Uit de Bijbel is gelezen: de lofzang van Hanna (1 Samuël 2:1-11) en de lofzang van Maria (Lukas 1:39-56)

Gemeente van Jezus Christus, broeders en zusters,

[intro: revolutie]
Kerstfeest! Voor de meeste mensen staat Kerst voor geborgenheid en gezelligheid. Een boom met lichtjes, samen eten, vrij zijn. Muziek en kerstliederen, en ga zo maar door. Een feest van behaaglijkheid.
Maar vanmorgen wil ik u wakker schudden uit de rozige sfeer na het heerlijke kerstdiner. Kerst, lieve mensen, is het begin van een revolutie! Een revolutie? Ja! Luister maar naar het lied dat Maria zingt als het kindje Jezus groeit in haar buik. Daar hoor je niets over lichtjes en gezelligheid, daar klinken heel andere tonen. “Hij – God – toont zijn macht en de kracht van zijn arm, Hij drijft uiteen wie zich verheven wanen. Heersers stoot hij van hun troon, en geringen geeft Hij aanzien. Wie honger heeft overlaadt Hij met gaven, maar rijken stuurt Hij weg met lege handen”. Als dat geen omwenteling is, geen revolutie! Het is nog net niet dat lied van vroeger “ontwaak, verworpenen der aarde”. Maar het lijkt daar toch méér op dan op ‘Stille nacht’.
Roept Maria op tot revolutie? Ze doet geen oproep aan mensen om naar de wapens te grijpen. Dit gaat over een omwenteling door God. En dan het vreemde: God stuurt geen leger. Hij stuurt een baby… Wat is hier aan de hand?

[de Lofzang v Maria]
Het lied van Maria toont dat ze haar Bijbel kent, want het is duidelijk gebaseerd op de lofzang van Hanna, een andere vrouw die van God een kindje kreeg – we hoorden het. Maar opvallend is: bij allebei gaat het niet zozeer over henzelf, of over hun kindje. Daar zou toch genoeg over te zingen en te zwijmelen zijn: “kind, hoe zou je eruit zien? Straks word ik moeder van jou. Wat wonderlijk dat je in mij groeit – weet dat ik van je hou!” Maar dat is niet wat Maria bezig houdt!
Maria zingt, ze zingt over wat Gód doet, hoe Hij de wereld verandert. Dat is de hoofdgedachte van het lied: God keert de zaken om. Heersers stoot Hij van hun troon, armen krijgen aanzien. En op één of andere manier heeft dit alles te maken met het kind dat in haar groeit. Jezus brengt omwenteling!

[De weg van de wereld]
God keert de rollen om. Daar zingt Maria over, in navolging van Hanna. Maar waarom doet Hij dat? Niet omdat God nu zo van het omkeren is, als doel op zich. Nee, er is een veel diepere reden dat God de zaken wil omdraaien. En die reden is dat de toestand in deze wereld niet deugt. Alles stat als het ware op zijn kop, en daarom wil Hij de dingen weer récht zetten. Het deugt niet, hoe het hier is, en dáár zal Hij iets aan doen.
Wat klopt er dan niet? Maria zingt over heersers die zich verheven wanen. Dat de mensen met macht die vooral gebruiken voor zichzelf. Zijn zulke heersers er nog steeds niet? In het groot, ik zal hier maar geen namen noemen van wereldleiders, maar ook in het klein. De ‘arrogantie van de macht’ noemen ze dat wel. Over rijken spreekt Maria, en dan bedoelt ze vooral diegenen die rijk zijn geworden ten koste van anderen. En ga zo maar door. De groten slaan de kleinen neer, zo werkt het in onze wereld. En is het niet hier, met nivellering en sociale zekerheid, dan wel in de rest van de wereld.
Laten we vooral ook naar onszelf kijken. Het lijkt haast een wet in onze wereld dat wie het goed voor elkaar heeft, zich verheft boven wie dat niet heeft. Dat je, ook al besef je het niet bewust, je toch beter voelt. Als ik eerlijk ben, en ik kijk in mijn hart hoe ik kijk naar iemand die werkloos is, of steeds maar ziekig, hoe is dat? Op zijn best met een neerbuigende welwillendheid, op zijn slechtst met gewoon verachting. Die voert ook weinig nuttigs uit… Of die heeft ook altijd wat. Hebt u dat nooit?

[de weg van God]
Zo is de weg van deze wereld. Dat ieder voor zichzelf gaat, met de machtige mensen voorop, en dat er niemand omkijkt naar wie kwetsbaar is, of minder succesvol. Die zoeken het zelf maar uit. Succes is een keuze, toch?
Kijk, en tegen déze opstelling komt God in het geweer. God zelf, Maria noemt Hem ‘de Machtige’ – opvallend. Maar zijn macht drukt geen anderen omlaag. Maria zegt ook: “barmhartig is Hij”. Dat wil zeggen: hij voelt juist mee met wie minder zijn. Bij Hem tellen ook, bij Hem tellen júist de kleinen en zwakken mee.
Steeds zag je dat al: Hij koos David uit, de herdersjongen, niet één van zijn zeven sterke broers. Hij schreef in zijn wetten aan Israël al voor hoe de weduwe en wees beschermd moesten worden. En de eeuwen door hebben mensen gedaan zoals Hij voordeed. Denk aan de eerste christenen die deelden met de armen. Kloosters die ziekenzorg gaven. Kerken die het voortouw namen in bejaardenzorg en omzien naar gehandicapten. Moeder Theresa, inloophuizen voor daklozen in vele steden, en ga zo maar door. Vaak druppels op een gloeiende plaat, maar in Hem niet tevergeefs. Want God wil de rollen omkeren. Hij wil dat ieder meetelt, want Hij is de schepper van allen. Hij geeft genoeg voor iedereen. Hij kan het niet aanzien dat er zoveel ondersteboven staat!

[Gods ingrijpen]
God wil de rollen omkeren. Sterker nog, Hij gáát ze omkeren. Hij grijpt in. Hij zal ervoor zorgen dat Zijn koninkrijk komt, van vrede en recht. De vraag, juist met Kerst, is dan wel: hóe gaat Hij dat doen? Wij zouden zo gemakkelijk zeggen: wilt U, God, dat er wereldwijd gebeurt wat U wilt? Dan moet U uw macht inzetten, ingrijpen en dwingen, tot Uw wil wet is. God is toch ‘de Machtige’, zo zingt Maria? Dan kan Hij zo zeker alles voor elkaar krijgen.

Maar dan nu het wonder van Kerst: zo doet de Machtige niet! Hij keert de zaken om immers om? Ook in de manier waarop zijn revolutie werkt! Geen geweld, geen wapens, geen geschreeuw… Nee! Hij stuurt Jezus. Een kindje in een kribbe. Hij komt in machteloosheid, niet met macht. Hij komt in armoede, niet met rijkdom. In Bethlehem, niet in Jerusalem. In doeken gewikkeld, niet in goudbrokaat. Geen paleis, maar een stal. Jezus preekt geen geweld. Hij komt juist om door het geweld van de machtigen. Gekruisigd werd hij, als de allerminste mens. Dát is de weg van God!
Begrijpt u het? Ik niet, als ik eerlijk ben! Hoe kun je zó de wereld veranderen? Hoe zal zó God rijk komen? En tóch komt het. Toch is deze kracht van liefde sterker dan de weg van de wereld. Je ziet het na Jezus’ dood. Hij stond op uit het graf, Hij leeft! En sindsdien is zijn kracht de wereld rondgegaan. Mensen zijn getransformeerd, grote dingen zijn gedaan in zijn Naam. En het begon alles met… een kindje. Het kind dat groeit in Maria terwijl ze dit lied zingt.

[bij welk rijk horen wij?]
Kerst, het is niet romantisch, maar revolutionair. Hier begint een omwenteling! En zoals bij elke omwenteling zijn er twee grote vragen. Ten eerste: welke partij zal winnen? En ten tweede: aan welke kant staat wíj?
Over de eerste vraag hoeft u niet te twijfelen. Gód zal winnen. Niet brute kracht, maar liefdemacht is uiteindelijk sterker. En lijkt het ongelooflijk, weet dan: Jezus zal eens wéérkomen, met heerlijkheid. Dan wordt alles rechtgezet en alle verzet gebroken.

Maar de tweede vraag is minstens zo belangrijk: aan welke kant staan wij? Erkennen we Jezus als onze leider? Zijn we deel van de verzetsbeweging? Zien we uit naar de wereld die God wil? Of zit u heerlijk comfortabel op uw geld en uw veilige positie? En dit vraag ik ook aan mezelf! Hij roept ons op, om barmhartig te zijn als Hij. Om om te zien naar wie het minder heeft, om naast mensen te staan in plaats van ons te verheffen. Genoeg te doen! En tegelijk: uit onszelf ligt ons dat niet, lukt het ook niet. En daarom is de vraag: zijn we al bekeerd: afgebracht van onszelf, van de weg van de wereld, en gezet op de weg van God? Dat is telkens weer nodig, we moeten telkens weer vragen of Hij dat doet! En God zij dank, Hij doet niet liever!
Moge Hij ons allen leiden door zijn Geest, dan zullen we werkelijk leven als Kerst-mensen – Christus-mensen!
Amen