Uit de BIJbel is gelezen: psalm 138 en Handelingen 16:23-34

Gemeente van Jezus Christus, hier en thuis,

[intro]
vanavond de dienst van dankzegging, zoals dat heet, na de viering van het Heilig Avondmaal. Vandaar dat we er een lofpsalm centraal staat in de preek vanavond: psalm 138. “U wil ik loven met heel mijn hart, voor u zingen, mij buigen, uw naam loven om uw liefde en trouw!” Een loflied, dat wij mogen leren nazingen.
Psalm 138 zal voor sommigen, die de psalmen nog hebben geleerd op school, bekend en geliefd zijn. Ook bij ‘Nederland Zingt’ hoort deze psalm bij het vrij kleine rijtje psalmen dat regelmatig langskomt. Dat komt ongetwijfeld door de inhoud, vol lof, maar tegelijk met diepte. Geen schel gejuich in deze psalm, juist diepte. In mijn vorige gemeente was er iemand die deze psalm nooit kon zingen zonder tranen in zijn ogen te krijgen. “Als ik omringd door tegenspoed, bezwijken moet, schenkt Gij mij leven”. Dat had te maken met dingen uit zijn leven. Die woorden tekenden precies zijn geloof: omringd door tegenspoed, veel meemaken, maar… de HEER die leven en redding geeft. ‘En tóch…’- dat zit sterk in deze psalm.
Het leven met God is niet alleen maar makkelijk. Het leven zonder God trouwens al helemaal niet. Maar: dat is geen reden om God niet te loven. God kun je loven te midden van moeilijkheden! Daar zullen we vanavond meer over horen. Vanmorgen hoorden we hoe de HEER zegent en helpt, midden in de strijd van het leven. En vanavond overdenken we hoe wij de HEER mogen loven, ook midden in de strijd van het leven!

[onze roeping is God te loven]
Ja, want God eren is niet maar iets voor als de zon schijnt alleen! Het is de roeping van elke christen, van u en jou en mij, om God te loven. Daar zijn we kerk voor, om de lofzang gaande te houden – we zongen het helemaal aan het begin van dienst. Sterker nog: daar ben je mens voor, om God te loven. Dat is het doel van heel de schepping: van de vogel die zingt tot de leeuw die brult – God eren door hun bestaan. En als mens, en al helemaal als gelovig mens, is dat wel in het bijzonder onze roeping. Je bent niet op aarde om rijk te worden, of oud te worden, ook niet om maximaal te genieten, maar om God te loven! En als je dat doet, dan vind je zelf ook je geluk, je bestemming.
Als ik dat besef, dan word ik wel wat beschaamd. Want te weinig doe ik dat! En tegelijk is er reden genoeg om God te loven. Dat wil zeggen: Hem te prijzen, Hem de eer te geven, blij te zijn met Hem en dat te zeggen. Reden genoeg. Allereerst al zoveel concrete zegeningen: voedsel en kleding, huis en gezondheid, mensen om je heen, deze aarde om op te wonen… Maar bovenal Gods liefde en trouw. Dat noemt de psalm als reden voor een lied, kijk maar in vers 2: “uw naam loven om uw liefde en trouw”. Hij heeft mij lief. En ondanks mijn verkeerde kanten en daden, mijn zonde, zoals dat heet, blíjft Hij van mij houden. Dat is zijn trouw. Zo groot is zijn liefde, dat Hij zelf in Jezus naar ons toe kwam. Dat Hij zichzelf gaf tot in de dood, om ons nieuw leven te geven. Alles waar het Heilig Avondmaal ons op wees. Zou je Hem daar niet voor eren, altijd weer?

[ook in de nood? Ja júist]
God loven, dat is onze roeping. En tegelijk komt daar veel tegenop. We hoorden vanmorgen over hoe er vaak een strijd is, hoe er vijanden zijn en moeilijkheden. Dat was voor de dichter van psalm 138 trouwens niet anders. Kijk maar in vers 7: gevaren, de woede van mijn vijanden. En nu zit een mens zo in elkaar, dat dan de lust tot zingen je vergaat. Dan heb je genoeg aan je hoofd, dan ga je God niet loven, toch? Dat is meer iets voor als je in beter weer bent gekomen.
Maar is dat zo? We hoorden van Paulus en Silas, die in de gevangenis zaten in Filippi. Eerst mishandeld, daarna in een donkere kerker gegooid met hun voeten in het blok. Daar zijn uw of jouw moeilijkheden niets bij! Maar wat lezen we dan: “om middernacht waren Paulus en Silas aan het bidden en zongen ze lofliederen voor God”. Midden in de nacht, midden in de ellende, ze zóngen! Misschien wel deze psalm. Ja, het kan wél: God loven ook al heb je het zelf zwaar. Want Hij is dan toch nog steeds dezelfde? Hij verdient altijd onze eer en onze liefde!
Kun jij ook zo zingen, of u? Je zult merken dat het een opmerkelijke uitwerking heeft. Als ze zo lofliederen zingen, verandert alles. Allereerst voor Paulus en Silas zelf stel ik me voor. Al zingend krijgen ze weer moed en geloof. Alsof er een lichtstraal doorbreekt van binnen. Maar hun lofzang heeft nog meer effect. Op de mensen om hen heen. De andere gevangenen luisteren, en moeten er door verbaasd zijn. Uiteindelijk komt zelfs de cipier nog tot geloof. Maar het heeft ook uitwerking op de omstandigheden. Er komt een aardschok, de boeien gaan los en de deuren open. God loven dóet iets! Doet veel.
Kun je God loven in moeilijke omstandigheden? Ja! En juist dan heeft het kracht!

[loven ‘voor het oog van’]
Dat leert ook psalm 138 ons. Er staat, heel opmerkelijk, in vers 1 “ik wil… voor U zingen voor het oog van de goden”. ‘Voor het oog van’ – dat is juist hetzelfde woord als wat we vanmorgen hoorden: “U richt voor mij een tafel aan voor het oog van de vijand”. Hier staat net zo iets: ik zal loven voor het oog van de goden. Wie zijn die goden dan? We kunnen hier denken aan alle machten die groter zijn dan wij. Misschien wel de koningen uit vers 4. Misschien wel de vijand uit psalm 23. Misschien wel de rechters die Paulus en Silas in de gevangenis hadden gegooid. Alles wat je overmeesteren kan. En nu zegt de psalm: met dat alles voor ogen, zal ik voor u zingen. Tóch zingen – net als Paulus en Silas in de gevangenis.
Dit is een heel belangrijke les. God zegent ons en geeft genade, ‘voor het oog van de vijand’ zo hoorden we vanmorgen. Midden in de strijd van het leven is Hij erbij. En nu de andere kant: midden in de strijd van het leven mogen wij Hem dan op onze beurt loven. Hem eren, altijd. Ook voor het oog van de goden, de machten, de vijanden en de moeilijkheden.
Want strijd is er altijd, maar God is er ook altijd! En daarom mag onze lof er ook altijd zijn! Daarom moeten wij niet alleen een moment van dankzegging hebben na de viering van het Avondmaal, maar mogen we Hem altijd loven. Ook, en misschien wel juist, als er strijd is.

[redenen tot lof]
De psalm reikt ons ook direct redenen aan tot lof. Ik haal er drie uit: wie God is, wat hij gedaan heeft en wat Hij belooft. Allereerst wie God ís. Zijn naam, noemt de psalm dat. God is goed, vol liefde en trouw. Dat is altijd waar. Als ik in de zon loop en in de schaduw, Hij is dezelfde. Wij mogen God loven om wie Hij is – om zijn karakter, zeg maar. Maar we mogen Hem ook de eer geven om wat Hij heeft gedaan. De psalm noemt dat in vers 3: toen ik U aanriep, hebt u geantwoord, mij bemoedigd en gesterkt. De dichter is geholpen toen het moeilijk was! Misschien hebt u dat ook weleens ervaren, of jij, hoe de HEER je hielp. Hoe je gebeden verhoord werden, hoe Hij alles anders maakte. Dan is dat reden om Hem te eren en te loven! Maar… misschien heb je momenteel wel de ervaring dat God niets doet. Je bidt, maar er gebeurt niets. Je zit een een lastige situatie. Je valt jezelf tegen. Tóch is er ook dan reden om de Heer te eren om wat Hij heeft gedaan. Om wat Jezus heeft gedaan voor ons. Is dat niet zijn grootste daad? Als je bedenkt wat de Heer voor jou over had. Dan wil je zingen, of je nu vandaag Gods hulp merkt of nog niet. Ja, juist als je nu niet merkt dat Hij iets doet, denkt dan terug aan het kruis van de Heer. Dan is er reden genoeg om tóch God te loven!
En ten derde zegt de dichter ‘grote dingen hebt u beloofd’. En is dat niet zo? Wat staat de Bijbel vol beloftes! Eeuwig leven, alles nieuw, geen dood meer en geen pijn. Juist als je die nu wél ervaart, is het zo bemoedigend om te bedenken wat er beloofd is. Het staat vást. “De toekomst is zeker, ja, eindeloos goed!” Als je dat in geloof mag zien, is dat geen reden om God te loven, altijd weer!?

[effecten]
Is er dan niet méér dan genoeg reden om een leven van loven te leiden? Om de Heer te eren, altijd? Hij verdient het. En bovendien, het tilt jezelf uit boven de strijd die er soms is. Het laat de donkere wolken wegtrekken. En daarom: zing maar! Loof de Heer, want Hij is goed. Geef hem de eer!
Wie zo in het leven staat, kam bovendien aan anderen laten zien wat geloof voor verschil maakt. Lovend leven,ook als het moeilijk is, is een getuigenis voor anderen. Ik denk aan Kinga Bán, de zangeres van Sela die een paar jaar geleden is overleden aan kanker. Wat heeft zij gezongen, wat heeft zij getuigd van Gods goedheid, ook terwijl ze ziek was. Zij liet zien dat het kán: dat niet de omstandigheden je leven en humeur en hoop en woorden bepalen, maar het weten van God die goed is. Dan ben je gezegend, en zegen je ook anderen.

[hoe doe je dit?]
Ja, laten we dus de Heer loven en eren, in heel ons leven! Ook voor het ook van de vijand, ook als je leven moeilijk is of je dagen zwart. Blijf je dan richten op de Heer. Zing voor Hem,of zet een lied op! Dan breekt er verbazend vaak licht door, ja dan gaan er soms deuren open en breken boeien, net als toen bij Paulus en Silas.
Maar hoe doe je dat dan, God loven? Eigenlijk is dat heel eenvoudig: door uit te spreken of uit te zingen wie God is en wat Hij doet. Dát is loven. Voor veel mensen zal zingen daarbij de eerste manier zijn. Zingen voor God, zingen over Hem. Dat geeft Hem de eer, en dat jaagt de duivel op de vlucht, zei Luther al. Zing maar! Alleen, of samen met anderen, thuis of in de kerk of waar dan ook. Zing maar mee met een opname, met je stem of met je hart. Dat is altijd goed.
Maar je kunt God ook loven met woorden. Als je bidt, en je spreekt bewust uit wie Hij voor je is. Ik weet niet of u of jij dat wel eens doet. Misschien zijn we meer van het vragen, of van het danken alleen. Maar ga God eens lóven! Zeg wie Hij is voor je. Het is als in een relatie tussen mensen,waar je soms ook zegt wat de ander voor je betekent. Zo ook in het geloof. Als je, met alle eerbied, tegen God zegt ‘U bent…’ machtig bijvoorbeeld, of geduldig’. Als je zegt ‘u hebt dit gedaan…’ bijvoorbeeld een gebed verhoord, of: uw zoon voor ons gegeven. Als je zo, met eerbied gezegd, uitspreekt ‘heer, ik houd van u’ – zeg dat ook gewoon maar eens – dan loof je Hem. Dan doe je iets groots. Voor het oog van de goden. Engelen en duivels zijn dat, volgens sommige uitleggers. Als die horen dat je God de eer geeft, dan zingen de engelen, en de duivel vlucht vol woede.
En tenslotte kun je en moet je de Heer ook loven met je daden. Alles wat je doet voor Hem, alles wat Hij graag ziet en je daarom doet, dat eert Hem. Anderen helpen, taken vervullen, eerlijk en trouw zijn, en ga zo maar door.

[slot]
Laten we God lóven. Midden in dit leven, wat altijd toch ook een strijd is. Maar dat is dus geen reden om het niet te doen. Nee, dat is juist reden om het des te meer te doen. De Heer geeft ons zoveel, in Jezus en al wat Hij bracht, en elke dag weer. Hij geeft ons ook dit voorrecht, om Hem te mogen eren. Hoe doe jij dat? [stilte…]

Amen