Gemeente van Jezus Christus,

[intro: zwart-wit]
“denk niet zwart, denk niet wit, denk niet zwart-wit, maar denk in de kleur van je hart”. U kent het liedje misschien wel. Denk niet zwart-wit. Dat gebeurt maar al te vaak. Denk aan de politiek, waar de politieke tegenstanders zwart gemaakt worden. Denk aan allerlei discussies in de maatschappij, waar je polarisatie ziet. Wij tegen zij, waarbij die ander natuurlijk zwart is, en wij wit. Dat bevordert niet het begrip, het verwijdert mensen en groepen van elkaar. als die ander toch alleen maar slecht is, waarom zou je dan nog het gesprek aangaan?
Denk niet zwart-wit – een zinvolle oproep! Maar nu lazen we vandaag een stukje uit het Johannes evangelie waar bij uitstek in zwart-wit wordt gedacht. Twee groepen schildert hij, die een absolute tegenstelling vormen. De ‘wereld’ tussen aanhalingstekens, en degenen die bij Jezus horen, de christenen. Van de gelovigen is liefde het kenmerk, van de wereld is dat haat. De ene groep zijn vervolgers, de anderen zijn vervolgden. En ga zo maar door. Meer zwart-wit kun je het niet krijgen!
Zit de wereld echt zo in elkaar? kun je je afvragen. Een voorbeeld: overal om je heen zie je momenteel initiatieven om Oekraïners te helpen, zowel onder gelovigen als onder ongelovigen. Ja, ik ving zelfs geluiden op van ‘wij moeten als kerk ook iets doen, anders blijven we achter bij anderen’. Gelukkig is er naastenliefde, ook in de wereld zonder God. En helaas… er is soms zelfs haat onder kerkmensen. Meestal zijn dingen, en vooral mensen, niet zo zwart wit.
En toch… Er ís wel zwart en wit. Wij zijn in onze rustige bubbels vaak zo van het nuanceren, dat we dat haast vergeten zouden. Niet alles is 50 tinten grijs. Ik denk weer aan wat er in Oekraïne gebeurt. Ik denk dat we gewoon mogen zeggen dat Poetin de bad guy is, zwart. Alle nuances van wat de EU of de NAVO eventueel anders hadden kunnen doen, verandert daar niets aan. Wie burgers bombardeert is slecht, punt.

Er is zwart en wit. Daarom moeten we Johannes’ zwart-witbeeld van vandaag ook niet terzijde schuiven. Het staat in de Bijbel! Zoals ik in een eerdere preek al zei: zie het maar als een röntgenfoto. Die zijn zwart-wit. En: ze laten zien wat zich onder de oppervlakte bevindt, onder het gladde vel.

[gestuurd om te getuigen]
Het thema van de preek van morgen is: “getuigen onder tegenstand en met bijstand” [herhaal]. Duur als vanzelf aandachtspunten op: als eerste getuigen, als tweede de tegenstand daarbij en als derde de bijstand daarbij.
Als eerste dus: wat is getuigen? Het is vertellen hoe de dingen zijn, wat jij daarvan gezien hebt. Denk aan een getuige in een rechtszaak, Iemand die een getuigenverklaring geeft. in het Johannesevangelie wordt het woord getuigen speciaal gebruikt als het gaat over vertellen van de dingen van God en van Jezus. De eerste die getuigt, is Jezus Zelf. Hij zegt dat in een eerder hoofdstuk: “hiertoe ben ik gekomen, en hiertoe ben ik in de wereld gezonden, omdat ik van de waarheid getuigen zou”. Jezus vertelt over God, zijn vader, en hij vertelt wie hij zelf is: degene die door God gestuurd is. Hij is het die eeuwig leven geeft als je in hem gelooft. in heel het eerste stuk van het Johannes-evangelie is Jezus zelf bezig met zo te getuigen, en dat roept de nodige weerstand op.
Nu, bijna aan het einde van zijn aardse leven, draagt hij de 12 leerlingen op om van hem te getuigen. ” Jullie moeten mijn getuigen zijn, want jullie zijn vanaf het begin bij mij geweest”. Ze moeten gaan vertellen wie Jezus is en wat zij van hem hebben gezien in de tijd dat ze met Hem optrokken. Hun positie is uniek daarin. Toch kunnen we wel zeggen dat deze opdracht geldt voor alle volgelingen van Jezus. Op veel op plaatsen in de Bijbel komt dat terug. Wij, die ons christenen noemen, hebben de roeping om van ons Heer te getuigen. Te vertellen wie Hij is aan wie Hem niet kent. Denk aan ons jaarthema: ‘geef het geschenk door’. Doen we dat? Durven wij over Jezus te getuigen? Het is onze opdracht. “ook jullie moeten mijn getuigen zijn”.

[haat en tegenstand in de wereld tegen Jezus en de zijnen]
Echter, wie getuigt van God en Jezus zal tegenstand ondervinden. Daar is het Bijbelgedeelte van vandaag niet onduidelijk over, en dat is punt twee vanmorgen. ” Wanneer de wereld jullie haat bedenk dan dat ze mij eerder haatte”, zegt Jezus. ” ze hebben mij vervolgd, ze zullen ook jullie vervolgen”.
Ook hier is het weer Jezus die de eerste is. Wat riep zijn woord en werk een haat op! We staan er bij stil in deze weken voor Pasen, hoe Hij geleden heeft en werd gedood. En dat terwijl Jezus alleen goed deed en de waarheid sprak. Juist dat laatste riep de haat tevoorschijn – zijn getuigenis over zichzelf. We zien het bijvoorbeeld in Johannes 10:33, waar de Joodse leiders zeggen “Voor een goede daad zullen we U niet stenigen, maar wel voor godslastering: U bent een mens, maar U beweert dat U God bent!’” Toen lukte het niet Hem te stenigen, maar later grepen ze hun kans, en lieten hem gruwelijk kruisigen. U moet niet denken dat dat alleen koele berekening was, het ging verder. Bedenk eens hoe onze Heer in de zaal van Kajafas in zijn gezicht werd gespuugd! Wat een blinde woede. Denk er eens aan hoe Jezus in het gezicht werd geslagen terwijl hij geblinddoekt was, en ze vervolgens riepen: “hé profeet, vertel eens wie je geslagen heeft!”. Pure, redeloze haat spreekt daaruit. Zelfs toen Hij hulpeloos aan het kruis hing werd hij nog bespot.
Ja, daar was het zwart-wit: haat en kwaad tegen hem die de goedheid zelve is. Maar Jezus waarschuwt: dit zal doorgaan. Wie bij Jezus hoort, wie over hem getuigt, die heeft ook haat te wachten. De eeuwen door is dat inderdaad gebleken! In de tijd dat Johannes schreef, werden volgelingen van Jezus uit de synagoge gegooid. in de eeuwen erna werden ze voor de leeuwen gegooid in het Romeinse circus. Weer later werden in ons land evangeliepredikers gedood door Friezen of Germanen. Of denk aan de brandstapels in de tijd van de Reformatie. Ja, tot op de huidige dag worden miljoenen christenen vervolgd om hun geloof, bekijk de ‘ranglijst christenvervolging’ van Open Doors maar eens. Doen ze verkeerde dingen, schaden ze anderen? Bijna nooit. Maar het is simpelweg het getuigenis, het belijden van Jezus als Heer en God, dat haat oproept. Die stem moet uitgedoofd!’
En nee, veel is niet zwart-wit, maar dit toch wel: er kan er maar één de Heer zijn. Dáárover gaat de geestelijke strijd, tussen God en de duivel, tussen goed en kwaad, zwart en wit. Soms is die strijd op aarde duidelijk te ervaren.

[de wereld is niet zwart-wit]
En wij? Wat gebeurt er als wij van Jezus getuigen, zeg op je werk of op school? Dan valt het meestal wel mee, toch? Goed, je zult niet altijd positieve reacties krijgen. Maar om nou te zeggen dat de wereld dan in haat uitbreekt? Dat dan de vervolging losbarst? Zo erg is het toch ook weer niet! Hoewel, sommige mensen hier hebben wel ervaring met tegenstand die het oproept als je wijst op de Heer, dat weet ik zeker.
Maar zoals ik eerder al zei: Johannes zet alles scherp neer, in zwart-wit. in zijn uiterste consequentie. Wat hij ‘de wereld’ noemt, is ook niet zomaar de aarde, of de maatschappij, of ieder mens die niet gelooft. Met ‘de wereld’ wordt hier bedoeld de mensenwereld die Jezus afwijst. Bijna een soort geestelijke macht die de mensen grijpt. Mensen zijn daar vatbaar voor. Gelukkig is er óók veel goeds in de wereld. Kijk maar naar de algemene inzet voor Oekraïne nu. Getuigen van Jezus is dan ook niet proberen nóg meer goed te doen dan anderen. Vaak zal dat mislukken, en ook als het wel lukt hoeft nog geen getuigenis van Jezus te zijn. Het kan zelfs worden tot ‘kijk ons eens goed zijn’. Terwijl een christen juist zou moeten weten dat hij iemand is die niet wit is, maar witgewassen moet worden.

[ook tegen ons?]
Getuigen van Jezus is daarom meer dan goed doen, helpen of omzien naar anderen. Zeker, daden kunnen spreken en aanleiding geven tot gesprek. Woorden die niet kloppen met daden zijn krachteloos, ook dat is waar. Maar uiteindelijk gaat het hier over wijzen op Jezus. Zeggen dat Hij de Heer is, en dat alleen Hij eeuwig leven geeft. Getuigen, getuigenis afleggen. Dát is soms moeilijk. Dat kan soms werkelijk onredelijke haat oproepen. Ook nu. Ik zeg het maar eerlijk. Ons jaarthema ‘geef het geschenk door’ is wat misleidend. Wie wil er nu geen cadeau hebben? Maar… denk maar niet dat iedereen zit te wachten op Jezus.
Christelijke claims worden al snel als intolerant gezien. Is er alléén leven in Hem? Gods regels voor het goede leven worden als beperkingen gevoeld. Dring mij die niet op! En ga zo maar door. Mensen als bijvoorbeeld Arjan Lubach kunnen het niet laten om soms ineens een sneer uit te delen naar het christelijk geloof. Dat is achterhaald en afgeschreven, en waag het niet iets anders te zeggen!
Tja… als ik zo het slot van Johannes 15 lees, krijg ik de indruk dat getuigen haast een ondoenlijke taak is. Tegenstand, díe is te verwachten. Haat zelfs. Maar of er mensen gaan geloven? Dat wordt niet gegarandeerd. Misschien is een spotlach wel het enige wat je getuigenis oplevert. En tóch worden we ertoe geroepen… Is dat dan geen ondoenlijke last? Zou de moed je niet in de schoenen zakken? Zou dit alles misschien niet de oorzaak zijn dát we so wie so veel te weinig op onze Heer wijzen? Ten minste, hoe is dat bij jou of u?

[bijstand beloofd]
Maar dan wil ik toch nog op iets anders wijzen. Want ja, getuigen is je opdracht, dat is één. Dat je je schrap moet zetten voor tegenstand en haat, dat is twee. Geen roze wolken rond missionair-zijn alsjeblieft! Maar nu, ten derde. De tegenstand is groter dan we vaak denken, maar… de bijstand is ook veel groter dan we vaak denken!!! Daarover tenslotte nog iets.
Want je hoeft het niet alleen te doen. Jezus heeft het over de pleitbezorger, de Heilige Geest die zal getuigen. De Heilige Geest is bij je! Juist als je op Jezus wijst, is hij het die door jou spreekt. En Hij is het ook die maken kan dat jouw woorden andere raken. Dat hangt gelukkig niet af van mijn welsprekendheid. In Marcus 13:11 staat een prachtige belofte, juist als het gaat over haat en tegenstand. Dan staat er “maak je vooraf geen zorgen over wat je zult gaan zeggen; zeg wat jullie op dat moment wordt ingegeven, want jullie zijn het niet die dan spreken, maar het is de heilige Geest”. Gods Geest wil je de woorden geven! Is dat niet geweldig? Daar mag je ook nu op vertrouwen: wanneer je wijst op Jezus, hoef je je geen zorgen te maken over hoe het overkomt. Je mag vertrouwen dat Gods Geest je helpen zal, ook als het voor jezelf misschien klinkt als stom gestamel.
En dan is er nog meer! Je mag je aan Jezus zelf verbonden weten. Dat is het hele geheim van het geloof. Jezus is verbonden met de Vader, en wie in Hem gelooft mag ook verbonden zijn aan Hem. Hijzelf geeft je kracht. Je zet immers zijn werk voort als je getuigt! Blijf in mijn liefde, zegt Jezus. Blijf dicht bij mij, in geloof en in gebed. Dan kun je alles aan. Ook als je woorden op weerstand stuiten, ook als je wordt uitgelachen of meewarig bekeken, ja zelfs als het mocht komen tot uitbarstingen van haat of tot vervolging. Onze broeders en zusters in andere landen kunnen ervan getuigen, hoe de Heer hen dan juist kracht geeft, tot in de gevangenis toe.
En nog zoiets geweldigs, in vers 16. “Wat je de vader vraagt in mijn naam, zal hij je geven”. De belofte van gebedsverhoring. Daar zou ik een hele preek over kunnen houden, dat bidden niet een soort truc is om te krijgen wat jíj wilt, maar wat God wil. In Johannes 13 tot 16 herhaalt Jezus deze sterke belofte verschillende keren, kijk thuis maar na. Zou dat niet willen zeggen dat hij je gebeden zal verhoren, juist wanneer je zijn opdracht om te getuigen serieus neemt? Dan mag je vragen om de goede woorden, vragen om open oren en open harten bij anderen, vragen om moed en geduld, en om het werk van de Heilige Geest. En dan verzeker ik u in godsnaam: dat gebed wordt gehoord. Want het gaat je dan niet om jezelf, maar om God. Zou je dan niet sterk staan?
En soms – soms zitten de grootste barrières nog niet eens van buiten. Dan zitten ze van binnen. angst, onwil, onzekerheid, ongeloof. Maar wie bij Jezus hoort, is aangesloten op de grootste krachtbron die er is. Hij wil je van binnen vormen door zijn geest. De vrucht laten groeien. Van liefde, liefde voor die mensen om je heen die de Heer niet kennen. Van vrede, vrede die niet afhankelijk is van hoe mensen op je reageren. Van vreugde, vreugde zelfs onder verachting of vervolging.
Een prachtige Bijbeltekst zegt: “groter is hij die in u is, dan die in de wereld is”. Dat zegt toch eigenlijk genoeg? Ja, er kan haat zijn van de wereld, onredelijk en donker. Maar groter is God en is Gods liefde. En die mag in ons zijn, door de Heilige Geest!

[slot]
Wat zal ik dan nog zeggen? “Getuigen onder tegenstand en met bijstand”. Een getuige zijn van wie Jezus is, het is de roeping van ons allemaal. Jezus’ werk voortzetten totdat hij komt. Doe je dat, geef je het geschenk door, in woord en in daad? Of heb je misschien niet zoveel over hem te vertellen? Léér Hem dan kennen, het kan nog!
Ja, wie getuigt, zal tegenstand ondervinden. Wees daarin reëel gemaakt vandaag. Er is een geestelijke strijd, tussen zwart en wit, midden in onze wereld van grijstinten. Wie wijst op het licht zal merken dat er duisternis opkomt. Wees maar voorbereid!
Maar ten slotte: de bijstand die God geeft, is groter dan welke tegenstand dan ook. Zijn genade, zijn geest, gebed en verhoring. Zijn kracht en liefde in je hart. Juist als je Jezus’ opdracht tot getuigen serieus neemt, juist dan zul je ook zijn zegen en nabijheid bemerken! Laten we dan zijn geschenk doorgeven. En juist zo zelf ook de rijkste geschenken ontvangen.

Amen