Gemeente van Jezus Christus, hier en thuis,

[intro]
vroeger kregen kinderen nog typeles op een typemachine. Zo’n echte ouderwetse, later een elektrische. Misschien hebt u, als u van voor de laptop bent, zelf ook nog wel zulke lessen gehad! In zo’n typeklasje stond natuurlijk een hele verzameling typemachines. Af en toe kwam er een onderhoudsmannetje langs die ze allemaal nakeek. Hier iets bijstellen, daar iets smeren, en dan weer naar de volgende machine. En het wonderlijke: als hij dan was, dan stond bij elke typemachine één zinnetje te lezen op het papier: “Pa’s wijze lynx bezag vroom het fikse aquaduct”. Waarom? Als test, omdat in dat zinnetje elke letter van het toetsenbord één keer voorkomt.
In het oude Griekenland hadden ze natuurlijk nog geen typemachines. Maar ze hadden al wel voorbeeldzinnen bedacht waar alle letters van het alfabet in voorkomen. Zo’n zin lieten ze de kinderen op school overschrijven, om alle letters goed te oefenen.
Een voorbeeldzin om na te schrijven. In het Grieks heeft zoiets een ‘hupogrammon’. En weet u, dat woord komt ook in de Bijbel voor. Eén keer, in het Bijbelgedeelte dat we vandaag lazen. 1 Petrus 2:21 ‘Christus heeft u daarmee een voorbeeld gegeven’- letterlijk ‘hij heeft u een hupogrammon gegeven’. Wat is dat een mooi beeld. Jezus Christus, onze Heer, heeft ons een voorbeeldzin gegeven om na te schrijven! Zijn leven als voorbeeld, met volmaakt gevormde letters om na te schrijven in ons eigen leven, in onwennige kinderletters of al wat meer geoefend. Jezus als voorbeeld, als schrijfvoorbeeld. Daar wil ik vanavond met u bij stilstaan.

[teruggrijpen op ochtend]
Vanmorgen hoorden we al uit het Bijbelgedeelte dat we lazen. We hoorden hoe christen zijn veel méér is dan het voorbeeld van Jezus volgen. Hoe geloven eerst en vooral is: bij Jezus horen, verbonden zijn aan Hem. Verbonden in zijn dood voor ons, maar ook: verbonden aan Hem is het leiden van een nieuw leven voor God. Zijn voorbeeld volgen, dat toch ook! Bij dat laatste wil ik vanavond speciaal stilstaan. Juist als we het Heilig Avondmaal hebben ontvangen, de verbinding met Hem hebben gevierd en mochten versterken, dan komt het er op aan dat we aan Hem verbonden blijven, van dag tot dag. Daarom staan we stil bij de woorden die ik al aanhaalde “Christus heeft geleden, om uwentwil, en u daarmee een voorbeeld gegeven”. In de grondtekst staat overigens het woord ‘daarmee’ niet. Christus heeft ons een voorbeeld gegeven in zijn lijden, zeker, maar niet alleen in zijn lijden! Je kunt ook op zijn spoor gaan als jouw leven er heel anders uitziet. De oproep staat er, en geldt voor ieder: “Treed dus in de voetsporen van Hem!” Schrijf zijn schrijfvoorbeeld na op het papier van jouw levensboek. Dat is uw roeping, zegt Petrus terecht. Een roeping voor toen, en voor ons nu.

[uitweiding: context en slavernij]
Voor de mensen aan wie Petrus schreef was het voorbeeld van Jezus’ lijden heel relevant, en van zijn houding daaronder. Immers, ook dat hoorden we vanmorgen, Petrus schrijft aan slaven die christen zijn geworden. Zij hadden soms te lijden. Petrus’ opdracht voor hen is: ‘erken het gezag van uw meesters, niet alleen de goede en rechtvaardige, maar… ook de onrechtvaardige’. Dat is inderdaad precies in de lijn van wat Jezus zegt in de Bergrede: zegen wie je vervloeken. Doe goed aan degenen die je haten en slecht behandelen.
Maar ik kan me voorstellen dat dit vragen oproept. Keurt Petrus zo niet de slavernij goed? Daar lijkt het haast op! Maar slavernij is toch, juist uit christelijk standpunt, een afschuwelijke misstand? Ja, dat was het zeker, en is het nog! Dat wisten de slaven aan wie deze brief gericht is wel uit ervaring. Echter, het zou heel weinig zin hebben gehad als Petrus schreef: slavernij deugt principieel niet! Vertel je baas maar dat je net zo’n vrij mens bent als hij. Tja… het enige effect zou zijn dat je een pak slaag kreeg. Het kleine groepje christenen kon de maatschappij niet veranderen. Dat kan pas als ze met veel meer zijn. Daar zet Petrus dan ook op in, daarom legt hij er in zijn brief sterk de nadruk op dat christenen het goede moeten doen. Als slaaf goed je werk doen, ondanks chagrijn van je meester en afranselingen die hij geeft voor kleine dingen. Tóch op het spoor van Jezus gaan: vijanden liefhebben, zegenen wie je vervloeken. Om zo hopelijk anderen nieuwsgierig te maken wat je beweegt, Wíe je beweegt. Om zo hopelijk ook hen tot de Heer te trekken.
Maar ook als dat niet werkt: de opdracht staat. Om Jezus’ voorbeeld te volgen. Juist voor de slaven was Jezus’ voorbeeld heel aansprekend: hij werd óók onrechtvaardig behandeld, leed in veel opzichten als zij. En dan is aan Hem af te lezen hoe ze dan moesten reageren: niet terugschelden, niet dreigen, maar alles aan God overgeven en op Hem vertrouwen. Jezus als voorbeeld voor hen!

[hoe niet en hoe wel Jezus’ voorbeeld volgen]
Onze situatie is heel anders. Maar ook voor ons geldt deze oproep: volg Jezus’ voorbeeld! Schrijf hem maar na in je eigen leven. Want dat kan altijd, hoe je omstandigheden ook zijn. De vraag is alleen: hoe doe je dat dan? Het komt er niet op aan om onze Heer létterlijk zo veel mogelijk te kopiëren. Er zijn wel strenge moslims, zogenaamde salafisten, die iets dergelijks doen: hun profeet Mohammed zoveel mogelijk kopiëren. Baard laten staan, een lang gewaad aan, zelfs geen tandenborstel gebruiken maar een platgekauwd takje, omdat de profeet ook geen tandenborstel gebruikte. Het zal duidelijk zijn dat we niet op díe manier Jezus’ voorbeeld moeten naschrijven, in uiterlijke dingen.
Maar hoe dan? Gat hem om zijn daden imiteren? Ja, en nee. Jezus deed allerlei dingen die wij niet kunnen navolgen, zoals wonderen, of spreken met Goddelijk gezag. Dat is ons gewoonlijk niet gegeven. Hoewel… als je echt nauw verbonden bent aan de Heer, zoals ik vanmorgen schetste, dan kunnen er ook nu verbazende dingen gebeuren denk ik… Maar, nee het gaat ook niet om al Jezus’ daden navolgen. En al helemaal niet over zijn verlossingswerk, dat is uniek.
Maar wat dan? Het gaat feitelijk om twee dingen die we mogen navolgen in ons leven. Twee dingen met een L: liefde, en lijden. Jezus navolgen in zijn liefde, én soms zijn voetsporen drukken in zijn lijden. Dat laatste ook! Liefde en lijden. Over allebei zal ik iets zeggen.

[liefde]
Allereerst: liefde. Dat is de kern waaruit alles wat Jezus deed voortvloeide. Liefde tot zijn Vader in de hemel, en tot de mensen om hem heen. Kijk, en dát mag ook de kern gaan vormen van ons bestaan. Dan volg je Jezus’ voorbeeld, dan treed je in zijn voetstappen.
Jezus’ houding die Petrus aanhaalt, zijn houding toen hij leed, komt voort uit liefde. Toen hij werd gehoond, hoonde hij niet. Toen Hij leed, dreigde hij niet. Waarom? Omdat hij zelfs zijn vijanden liefhad. Hij bad juist voor ze, toen ze hem aan het kruis spijkerden: ‘Vader, vergééf het ze, want ze weten niet wat ze doen!’ Heel zijn leven, ook daarvoor, toonde de nieuwe orde van Gods rijk van liefde. Hij zei het “leer van mij, dat ik zachtmoedig ben en nederig van hart”.
Dat mogen ook wij leren, naarmate we dichter bij Hem leven. Laten we het schrijfvoorbeeld eens nauwkeurig leven. Daar staat, vers 22 ‘…over wiens lippen geen leugen kwam’. Hij sprak altijd de waarheid in liefde. Soms scherp, maar altijd tot behoud. Zo moet het ook bij u en jou en mij zijn. Geen leugen, nóóit! Mensen moeten onvoorwaardelijk op ons woord aan kunnen, en ook om de lieve vrede wil mogen we de waarheid niet buigen. Soms ook de scherpe waarheid zeggen uit liefde tot een ander. Zijn voorbeeld volgen.
Zo staat er ook ‘hij werd gehoond en hoonde zelf niet, hij leed en dreigde niet’. Ja, Jezus werd gehoond: ‘kijk een veelvraat, een zuipschuit, een vriend van hoeren en tollenaars’ zeiden ze. Maar hij schold niet terug. Hij negeerde het, of gaf een wijs antwoord. En wij? Als iemand iets lelijks van je zegt: laat het maar langs je heengaan. Geef hoogstens een verstandig antwoord, maar verval níet in vijandschap. Volg onze Heer! En net zo lezen we ‘hij leed, maar dreigde niet’. Dat doen wij zo snel als anderen ons iets aandoen. ‘Wacht maar, ik krijg je nog wel!’. Maar doe zo niet. Als doen ze je onrecht, geef het over aan Hem die rechtvaardig oordeelt – God. Zo deed onze Heer ook, en zo mogen wij zijn schrijfvoorbeeld naschrijven.

[voorbeeld: M. L. King]
Nu zou je de indruk kunnen krijgen dat je als christen zo een soort watje wordt. Niets terugzeggen, verdragen, de minste zijn enzovoorts. Is dat niet heel soft? Nou, ik denk dat dat wel meevalt! Als je de evangeliën leest, krijgt u dan de indruk dat Jezus zo’n zacht zweverig type was? Verre van dat! Maar dan denk ik ook aan een ander voorbeeld: Martin Luther King, de Amerikaanse strijder voor gelijke rechten van zwarte mensen. Júist omdat Hij Jezus volgde, streed hij tegen discriminatie en achterstelling. Niet alleen verdragen, ook strijden voor wat recht en waarheid. Zo kun je Jezus óók volgen. Net als andere christenen eerder Jezus volgden door door op te staan tegen de slavernij, zo stond Martin Luther King op in zijn tijd. Net als Jezus omzag naar degenen die in zijn tijd niet meetelden. Maar juist bij Martin Luther King zie je de dingen terug die Petrus noemt van Jezus. ‘Geen leugen over zijn lippen’ – Martin Luther King nam niet de toevlucht tot ‘fake news’ of laster, hij hield zich bij de waarheid – in tegenstelling tot zijn tegenstanders. Hij kreeg heel veel over zich heen, maar hij hoonde niemand. Hij dreigde niet met vergelding of geweld, in tegenstelling tot sommige andere zwarte activisten. En… hij volgde Jezus’ voetsporen nog verder: hij werd vermoord vanwege zijn werk en overtuigingen. Nee, Jezus’ voorbeeld naschrijven in je eigen leven maakt je zeker geen watje. Maar… het kan dus wel wat kosten. En dat brengt me bij die andere L: lijden.

[lijden]
Lijden, ook dat kan erbij horen als je in Jezus’ voetsporen gaan. Immers, waar leidden Jezus’ voetsporen heen? Naar het kruis toch zeker! Als je bij Hem hoort, zul je daar iets van meekrijgen. En hoe? Dat kan erg verschillen. Martin Luther King werd gedood. De mensen aan wie Petrus schreef werden mishandeld, juist ook omdat ze christen waren. Wat moeten trouwens die woorden uit Jesaja 53 hen hebben aangesproken: ‘door zijn striemen bent u genezen’. Striemen, letterlijk, voor hen niet onbekend – zo schreven zíj zijn voorbeeld na. Genezen door Hem die zelf gestriemd werd door wrede zweepslagen.
En wij? Ons leven kan heel verschillend zijn. Maar dit is toch wel zeker: wie Jezus’ voorbeeld volgt, wie het naschrijft in zijn of haar leven, zal ook met moeilijke dingen te maken krijgen. Je zou zeggen: wat vreemd. Leven met liefde als kern, wie kan daar nu iets tegen hebben? En toch gebeurt het. Jezus, die zovelen genas en goed deed, hij werd gehaat en vermoord. En wie Hem volgt, wie in alle eenvoud ook het goede wil voor ieder, krijgt tóch met tegenstand te maken. Waarom? Omdat deze wereld een strijdtoneel is. De machten van het kwaad háten de Heer en ieder die op Hem lijkt. En daarom: wees voorbereid dat het soms lastig is om Jezus te volgen. Hoon, spot, onbegrip: je kunt het zo tegenkomen op je werk of op school of waar dan ook. In de media en op internet. Maar in dat alles: blijf doen als Jezus. Zachtmoedig en nederig van hart. Negerend of met wijsheid reagerend. Maar altijd: uit liefde. Besef dat wie negatief doet over jou, toch ook een mens is, waardevol in Gods ogen. Iemand die de Heer moet leren kennen. Geef het alles maar over aan God, en volg zo Jezus’ voorbeeld. En ervaar je geen moeite: onthoud dat het komen kan. En overdenk eens of het zou kunnen dat je misschien Jezus wat radicaler moet volgen…

[slot]
Ja, Jezus’ voorbeeld, dat mogen, dat moeten we volgen. Treed in zijn voetsporen – dat is de opdracht! Echter, en daar sluit ik mee af, niet alsof wij het zelf moeten doen, in eigen kracht. Nee, zeker niet! Het mag alles samen met Hem, met Hem die in ons leeft. In brood en wijn kwam de Heer heel dichtbij vandaag. Laten we leven uit Hem, ook nu we de week weer ingaan! Zijn Geest wil ons het leren, wil ons alles geven wat nodig is.
Als wij maar vast aan Jezus verbonden blijven, dan zullen we op Hem lijken. Ja, dan zal Hij zélf zijn leven in ons schrijven. Hij, zo schrijft Petrus, Hij is de herder die onze ziel behoedt! Hem zij de lof in eeuwigheid.

Amen