Gemeente van Jezus Christus,

[intro]
val je jezelf wel eens tegen? Het kan in heel eenvoudige dingen zijn: had je je voorgenomen om maat te houden, en heb je al TV-kijkend toch de hele zak chips leeggegeten. Hè, stom! Of ikzelf – ik had me een tijdje geleden voorgenomen om eerder op te staan om voor het ontbijt uit de Bijbel te lezen, maar dat hield ik maar even vol… Je kunt je voornemen iets niét te doen, iets wél te doen, maar de uitvoering valt vaak tegen. Ja, zolang het meezit en het niet te moeilijk is, dán lukt het wel. Op tijd naar bed gaan, op tijd opstaan, ik noem maar iets eenvoudigs. Maar als het lastig wordt nemen andere dingen het over. Dit en dat moet toch af? Dus het wordt al later, en juist dan, als je moe bent, val je weer in je oude patronen. Toch die serie uitkijken, toch nog even die telefoon pakken… Je blijkt niet sterk te zijn als je dacht!
Jezelf tegenvallen. Het kan ook in grotere dingen. Als je denkt een klus op het werk te klaren, maar je merkt dat het niet lukt, dat het je vermogen net te boven gaat. Of als je op school merkt dat je een bepaald niveau niet gaat halen – heb je niet hard genoeg gewerkt? Zit het gewoon niet in je? dat kan echt rot voelen. Je kunt jezelf tegenvallen in heel grote dingen: hoe je een relatie hebt laten kapotgaat bijvoorbeeld. Of denk aan iemand met een verslaving – die valt zichzelf elke dag tegen…
De tijd waarin we leven maakt het niet makkelijker trouwens, om met zulke dingen om te gaan. Op internet las ik allerlei tips voor als je jezelf tegenvalt. Deze bijvoorbeeld: “Vecht voor wat je echt wilt, neem verantwoordelijkheid voor jezelf. Stel doelen”. Enzovoorts. En dat is allemaal goed bedoeld, maar het heeft één nadeel. Want het brengt deze gedachte over: als het niet lukt om te zijn wie je wilt, dan heb je het uiteindelijk aan jezelf te wijten. Misschien is dat waar, maar het is weinig hoopgevend… Hoe kom je vérder dan ‘harder proberen’ en toch jezelf tegenvallen?

[een geladen maaltijd]
We hoorden vanmorgen een geladen Bijbelgedeelte. Het begint ermee dat Judas zich voorneemt om Jezus te gaan verraden. Hij is teleurgesteld in Jezus, hij haakt af, sterker nog: hij loopt over naar de tegenstanders. Wij als lezers weten dat, maar Jezus leerlingen hebben nog geen idee. Zij gaan samen met Jezus het Pesachfeest vieren. Jezus wijst op een in directe manier aan in welke zaal ze dat zullen gaan doen, zodat Judas de locatie niet kan verraden. Jezus weet het wél…
Jezus leerlingen niet, zij gaan gewoon samen met hun meester de maaltijd vieren. Maar dan, als ze aan tafel zijn gegaan, dropt Jezus een bommetje, zo kun je wel zeggen. ‘Eén van jullie die hier zit zal mij verraden’ . Moet je je voorstellen, zit je daar met 11 andere die je allemaal vertrouwt, je vrienden, en Jezus zegt: één van jullie zal mij verraden. Je gedachten gaan rond: zal het echt?? Jezus zegt het! Zou hij daar misschien? Of hij? Of… ik? Je gaat aan jezelf twijfelen. ‘Ik toch niet, Heer?’ vragen ze allemaal. Jezus geeft geen echt antwoord, het blijft in de lucht hangen. Als Jezus zegt: “degene die met mij uit dezelfde kom eet” is dat géén hint naar Judas. Het is een aanhaling uit psalm 41: ‘zelfs mijn beste vriend, op wie ik vertrouwde, die van mijn brood at, heeft zich tegen mij gekeerd’. Het kan iederéén zijn!
En jij, en u: zou je zomaar ineens van je geloof kunnen vallen? Of langzamerhand? Sta je wel zo stevig als je denkt? Zelfs bij Jezus aan een tafel zitten is blijken geen garantie!
Het wordt nog erger, na die geladen maaltijd. Als ze weer op weg gaan zegt Jezus tegen zijn leerlingen: jullie zullen allemáál ten val komen. Niet één verrader, allemaal zullen ze omvallen! Je hoeft je niet meer af te vragen of het jou betreft als leerling. Jezus zegt het simpelweg ‘jullie zullen allemaal ten val komen’ – of heel letterlijk: aanstoot aan Hem nemen. Hem niet trouw blijven. Het zal je maar gezegd worden!

[reactie: falende radicaliteit]
Hoe reageer je daarop, als volgeling van Jezus? misschien maakt het je bang, zoiets te horen. Als je iemand bent die al snel jezelf zwak vindt… Heer, help, nee, laat het niet zo zijn! Of misschien reageer je juist verontwaardigd. Als dit waar is, dan zou je jezelf wel heel erg tegenvallen! dat laatste is de reactie van Petrus en van alle leerlingen. Nee, dit willen ze niet geloven. Dit laten ze simpelweg niet gebeuren! Ze hebben immers voor Jezus gekozen, om zijn volgeling te zijn? En ja, uit Jezus woorden hebben ze echt wel begrepen dat hem iets boven het hoofd hangt. Dat de vijanden hem te pakken zullen nemen, proberen Hem te doden zelfs. Maar dat schrikt hen niet af. Ze horen bij hem, ze willen trouw blijven, wat er ook gebeurt.
Had Jezus het kort geleden ook niet gezegd? “als iemand mijn leerling wil zijn, moet hij zichzelf verloochenen, zijn Kruis opnemen, en mij volgen”. Een radicale keuze maken om Jezus te volgen – daar heb ik het in een vorige preek uitgebreid over gehad. En kijk, hoe bijzonder: Petrus en de anderen hebben die keuze echt gemaakt, met heel hun hart. Eigenbelang zweren ze af, en Jezus’ kruis willen ze dragen. “Al zou ik moeten sterven, ik blijf u trouw”. Dat zeggen ze en dat menen ze – dit is echt radicaliteit van de goede soort. Wat is dit sterk! Zou jij het ze nazeggen? Of Ik, wat dat betreft? Stel je voor dat geloven in Jezus je ontslag opleverde, of gevangenschap, of werkelijk… de dood. Zou je Jezus trouw blijven? dat is wel wat de Heer vraagt! in andere landen zijn er zusters en broeders die dat ultieme offer brengen. Wat hebben wij dan maar te maken het kleine onaangenaamheden hoogstens die het volgen van Jezus meebrengt: een scheve blik of iets dergelijks.
Ja, Jezus leerlingen zijn radicaal toegewijd! Tenminste… Degene die hem volgen naar de tuin van Getsemané. Judas is intussen verdwenen. Hij zag ook wel aankomen hoe het verhaal van Jezus geen sucesverhaal zou worden, en daarom haakte hij nu net af. Maar de andere 11: misschien met bravoure, misschien met een bevend hart – ze willen Jezus volgen, ook nu! Leeft die keuze ook in jouw hart?

[Jezus verwijt niets]
Waarom zegt Jezus het eigenlijk zo botweg? ‘Jullie zullen allemaal ten val komen’. Is het een verwijt? Is hij teleurgesteld in zijn leerlingen? Zegt hij het als waarschuwing, om te voorkomen dat het werkelijkheid wordt? Nee, dat is het allemaal niet. Jezus zegt het niet als een verwijt, maar als een feit. Meer niet. Hij kent en hij doorziet al zijn leerlingen, niet alleen Judas. Hij ziet waar het wel op moet uitkomen binnenkort, en hij vertelt het ze eenvoudigweg. Zo zal straks de schok en het schuldgevoel wat minder groot zijn voor hen, misschien…
Ze zullen ten val komen. Hem niet trouw blijven. Hun grote woorden niet waarmaken. Maar Jezus neemt het hem niet kwalijk. Ja, Judas wel wat hij gaat doen. Dat is iets heel anders! Van hem zegt de Heer: ‘Het was beter als hij nooit geboren was’ – hem dreigt eeuwige ondergang. Heftige uitspraak! Maar wat is het verschil tussen Judas en die anderen? Judas wíl niet meer bij Jezus horen – dat is zijn keuze. De anderen willen juist wel bij Jezus horen – ze kunnen het alleen niet waarmaken. Maar als je wilt en dan faalt; als je jezelf zo vreselijk tegenvalt, in het geloof en in het leven van alledag: dat weet de Heer wel, en hij verwijt het níet. Geen woord zelfs.
Wat is dit een troost! Want al te vaak zijn wij zo: we vallen onszelf tegen. We vallen anderen tegen. We moeten de Heer ook wel tegenvallen, toch? misschien hoorde je de preek over radicaliteit van twee weken terug, en dat sprak je echt aan. Je wilde ervoor gáán, voor de Heer, voor het geloof, helemaal. Wat is er na twee weken nog van over? Ach, en het kan op zoveel vlakken zo gaan.
Het is niet leuk om te zeggen, maar de leerlingen zijn hier een spiegel voor ons allemaal. Ten diepste zijn wij voortdurend zo. Onze keuze voor God, onze keuze voor wat goed is, die hóudt het niet uit zichzelf. Soms, God verhoede het, kiezen we voor het kwade, net als Judas. Maar ook als we vol overtuiging voor het goede kiezen, voor God, dan heeft die keuze alleen niet genoeg kracht. Ja, soms, even… maar zo ineens, en juist in momenten van moeheid, van zwakte, of als angst je overvalt, dan komt er niets meer van terecht. Als het van óns af hing was er weinig hoop. de Heer weet dat wel – Het is een feit, geen verwijt.
Nee, een fijn feit is het niet, maar ontkennen helpt niet. Dat zien we bij Petrus. Hij roept het hardst van allemaal ‘ik zal u nóóít verloochenen’ – en juist hij doet het wel, diezelfde nacht nog. Wees dan maar liever reëel, ken je zwakke kanten, loop er niet voor weg. Zoek je kracht niet bij jezelf, maar bij de Heer!

[Jezus’ keuze voor ons houdt het wél]
Onze keuze voor de Heer, ons pogen om goed te zijn – het hóudt het niet uit zichzelf. Wij zakken voor de test – voor de beproeving, om het eens Bijbels te zeggen. Alleen wie een bord voor zijn kop heeft valt zichzelf nooit tegen. En wat dan? hedendaagse hulpboeken zeggen dat je imperfectie maar moet omarmen. Dat helpt als je perfectionist bent, of in kleine dingen. maar tegenvallen kan ook falen zijn, schuld; kun en moet je dat omarmen? dat je bijvoorbeeld een vriend in de steek hebt gelaten?
Er is iets dat veel verder gaat: dat de Heer je omarmt. Dat hij je vasthoudt, met al je falen. Zijn keuze voor ons, die houdt het wel! Jezus geeft niet op; vastberaden gaat de heel de weg. Hij verloochent zichzelf en neemt zijn kruis op. Hij wilde werkelijk sterven voor ons. Hij droeg al ons falen en al onze fouten, onze zonden en onze zwakheid – hij droeg ze weg tot in de dood. Ons kiezen voor hem biedt weinig houvast – maar zijn keuze voor ons, díe staat vast!
Jezus houdt van die leerlingen, van wie hij nu al ziet hoe ze hebben in de steek zullen Laten. Jezus houd van deze mensen, van wie hij de zwakke kanten kent – hij houdt ook van jou, als je geen Judas bent! als je wel wilt komen Maar het lukt niet dan is dat geen bezwaar.
Aan zulke mensen geeft hij zichzelf bij zijn laatste maaltijd, in brood en wijn. voor zulke mensen gaf hij zichzelf aan het Kruis. En voor zulke mensen opent hij toekomst. hij zegt het: ik zal opstaan, ik zal jullie voorgaan – voorgaan in een nieuw leven! dat kun je zelf niet maken, Maar dat deel ik uit. kijk, en dat is nu de goede boodschap die hier in de kerk telkens klinkt en waar wij van mogen leven.

[onze reactie]
Hij doet alles! Wij hoeven, wij kunnen niet anders dan hem danken en aanbidden en eren. Omdat hij tóch van ons houdt. al vallen we onszelf tegen, en naar ons gevoel hem ook. Iedereen valt tegen, maar hij niet! Hij houdt ons vast als wij niet kunnen vasthouden. Alleen wie zijn hand wegslaat, als een Judas, ja díe zal omkomen. Maar Jezus, Hij blijft trouw als wij ontrouw zijn. Hij kan kracht geven, die wij uit onszelf niet hebben. oh, hij moet de eer hebben! Biedt het maar met een lied: “houd mij vast, laat uw liefde stromen; houd mij vast, heel dicht bij uw hart”. Zijn liefde staat vast!
Zoek je kracht maar in de verbinding met Hem, zoek je kracht niet in jezelf. Bouw niet op je eigen geloof, want dat houdt het niet, dat kan ineens kwijt zijn. Bouw op Hem die je doorgrondt en kent, en alles geven wil wat nodig is. Want Hij die de weg ging naar het kruis, is ook weer opgestaan. En Hij gaat voor. Voor naar een nieuw begin. Hij geeft kracht, en moed, en alles wat nodig is.
Waarom vallen de leerlingen in deze nacht zo tegen? Omdat Jezus wordt weggevoerd, om dat Hij niet bij ze is. Waarom hebben later andere christenen volgehouden, al was het nog zo moeilijk, al kregen ze zelfs de doodstraf? Omdat Jezus wél bij ze was. Bij ze was door zijn Geest. Dán alleen kun je kiezen voor God, voor goed, en het volhouden. Als de Heer bij je is, door zijn Geest, en jij bent bij Hem. Dat is hét geheim als je jezelf tegenvalt. Niet harder proberen, niet opgeven, maar toegeven dat je het in eigen kracht wilde. Zeg het maar “Here God, ik kan niet goed zijn zoals u wilt. Ik kan mezelf niet veranderen. Maar doet Ú dat! Maak mij vol van uw Geest, ga mij voor op de weg die ik moet gaan!” Blijf dicht bij Hem, dat is het geheim!

[slot]
Ja, een heftige boodschap vanmorgen: wij vallen tegen. Zelfs radicaliteit redt het niet. Zelfs wie echt wil, redt het niet om Jezus werkelijk te volgen. Wij vallen tegen, helaas. Maar… Hij valt eeuwig mee. Hij draagt ons falen, Hij maakt zelfs geen verwijt, Hij gaat ons andere mensen maken. Niet onze kracht, maar de Zijne doet het! Het ligt aan Hem, en dat is gelukkig maar. Hij maakt alles nieuw, en ook jou en mij. Als we althans willen. Willen is genoeg, het slagen is aan Hem.
Hem zij de eer in alle eeuwigheid, amen!