Gemeente van Jezus Christus, hier en thuis, jong en oud

[intro: wat is kerk?’]250
Eerst maar eens een vraag om over na te denken, voor de oudere kinderen die vandaag in de kerk zijn, en voor ons allemaal. Deze vraag: wat is de kerk? Bij ‘kerk’, dan denk je vast aan dit gebouw waar wij nu in zijn. Oud, hoog, mooi: de kerk van Woudrichem. Net als je in Rijswijk of Uitwijk of Gorinchem van die gebouwen hebt met een toren, waar ze kerkdiensten houden op zondag. De kerk, dat is een gebouw, toch?
Maar nu las ik van de week over christenen in Bulgarije, in Oost-Europa. In een bepaald gebied daar komen er telkens mensen tot geloof, heel mooi om over te lezen. En zo krijg je in elk dorp een groepje christenen. Die komen op zondag bij elkaar, net als wij. Maar… ze hebben daar geen kerk zoals hier. Ze komen gewoon bij iemand samen in een huiskamer. Een groepje van misschien 15 mensen. Ze zingen en bidden samen, en ze lezen uit de Bijbel. Ze hebben geen kerkgebouw zoals wij. Maar er is daar wel kerk!
Want weet je, en dit is belangrijk: vanuit de Bijbel ís de kerk helemaal geen gebouw! De kerk, dat zijn mensen die bij elkaar komen in Jezus’ naam. Of dat nu is in een mooi gebouw, of in een huiskamer, of buiten. Wij zijn hier de kerk – niet de stenen! En het mooie is: waar de kerk is, daar is Jezus zelf. Dat zien we in het Bijbelgedeelte dat we lazen.

[de kerk toen: onaanzienlijk]300
We hoorden uit de Bijbel over een kerkdienst in Troas, waar Paulus is. Zo op het eerste gehoor kan het verschil tussen de kerk daar en wij hier haast niet groter zijn! De stad Troas had wel 100.000 inwoners in die tijd, heel iets anders dan Woudrichem. De stadsmuur had een omtrek van wel 10 kilometer. Net als nu in een grote stad, woonden de meeste mensen toen in flats – dat had je misschien niet gedacht voor 2000 jaar geleden. “Insulae” heten die, en ze waren tot wel 8 verdiepingen hoog. Onderaan zaten winkels, en boven woonden mensen. Hoe hoger, hoe goedkoper en armoediger de woningen – want je had natuurlijk nog geen lift. De kerk in Troas zat op de derde verdieping van zo’n woonflat. Gewoon bij iemand in huis, in een appartement uit de middenklasse. Er waren misschien 40 mensen bij elkaar voor hun samenkomst, meer zou simpelweg niet passen. Het licht kwam van olielampen, het was vol – geen wonder dat er iemand in slaap viel in zo’n bedompte ruimte!
Als u of jij daar was geweest, zou je gemerkt hebben dat hun samenkomst wel anders ging dan nu bij ons. Ze begonnen pas ’s avonds, want de meeste christenen moesten eerst werken – de zondag was nog geen rustdag. Ze aten samen, dat hoorde er ook bij. Paulus was degene die preekte, maar letterlijk staat er ongeveer ‘hij leidde de discussie’ – dus mensen reageerden en stelden vragen of gaven antwoord. Een levendig gebeuren! Dat was de kerk daar in Troas. Geen gebouw, maar een groep mensen in een appartement op de derde etage. Meer als die christenen in Bulgarije, dan als onze samenkomst van vanmorgen.

[de kerk nu: heel anders]200
Nee, kijk hier een rond – een groter contrast is haast niet denkbaar. Alleen al de plaats van samenkomst: een monumentaal gebouw op een centrale plek. Een toren met klokken die heel de stad roepen. Maar ook wij samen als kerk. Wij zijn met veel meer mensen dan waar ze daar van konden dromen. Papieren leden, zoals wij helaas hebben, hadden ze daar niet. Ze hádden daar niet eens iets een ledenadministratie of formeel lidmaatschap.
Onze kerkdiensten gaan ook heel anders. Formeler; ik houd een monoloog op dit moment, en u zit te luisteren zonder iets terug te zeggen. Misschien zijn we daarin iets kwijtgeraakt! En dan het samen eten: dat doen we wel (binnenkort op de startzaterdag, kom allemaal maar!) maar niet in de kerkdienst. Of nou ja, we vieren vandaag wel het Heilig Avondmaal – we delen brood en wijn. Maar dat is veel meer een plechtig ritueel dan een gezellige maaltijd.
Wat een verschillen! Eén verschil ook nog: onze samenkomsten duren aanzienlijk korter dan daar. Dat vinden wij dan misschien weer een voordeel 😊

[de kerk nu: tóch hetzelfde]150
En toch… toch zijn de overeenkomsten uiteindelijk groter dan de verschillen. Wij hier en nu, zij daar en toen: allemaal volgelingen van Jezus, die in zijn naam bijeen zijn. We komen samen en overdenken de Bijbel, toen net zo goed als nu. Hier wordt ook wel eens iemand slaperig als het lang duurt, net als toen… We vieren het Heilig Avondmaal, vandaag, net als toen gebeurde. Want als we lazen over ‘het breken van het brood’ dan is daarmee aan de ene kant bedoeld dat ze samen aten. Maar tegelijk vierden ze, als onderdeel van die maaltijd, het Heilig Avondmaal. Paulus brak het brood, ze gaven het door, en net zo de beker wijn. Ze vervulden de opdracht die Jezus eens had gegeven: doe dat tot mijn gedachtenis. En zo doen wij vandaag ook.
De kern is hetzelfde, als zijn de vormen anders: samenkomen rond Woord en Sacrament, rond de Bijbel en rond brood en wijn. Samen zijn we bijeen in Jezus’ naam, als zijn kerk. Toen, en nu ook.

[Jezus’ kracht daar aanwezig]250
En nun mijn punt vanmorgen dat ik hoop dat u of jij meeneemt. Daar waar de kerk samenkomt, daar is Jezus zélf aanwezig. Als we het Heilig Avondmaal vieren, – dan is Hij bij ons in brood en wijn, maar dan niet alleen! Jezus is er altijd waar zijn kerk samen is! Hij belooft het, we hoorden het in de aanvangstekst: “waar twee of drie in mijn naam bijeen zijn, daar ben ik in het midden”. Dat is het geheim van kerkzijn! In de Bijbelwoorden en hun uitleg spreekt de Heer zelf tot ons. Hij luistert naar onze liederen. Als we het Avondmaal vieren, is Hij de gastheer. Waar de kerk is, daar is de Heer van de kerk, in al zijn kracht.
Juist dat zien we ook zo duidelijk in het stukje dat we lazen. Want er gebeurt iets erg. Een jongeman, Eutychus, is in de vensterbank gaan zitten. Het was vol, daar is plek. Maar… er zat in die tijd nog geen glas in de ramen. Wel luiken, maar die stonden open voor een beetje frisse lucht. Eutychus valt in slaap, het duurt te lang voor hem na een lange werkdag. Hij stort omlaag uit het raam van de derde verdieping, en hij is op slag dood. Wat een tragedie! Iedereen rent omlaag en staat daar vol schrik. Maar Paulus blijft rustig. Hij strekt zich uit over de jongen, net als eens de profeet Elia deed bij een dode jongen, en hij zegt eenvoudig: geen paniek, de jongen leeft! En inderdaad, Eutychus krabbelt weer op.
Hoe kan dat? Slechts op één manier: omdat de kracht van Jezus daar is. Daar waar de kerk is, daar werkt de Heer. Daar geeft hij leven, daar geeft hij hoop, daar verslaat hij de duisternis. Zo worden de christenen daar buitengewoon gesterkt. Ze merken: Jezus is werkzaam aanwezig!

[Jezus’ kracht hier aanwezig]200
En weet u, zo is het nóg. Natuurlijk, veel is anders dan toen. Maar dit niet, Goddank. Jezus is werkzaam aanwezig, waar zijn kerk verzameld is. Ook vandaag in dit oude gebouw. Als we straks brood en wijn delen, geeft Hijzelf daarin zijn levenskracht. Hij deelt léven uit, net als toen bij Eutychus. Hij deelt leven uit – Zijn leven waardoor wij mogen leven! Net als de gemeente toen in Troas versterkt werd, wil Hij ons vandaag versterken. Zijn kracht is aanwezig als wij zo dadelijk aan zijn maaltijd zitten. Hij het hoofd en wij de ledematen, Hij de gastheer en wij zijn gasten.
Er is krácht in de kerk – en die kracht is Hij zelf. Vandaag in het Heilig Avondmaal, maar ook alle zondagen, als hier Zijn woorden klinken en Hij ons zoveel goed toezegt. “Waar twee of drie in mijn naam bijeen zijn, zegt Hij, daar ben Ik in het midden”. Niet ik, de dominee, deel straks brood en wijn uit ten diepste. Jezus Zelf geeft zich aan u! Zijn kracht is aanwezig. Besef dat eens diep straks aan de tafel! Zijn kracht, om al uw zwakheid of twijfel of ongeloof te genezen. Zijn kracht, om je levend te maken. Om je sterk te maken, sterk voor zijn werk in de week.
Jezus is waar zijn kerk is. Iemand denkt misschien: echt? Als wij, heel gewone mensen, hier samenzijn in een oud gebouw? Ja écht! Hier is Gods ‘powerhouse’. Het ligt niet aan het gebouw. Het ligt niet aan ons in wie we uit onszelf zijn. Maar het ligt eraan dat we Zijn naam dragen – christenen, mensen van Christus.
Zijn kracht en genade is hier, voor ons, vandaag. Hij wil ons sterken, bemoedigen, en leven geven. Als wij brood breken en wijn delen, in dit eeuwenoude gebedshuis. Of ergens op de derde verdieping – vanmiddag in de Lemmenskamp. Hij is erbij! Lof zij Christus, in eeuwigheid.

Amen