Uit de Bijbel is gelezen: Exodus 2:11-22 en Handelingen 7:23-29

 

Gemeente van Jezus Christus,

[intro]
nu ik hier een aantal weken woon, begint het huis langzamerhand aardig ingericht te zijn. Maar er zijn natuurlijk altijd dingen die even blijven liggen. Zo hangt er in onze woonkamer een losse gloeilamp aan een draadje, in plaats van een mooie lamp. Van de week gingen we daarom een lamp zoeken en bestellen op internet. We hadden er één gevonden en bestelden die. Een tijdje later vroeg ik: wanneer komt hij eigenlijk binnen? Mijn vrouw zegt: even kijken… ze denken dat ze hem volgende week maandag kunnen verzenden. He, dacht ik, dan pas? Ik wil hem nú, of anders morgen.
Volgens mij is deze reactie kenmerkend voor onze tijd. Wat we willen, willen we meteen, en heel vaak kan dat ook. We zijn niet meer gewend om te wachten. ‘Voor 23:59 u besteld, de volgende dag in huis’, beloven veel webwinkels. En dat niet alleen, de keuze is onbeperkt. Je raakt eraan gewend dat je alles precies op jouw manier kunt krijgen. Een bruin bijzettafeltje met drie poten? Een paar klikken en je hebt keuze uit twintig modellen.
Aan de ene kant prachtig dat het zo kan. Onze voorouders hadden er niet van kunnen dromen. Maar aan de andere kant: je zou nog vergeten dat de wereld niet altijd zo werkt. Niet alles gaat zoals je wilt. En kunnen we nog wachten? We leven in een tijd van ‘nu, meteen, op mijn manier’. Maar werken de belangrijke dingen in het leven zo? En nog belangrijker: werkt het zo in het leven met God? Daarover zullen we meer zien in de geschiedenis van vandaag.

[Mozes, verlosser in eigen kracht]
We komen vandaag Mozes tegen, Hem die we later kennen als de grote leider van Israël. Maar op dit moment is zijn situatie heel anders. Hij is van Joodse afkomst, maar geadopteerd door een Egyptische prinses. Hij is opgegroeid in het paleis, heeft een goede scholing en opvoeding gehad, maar het lijkt erop dat hij nu op zoek gaat naar zijn wortels. Je ziet dat vaker bij adoptiekinderen, dat ze zich afvragen wie ze zijn, waar ze nu echt vandaag komen, zelfs terug reizen naar hun land of volk van herkomst. Zo lijkt Mozes ook te doen. Hij weet: van geboorte ben ik geen prins, ik ben een kind van Hebreeuwse slaven. Waarom zit ik hier in luxe? Voor hetzelfde geld had ík nu hard moeten werken als slaaf! Mozes gaat de mensen van zijn volk opzoeken, ik denk meer dan eens. Hij ziet hoe zwaar ze het hebben, en het raakt hem. Hij ziet hoe ze mishandeld worden, en het maakt hem boos. Hij wíl eigenlijk geen Egyptenaar meer zijn, nu hij dit ziet.
In Mozes’ hoofd komen langzamerhand plannen op hoe hij zijn volksgenoten zou kunnen bevrijden. Hij denkt verder: zou de God van zijn volk Hem niet deze positie hebben gegeven? Is hij niet de aangewezen persoon om de Hebreeërs te leiden in een revolutie? Dat verzin ik niet, dat kun je afleiden uit wat staat in Handelingen: “hij meende dat zijn volksgenoten zouden begrijpen dat God hen door zijn toedoen wilde bevrijden”.
Zo loopt Mozes op een dag rond op een bouwplaats, waar de zon brandt terwijl de Hebreeërs slaven. In een stille hoek gekomen ziet hij hoe een Joodse slaaf wordt mishandeld door een Egyptische opzichter. Mozes’ bloed begint te koken over dit onrecht. Hij kijkt even of er niemand in de buurt is en dan vliegt hij de Egyptenaar aan. Hij slaat… hij slaat hem dood! Ai, wat nu? Snel verbergt hij het lichaam onder het losse zand. De mishandelde Joodse slaaf staat er beduusd bij.
Is dit het begin van een omwenteling? Zullen de Hebreeuwse slaven inzien dat ze zich kunnen verzetten? Wordt Mozes hun leider en bevrijder? Nee, verre van dat! Deze ondoordachte actie brengt geen heil, en zijn volk aanvaardt hem niet als een van hen. Dat blijkt wel de volgende dag, als Mozes twee vechtende Hebreeërs aanspreekt. De ene zegt botweg: ‘wie heeft jou als leider en rechter over ons aangesteld? Wou je mij soms ook doodslaan, net als die Egyptenaar gisteren?’ Mozes schrikt, zijn daad is bekend geworden! En meer nog: zijn eigen volk steunt hem niet! Hij moet vluchten, anders zal hij aangeklaagd worden voor moord.
‘Wie heeft jou als leider en rechter over ons aangesteld?’ Een heel diepe vraag! Heeft alleen Mozes zichzelf die plek toegedacht? Of zal het vervolg anders leren?

[wij actief in eigen kracht]
Wij lijken soms best wel op Mozes, denk ik. Hoe wij plannen bedenken en ideeën hebben over wat we kunnen betekenen. En op zich is het niet verkeerd om plannen te hebben en doelen. Je wilt slagen op school, je wilt in je werk iets bereiken, je spaart om je kinderen goed terecht te laten komen. Alleen, ik zei het al in de inleiding, soms denken we dat wij alles wel kunnen uitstippelen en maken. Dat geldt niet alleen voor je eigen leven, het geldt ook voor wat je voor anderen wilt doen, en zelfs voor God en zijn koninkrijk. Wij zullen het wel eens even gaan regelen! Maar werkt dat zo? Bereik je zo iets blijvends?
Mozes had er net voor gekozen om bij het volk van God te willen horen. En daarom wil hij iets dóen! Maar hij doet het wel in eigen kracht. Zo kan het nog zijn. Vooral als je net gekozen hebt om bij God te willen horen, christen te zijn, dan zoek je wat je kunt doen. Wij maken plannen om iets goeds te doen, God hoeft ze alleen nog maar te zegenen! Maar dan kan ook gelden als je al lang gelooft; het zit diep in onze hele cultuur, dat doen en dat geloven in maakbaarheid en ‘meteen’.
Juist in de geschiedenis van vandaag zien we hoe het anders werkt, juist in de dingen van God. ‘Wie heeft jou als leider en rechter over ons aangesteld?’ Wel, Gód is bezig om Mozes op die plek aan te stellen. Hij zál leider en rechter van Israël worden. Maar… niet op de manier die Mozes dacht! Niet nu, hup, actie, opstand, uittocht. Nee… Mozes moet wachten. Hij moet leren te luisteren, te volgen. En daarom voert God hem de woestijn in. Zou het tegenwoordig niet soms ook zo gaan?

[Mozes in de woestijn geleid om gevormd te worden]
Daar zit Mozes dan! Zó ben je een Egyptische prins, zó ben je in gedachten bezig met grote dingen, en zó je hij in de woestijn, bij een put in the middle of nowhere. Wie is Mozes nu eigenlijk, wat is hij? Aan het einde van het Bijbelstukje zegt hij het zelf: ‘ik ben een vreemdeling geworden in een vreemd land’. Alles valt weg. Hij zit bij de put en weet niet waar hij morgen zal slapen!
God leidt Mozes naar de goede plek, al had hij die zelf nooit bedacht. Als een groep herderinnen bij de put wordt weggejaagd, zet Mozes’ gevoel voor rechtvaardigheid hem weer aan tot actie, net als in Egypte. Hij jaagt de belagers weg en helpt de meisjes water putten. ‘Hij stond op en verloste hen’ staat er deze keer letterlijk. Deze actie is meer in lijn met Gods bedoeling dan zomaar iemand doodslaan! Het gevolg: Mozes wordt uitgenodigd om te eten door de vader van de herdersmeisjes. Hij blijft er wonen en trouwt zelfs met een van hen. Mozes wordt zelf herder, ze krijgen een zoon. Zo ineens een heel ander leven!
Wat is hier toch de bedoeling van? Mozes zelf voelde het misschien als een mislukking, of iets wat nu eenmaal zo gebeurde. Maar… op de achtergrond mogen we Gods hand zien die Mozes vormt. Zwervend in de steppen met de schapen, wekenlang, ga je wel beseffen dat je een klein mensje bent op de aarde. Als herder leer je geduld, leer je wachten, leer je afhankelijkheid. Het vaderschap zal Mozes trouwens ook gevormd hebben. God weet waar deze jaren goed voor zijn! En het belangrijkste: in de woestijn zal Mozes de HERE, de God van zijn volk, ontmoeten. Hij zal hem persoonlijk leren kennen. Dát is bovenal nodig om later de leider en rechter van Gods volk te zijn.

[wij gevormd door dorre tijden]
Soms loopt bij ons het leven ook heel anders dan u of jij misschien zelf bedacht had. Soms door wat je zelf onverstandig doet, zoals Mozes in het doodslaan van die Egyptenaar. Soms overkomt het je gewoon, je hebt het maar te accepteren. Plannen lopen stuk, er is tegenslag, het loopt anders dan je zelf zou willen. Goede dingen komen niet van de grond, ja, misschien bent u wel in een soort woestijn terechtgekomen. Maar is alles dan mislukking? Betekent het dat God niet bij je is? Dat Hij je niet kan gebruiken? Zo kan het soms lijken, juist als je wat aan de zijlijn komt te staan.
Maar nu zien we juist in de geschiedenis van vandaag, dat de Heer juist zulke tijden en tegenslagen kan gebruiken. Hij wil ze gebruiken om mensen te vormen. Om af te brengen van eigen kracht, van alles nu, meteen en op mijn manier. Juist als dingen moeilijk lopen, kan dat leren om te leven in afhankelijkheid. Om te wachten op Gods tijd en alles aan Hem over te geven. Een voorbeeld uit mijn eigen leven: voor ik predikant werd in Poeldijk, was ik al zo goed als beroepen in een andere gemeente. Dat ging echter op het laatste moment niet door, op een manier die ik niet had verwacht. Plan doorkruist! Teleurstelling! Wat nu? Maar juist toen leerde ik om het in Gods hand te geven en dat het niet om mij gaat en hoe geschikt ik mezelf vond.
Juist de woestijn, de letterlijke of de figuurlijke, is een plek om God te ontmoeten. Mozes kwam Hem er tegen, dat horen we een volgende keer. Het gaat erom dat we Hem kennen! Pas dan zijn we werkelijk bruikbaar om te doen wat Hij voor ons weggelegd heeft. In Mozes’ geval: leider en rechter worden van het volk, tóch! Maar dan aangesteld door God, niet door zichzelf. En zo weten we niet hoe de Heer ú en jou wil gebruiken. Maar een ding weet ik wel: hoe meer je geleerd hebt nederig te zijn, te wachten, je te laten leiden, hoe bruikbaarder je bent!

[Mozes en Christus]
Ten diepste gaat het erom dat je gevormd wordt naar het beeld van Christus. Want al komt Mozes uit het Oude Testament, hij wijst al naar Jezus! Vele parallellen zijn er te trekken. Mozes verliet het paleis om verdrukte slaven op te zoeken, Jezus verliet Gods heerlijkheid om mensen op te zoeken gevangen zijn in zonde en dood. Mozes werd verworpen door zijn eigen volk, Jezus ook. Mozes moest eerst vernederd worden voor hij verhoogd werd als leider, en zo is het bij Jezus Christus ook. Hij kwam niet uit het hemels paleis om, hup, in een revolutie bevrijding te brengen. Nee, Hij ging de weg van de vernedering, zelfs tot in de dood, om zo wérkelijk bevrijding te brengen, Heer te zijn over allen.
Maar Jezus overtreft Mozes verre! Mozes moest nederigheid en afhankelijkheid leren, ja hij moest feitelijk de HEER nog voor het eerst ontmoeten. Maar Jezus hoefde het niet te leren. Hij lééfde in afhankelijkheid van de Vader, hij kon zeggen: ik bén zachtmoedig en nederig van hart. Hij kende de Vader van hart tot hart, ja Hij is één met Hem. Juist daarom kom Hij de grote bevrijder zijn voor velen.
Alles wat Mozes meemaakte was, had feitelijk één doel: om hem meer zoals Jezus te maken. Want alleen dán ben je geschikt om Gods volk te leiden. Als je de HEER kent, zachtmoedig en nederig bent, en weet te wachten op Hem. Mozes, die het volk uit Egypte bevrijdde, laat al iets zien van de grote Bevrijder die komen zou: Jezus Christus.

[slot: gevormd naar Christus’ beeld]
God heeft met ons geen ander doel dan met Mozes: u of jou te vormen naar het beeld van Jezus, om een christen op Christus te laten lijken. Eigenlijk ben je voor geen enkele taak geschikt in zijn rijk, als je nog niet iets van zijn beeld vertoont. Om dat te bereiken, gaat onze God soms wegen die wij niet zouden kiezen. Omwegen, woestijnwegen, wegen van wachten of wat dan ook. Maar bedenk dat Hij weet wat Hij doet! Sterker nog, bedenk dat dit de weg is achter Christus aan. Hij gaat voor, en Hij is met zijn Geest nabij, ja zelfs ín ons. Misschien komt u Hem er wel plotseling tegen in de woestijn!
Ik begon ermee: we zijn zo vaak mensen van ‘alles meteen en op mijn manier’. Maar zijn we bereid om ons te laten vormen? Om te zeggen: Heer, uw tijd, uw manier? Dan zullen we langzamerhand gaan lijken op Hem: niet op Mozes, maar op Jezus Christus, de grote Bevrijder van zijn volk. En juist dán kan Hij u gebruiken!

Amen