er! Die weg is wat Johannes schrijft “het Woord is vlees geworden”, dat wil zeggen “God is mens geworden”. Dát is wat kerst betekent. Als mensen zelf niet naar God komen, niet kunnen komen ook, dan komt Hij naar de mensen toe. Dát is Kerst. Niet zomaar dat er een baby’tje is geboren, hoe schattig ook. Niet zomaar dat een moeder bevalt in een stal, hoezeer dat ook tot de verbeelding spreekt. Maar het gaat erom dat dat baby’tje God zelf is die een mensenkind werd!
Als je al jaren naar de kerk gaat, klinkt dit vast bekend. Maar het is zo’n wónder! Kerstliederen helpen ons er iets van te zien. “Zie die ‘t Woord is, zonder spreken, zie die ‘t licht is, in de nacht… zie die vorst is zonder pracht. Zie, hoe tere is de Here”. Dit had toch geen mens óóit kunnen bedenken? Daarom geloven moslims het ook niet, omdat het ongelooflijk is. Maar toch is dit wat gebeurde!
Mediteer hier eens over vanavond, voor u gaat slapen. De grote Schepper van alles maakt zichzelf tot een baby, die zijn luier bevuilt, en die níets kan: niet eten, niet praten, niet lopen. Waarom? Omdat Hij zo ons opzoekt waar wij zijn. Omdat Hij u, jou, zo liefheeft dat Hij dit ervoor over heeft. Is dit de weg? Hij gaat hem! God is geboren als kind. God is hier, in die stal. Wat diep! Of beter gezegd, wat hóóg! Wat hoog zijn Gods gedachten en plannen, wat hoog zijn weg om ons zijn liefde te geven.
En hoeveel hoger wordt het nog als je de weg verder volgt. Je moet niet denken: kerst, God is bij ons gekomen, kloof gedicht, opgelost. Welnee! U wéét toch hoe het verder gaat?! Zelfs als de Almachtige bij de mensen komt, wordt Hij afgewezen. Ondanks zijn woorden, ondanks zijn wonderen, werd Jezus gedood. Dáár gaat het heen na kerst – naar het kruis! Wat is de toestand dan ernstig, als mensen, als wíj, zó zijn. En zo is het – Jezus zou ook nú gekruisigd worden, vrees ik. Maar wonder boven alle wonderen: het gekruisigde kerstkind verandert alles. Zijn dood is vergeving, zijn opstanding vernieuwing. Ik kan dat nu niet zo uitwerken. Maar werkelijk, wie zou dat óóit, ja óóit hebben kunnen bedenken. Deze weg: dat God mens wordt, en verworpen wordt, en dat dan tóch dit de weg is úit het dal naar een beter land! Echt, ik begrijp er niets van, al spreek ik erover! God wegen zijn hoger dan de onze, zijn gedachten hoger dan de mijne en de uwe.

[slot: onze reactie]:
Gods weg gaat verder. Hij wil mensen bij zich hebben, zegenen en liefhebben. Dáárom kwam Hij, daarom droeg Hij het kruis. Zijn plan zál slagen. Daarom laat hij mensen overal uitnodigen: keer je om! Verlaat je eigen weg, je eigen gedachten, want daar deugt niet veel van. En bekeer je tot Hem, want Hij wil zich ontfermen!
Dat is kerst! Je verwonderen, meer en meer. En je dan ook omkeren naar de Here God, eens voor het eerst en telkens opnieuw. Laat je gedachten maar verzinken vanavond, met de liederen die het uitzingen. “Geen woorden zijn te vinden/ dat ik begrijpen zal/ hoe God als hemels kindje/ moet slapen in een stal”. Dat gaan we zingen.

Amen