Gemeente van Jezus Christus,

[intro]
het nieuwe jaar is weer begonnen! Met geknal en klokgelui zijn we allemaal die grens overgegaan van 2019 naar 2020. De een slapend, de ander op straat in de vuurwerkrook – allemaal zijn we in het nieuwe jaar beland.
Ik zat er in de voorbereiding eens over na te denken, en ik kwam tot de conclusie dat nieuwjaar eigenlijk twee kanten heeft. Aan de ene kant is het een nieuw begin. Daar zal ieder wel iets van herkennen. Denk aan een nieuwe agenda die nodig is, het creëren van een nieuwe map op je computer voor de projecten van 2020, en ga zo maar door. Bij een nieuw begin maken hoort ook de gewoonte van de goede voornemens. Het ánders gaan doen in het nieuwe jaar, beter.
Maar er is ook een andere kant: met nieuwjaar gaan dingen gewoon door. De zon komt op als altijd, de dagen gaan door, en veel, heel veel is als vanouds. Goede voornemens zijn mooi, maar je bent op één januari niet ineens een ander mens. Nieuwjaar is maar een willekeurige grens op de kalender, deze dag is niet wezenlijk anders dan gisteren.
Twee kanten dus: een nieuw begin, maar ook: dingen gaan door. Beide kanten vinden we terug in de Bijbeltekst die vanmorgen centraal staat. We staan vanmorgen stil bij Psalm 103 vers 17 en 18. Eerst ging het in de psalm over de vergankelijkheid van de mens, daar hoorden we gisteren over. En dan gaat het zo verder in vers 17 en 18: “maar de HEER is trouw aan wie Hem vrezen, van eeuwigheid tot eeuwigheid. Hij doet recht aan de kinderen en kleinkinderen van wie zich houdt aan zijn verbond en naar zijn geboden leeft”.
Aan de ene kant horen we hier over iets dat gelukkig hetzelfde blijft “de HEER is trouw”. Maar aan de andere kant kunnen deze woorden ons ook oproepen om een nieuw begin te maken. Bij beide zaken zullen we vanmorgen stilstaan.

[Gods trouw]
Als eerste dus: Gods trouw. Daar mogen we het nieuwe jaar mee beginnen. ‘De HEER is trouw!’ – dat is een vaste zekerheid. Daar mag u en daar mag jij op bouwen, ook in 2020. De HEER is trouw, op Hem kun je aan, wat er verder ook gebeuren mag in het jaar dat voor ons ligt. Laat die zekerheid maar onze basis zijn dit jaar: de HEER is trouw.
‘Trouw’ is een kernwoord in de psalm die we lazen. Gisteravond focusten we op Gods liefde en genade, maar ook het woord ‘trouw’ keert telkens terug. Kijk maar in vers 4, vers 8, vers 11. Het begrip waar het om gaat is heel rijk. In het Hebreeuws staat er iets dat ongeveer betekent ‘verbondsloyaliteit’, al klinkt dat natuurlijk totaal niet in een lied. ‘Trouw’ is een verbondswoord. Dit is het wonder waar we uit mogen leven in het geloof, ook in 2020: God verbindt zich aan mensen. Eens aan Israël, maar door Jezus ook aan ons. Hij belooft geweldige dingen, we hoorden er gisteren van, en Hij houdt zich aan zijn woord. Ook als wij ontrouw zijn, blijft Hij trouw! Natuurlijk, het is niet om het even hoe wij zijn liefde beantwoorden, daar kom ik straks op, maar dit is de basis. God is trouw, altijd. De psalm zegt het in de allersterkste bewoordingen: ‘van eeuwigheid tot eeuwigheid’ – langer kan niet. Áltijd blijft God dezelfde God van liefde en genade!

[oproep tot vertrouwen]
Bij trouw hoort natuurlijk vertrouwen. Wij mogen vertrouwen op God die trouw is. Er kan van alles onzeker zijn in uw of jouw leven, ook in 2020. We kunnen voor dingen vrezen of naar dingen uitzien. Maar in alles mogen we vertrouwen op God. Hij verandert niet, ook al hang je een kalender op met een ander jaartal. Hij hoort wie roepen tot Hem, Hij helpt wie op Hem hoopt. Zeker weten!
Er is genoeg wat daar tegenop kan komen, het is niet altijd gemakkelijk om hier aan vast te houden. Je kunt ziek zijn en niet weten of je het einde van het jaar wel zult halen – of zelfs weten dat je dat waarschijnlijk niet zult halen, er zijn broeders en zusters in onze gemeente voor wie dat geldt. Dan moet je alles loslaten, en hoe moeilijk is dat. Maar dat kan juist dit het diepste houvast zijn: de HEER is trouw, in leven, en ook in sterven!
Je kunt jong en kerngezond zijn, maar dan kunnen er toch dingen zijn waar je je zorgen om maakt. Je relatie, of die van je ouders; dingen die in de wereld gebeuren; de opwarming van de aarde. Dat zijn ook allemaal reële problemen, en geloof biedt daar geen gemakkelijke oplossing voor. Maar houd dit vast vanmorgen, en haal dit jaar. God is trouw! Ook als die relatie uitgaat, ook als alles fout gaat; ook als de mensheid haar huis blijft vernietigen – Hij laat niet los wie op Hem hopen!
God is trouw! Dat is het eerste vanmorgen. En daarom mogen we het jaar beginnen met ‘prijs de Heer, mijn ziel!’, zoals we het gisteravond afsloten. Je hoeft het leven niet alléén aan, Hij is erbij – ook dit jaar.

[de verbondsrelatie]300
Dat is de ene kant. Dingen gaan door, bovenal: Gods trouw blijft dezelfde. Maar nu wil ik het ten tweede ook hebben over de andere kant: nieuwjaar als een nieuwe start, als een moment van nieuw begin.
Daarvoor moeten we weer naar de psalm terug. Tot nu toe focusten we op God en zijn trouw. Ook gisteravond keken we vooral naar hoe Hij is: een God van liefde en genade. Maar het wordt tijd dat we ook eens naar onszelf gaan kijken! Ik zei al, ‘trouw’ is een verbondswoord. Maar een verbond, een verbintenis komt altijd van twee kanten. Je kunt niet in je eentje trouwen, zeg maar. God verbindt zich aan mensen om hun God te zijn. Maar wat valt er te zeggen over die mensen? Wie zijn dat?

In de psalm staat drie maal ‘wie Hem vrezen’. Een beetje en ouderwets woord, ‘vrezen’, dat betekent ‘ontzag hebben’. Maar wat houdt dat in, leven in ontzag voor God? Onze tekst helpt ons daarin verder, in vers 18: ‘wie zich houdt aan zijn verbond en naar zijn geboden leeft’. Dat is wat van onze kant verwacht wordt: dat ook wij ons aan God verbinden en daarnaar leven. Dat God voor ons niet een woord is uit de kerk, maar degene voor wie we leven. God is trouw, zeker weten, – maar Hij verwacht ook trouw van ons. Trouw aan Hem. Zoals ik met Kerst nog zei: geloof is niet achteroverleunen, zoals na een zwaar kerstdiner. Ook van ons wordt trouw gevraagd aan Gods verbond. Het verbond dat begint als je bent gedoopt: Hij belooft jouw God te zijn – maar dan ook jij zijn mens!

[zijspoor: gedoopte kinderen]300
De doop. Dit zal bij sommigen gedachten oproepen aan hun kinderen, die gedoopt zijn maar er niet veel meer mee doen, zoals dat heet. Hoe zit het met hen en de HEER? Horen zij ook bij Gods verbond? Hij is immers trouw! In onze NBV staat: ‘Hij doet recht aan de kinderen en kleinkinderen van wie zich houdt aan zijn verbond en naar zijn geboden leeft’.
Nu moet ik zeggen dat onze vertaling hier helaas een minder goede vertaalkeuze maakt. Letterlijk staat er: ‘Hij is trouw aan de kinderen en kleinkinderen, AAN wie zich houdt aan zijn verbond, enz’. Een relatie kan alleen van twee kanten komen, ik zei het al! Maar mensen, ook kerkelijk opgevoed – hoe vaak denken ze niet Hem niet nodig te hebben… Moeilijk is het dit te moeten merken in je eigen omgeving of gezin! Je kunt niet geloven voor een ander, hoe graag je ook zou willen, ook niet voor je kinderen.
Eén ding is er echter dat we mogen doen: pleiten op Gods trouw. Hij heeft immers zijn woord gegeven, in de doop als teken van zijn verbond. Dan mag je bidden: Heer, U bent hun God en Vader, ook als zij u vergeten. Laat hen niet los! ‘Ik leg de namen van mijn kinderen in uw handen’ zoals een gedicht het zegt. Blijf bidden – wijs de Heer op zijn verbond. Wie weet zullen we nog verrast staan wat zulke gebeden uitwerken in de tijd, en zelfs in eeuwigheid!

[trouw bij ons gevraagd]300
Laten we op deze nieuwjaarsmorgen echter allereerst naar onszelf kijken. Hoe anderen tegenover God staan is ten diepste hun zaak; de vraag voor ons is: hoe staan wij tegenover Hem? God is trouw, zijn wij ook trouw? Zouden ze het van jou kunnen zeggen wat in de tekst staat: ‘iemand die zich houdt aan zijn verbond en naar zijn geboden leeft’? Of is het misschien tijd voor wat goede voornemens voor het nieuwe jaar…?
Je houden aan Gods verbond, dat heeft vele kanten. Allereerst dat je Hem als Heer van je leven erkent, daar begint het mee, net als een huwelijk begint met ‘ja’ zeggen. Heb jij dat al gedaan, of u? Maar dan is het niet klaar, dan begint het pas. De psalm zegt ‘naar zijn geboden leven’ – dat hoort er natuurlijk bij. De tien geboden als basis, maar óók de veel diepere en moeilijke dingen die Jezus ons vraagt: je vijanden lief te hebben, de minste te zijn, niemand te oordelen… In hoeverre leef je daarnaar? En dat vraag ik ook aan mezelf uiteraard!
Leven in zijn verbond. Dat is niet alleen een kwestie van regels en dingen doen of laten. Het is leven verbonden met God – het woord zegt het al. Verbonden zijn in gebed, daar tijd voor nemen. Hem vanuit de Bijbel tot je laten spreken, die Bijbel lezen dus. Je laten leiden door de Geest. Je tijd, je geld, je talenten aan Hem toewijden. Dat allemaal, dát is wat erbij komt kijken als we werkelijk christen zijn. Het is nogal wat als ik het zo opnoem! En wie zou dan geen reden hebben om een nieuw begin te maken met nieuwjaar, om zich weer toe te wijden aan onze trouwe God?

[voorbeeld: verbondsvernieuwing]400
Ik las onlangs over Engelse christenen van vroeger, zogenaamde methodisten, die de nieuwjaarsdag gebruikten om het verbond met God te vernieuwen. Die mensen waren écht serieus met hun geloof bezig, daar kunnen wij van leren. Ze hadden vaak een persoonlijke belofte van toewijding aan God gedaan, een verbondsbelofte.
Ik zal eens wat stukjes voorlezen van een zekere William Grimshaw. Hij schrijft, aan God dus:
‘Heer, Ik wil geheel de uwe zijn, voor altijd. Vandaag geef ik mij over aan U als levend offer. Ik zweer de wereld af, en de duivel, en mijn eigen begeerten. Heer, ik wil tot mijn laatste adem standvastig blijven in gehoorzaamheid aan uw geboden. Alles wat ik bezit en alles wat ik verlang geef ik over in uw beheer. Vernietig, zo vraag ik U, meer en meer de kracht van de zonde in mijn hart en vernieuw mij naar het beeld van Jezus. O hemelse Vader, ik ben gewassen in zijn bloed en bekleed met zijn gerechtigheid; heilig mij dan geheel door de kracht van uw Heilige Geest’. Dat zijn nog eens woorden van toewijding! Zo’n verbondsbelofte ondertekenden ze plechtig en werd zorgvuldig bewaard.
Waar het me nu om gaat: met oud-en-nieuw vernieuwden deze christenen plechtig hun verbond met God. Daar werd zelfs een speciale dienst voor gehouden in methodistische kerken, met vasten en gebed en viering van het Heilig Avondmaal. Ze herinnerden zichzelf en elkaar eraan hoe zich zich aan God hadden overgegeven, wat ze Hem allemaal hadden beloofd. En op de drempel van het nieuwe jaar gaven ze zich opnieuw over aan Hem, wijdden ze zich opnieuw toe.

[slot: oproep]
Is dat geen mooie manier om het nieuwe jaar te beginnen? Niet als een soort christelijke goede voornemens, maar als een verbondsvernieuwing, een opnieuw je aan God verbinden. Zou dat voor ons ook geen gezegend begin geven? Niet om nu even half-slaperig te doen waar die christenen toen een hele dag voor nodig hadden, met vasten en bidden en grote concentratie. Maar zou dit niet goed zijn om te zeggen, straks thuis of ergens de komende dagen: Here God, U bent trouw. Ik wil ook trouw zijn aan U. Ik wijd mij toe om heel dit jaar op uw weg te gaan zo goed ik kan! Voor u wil ik leven en ieder kwaad uit de weg gaan! Zou dát niet het beste begin zijn van het jaar?
Ik wil u allen, oud of jong, uitdagen om dit uit te spreken naar God – je toe te wijden. Een nieuw jaar, een nieuw begin!
Misschien denkt iemand wel: tja, ik kan het me wel voornemen, maar daar komt toch niet veel van terecht. En dat is waar, als het aan mijzelf ligt. Maar… leven met God is toch niet iets dat je alleen moet doen? Nee, mét God dus. Hij wil je zijn Geest geven om te groeien. En als wij er weinig van terechtbrengen, mogen we dan niet weten van de vergeving die Jezus brengt? Weet u nog van dat kruis dat middenin psalm 103 staat: “zo ver het oosten is van het westen, zover heeft hij onze zonden van ons verwijderd. Zo liefdevol als een vader is voor zijn kinderen, zo liefdevol is de HEER voor wie Hem vrezen” – wie ontzag voor Hem hebben, wel weten dat ze het zelf niet kunnen.

[slot]250
Het jaar staat weer aan het begin. Heel veel dingen gaan door als vanouds. Maar laten wij niet doorgaan als vanouds, als er ook maar enige reden is om dingen anders te doen! God is trouw – als vanouds. Hij wel! Laten wij ook Hem trouw toegewijd zijn in dit pas begonnen jaar. Hij houdt zijn verbond. Laten wij ons ook aan Hem verbinden!
Laat dan zó ons leven een loflied zijn voor onze God. Dan beginnen we zoals de psalm begint, en dan zullen we ook zo eindigen: Prijs de HEER, mijn ziel!

Amen