Gemeente van Jezus Christus,

[intro: vriendschap]
Je hebt vrienden, en je hebt kennissen. Van kennissen kun je er veel hebben: mensen die je kent, met wie je in contact staat. Klasgenoten, collega’s, buren. Je weet wie de ander is, je komt elkaar regelmatig tegen. Maar vrienden… dat is nog iets anders. Ik hoop dat u of dat jij echte vrienden hebt, want dat maakt je leven een stuk mooier. Mensen die je niet alleen ként, maar met wie je een band hebt die verder gaat. Een ‘vriend’ van Facebook is geen vriend, dat is nauwelijks een kennis in veel gevallen. Een echte vriend of vriendin staat naast je in real life. Je kunt wel veel kennissen hebben, maar een echte vriend is zeldzaam.
‘In de nood leer je je vrienden kennen’ zegt een spreekwoord. Echte vrienden gaan voor elkaar door het vuur en laten je niet in de steek. Ze hebben alles voor elkaar over! Jezus zegt het, in het Bijbelgedeelte dat we zojuist lazen: ‘niemand heeft grotere liefde dan als hij zijn leven geeft voor zijn vrienden’. Dat gaat ver! Maar er zijn voorbeelden van te geven, hoe vrienden zelfs hun leven over hebben voor elkaar. Zou u dat doen? Voor wie dan?
Nu zegt Jezus dit niet zomaar. Hij zegt het over zichzelf, de avond voor Hij zijn leven geeft aan het kruis. Voor wie? Voor zijn vrienden! Want zo noemt Jezus zijn volgelingen in dit gedeelte. Wat bijzonder! Hij laat mensen, toen en nu, delen in zijn vriendschap.

[de autoriteit van Jezus]
Nu zegt Jezus echter wel iets opmerkelijks, meteen na die opmerking over ‘je leven geven voor je vrienden’. Hij zegt namelijk: “Jullie zijn mijn vrienden, als je doet wat ik zeg”! He’, wat is dat nu? Past dat wel bij echte vriendschap? Als ik zou horen dat mijn zoontjes zoiets zeggen, zou ik meteen ingrijpen. “Jij mag mijn vriendje zijn, als je doet wat ik zeg”. Zo werkt het niet! Dan ben je geen vriend, dan speel je de baas. Of stel je voor dat er iemand in jouw vriendengroep zit die altijd zijn zin wil doordrijven. Grote kans dat hij na een tijdje uit de groep wordt gegooid, want iedereen raakt hem of haar zat. Vrienden lúisteren naar elkaar en respecteren elkaar, toch?
Maar nu zegt Jezus ‘jullie zijn mijn vrienden, als je doet wat ik zeg’. Dat kan toch niet? Of kan dat wel bij Jezus…? Ja, dat kan wel! So wie so dacht men in de tijd van Jezus anders over vriendschap dan nu, daar hoorde niet per se gelijkheid bij. Maar veel belangrijker: Jezus is niet zomaar een mens zoals wij. Hij is de hoogste Heer en koning. Hij is het Woord dat vlees werd, God zelf die op aarde is gekomen. Twee hoofdstukken terug zegt Hij het nog tegen zijn leerlingen: ‘jullie noemen mij meester en Heer, en terecht, want dat ben ik’. Maar… het bijzondere is: Jezus de Heer wil méér zijn dan alleen de baas die beveelt. Die woorden van daarnet, wanneer zei Hij die? Op het moment dat hij als een slaaf de voeten van zijn leerlingen wast! Jezus ís de Heer, degene die alles over iedereen te zeggen heeft. Maar het wonder is: deze Heer wil een vriend zijn!
“Jullie zijn mijn vrienden als je doet wat ik gebied” – maar wat gebiedt Jezus dan? Lees maar verder, dan vind je het. “Dit gebied ik jullie: dat jullie elkaar liefhebben”. O! Wie gelooft is geen slaaf van de Heer, die dit moet en dat moet en anders misschien wel straf krijgt. Nee, wie gelooft is iemand die de weg gaat die Jezus zelf wijst: die van de liefde. Wie leeft uit liefde mag zijn vriend zijn!

[de liefde van Jezus]
Jezus zelf is het grote voorbeeld hierin. Hij is werkelijk een vriend die alles overheeft voor zijn vrienden. Als Heer kan Hij bevelen over anderen, over u en mij. Hij staat boven ons! Hij heeft recht op gehoorzaamheid! Als Hij, als God zegt: houd je aan al mijn regels, dan moet je luisteren. Jezus is de Heer die uit de hemel kwam, dat is de boodschap van heel het Johannes-evangelie tot nu toe. Maar het mooie is: wie Hem als zodanig erkent, wie Hem wil gehoorzamen en volgen, zal merken dat Hij, de Heer, de meest trouwe vriend is die er maar is. Jezus heeft zelfs zijn léven over voor zijn vrienden! Dat is het allerhoogste dat je voor een vriend kunt doen.
Stel je voor dat jij en je beste vriend op trektocht zijn in Noorwegen. Je loopt in een afgelegen gebied, in de prachtige natuur van de dennenbossen daar. De vogels zingen en ze zon schijnt. Jij blijft even stilstaan om een plant beter te bekijken, en je vriend loopt een stuk voor je. Maar dan, ineens! Een beer komt uit de bossen en valt op je vriend aan. Wat doe je? Je kunt hard wegrennen of in een boom klimmen, om zo jezelf te redden. Maar je kunt ook naar je vriend toe rennen om hem te helpen. Je pakt misschien een tak of stok om te slaan en af te weren. Samen sta je sterker! Maar je brengt wel je eigen leven in gevaar. Misschien loopt het wel zo af: je raakt allebei gewond, jijzelf het ergste. Maar je vriend is gered! Misschien sterf je wel, want het duurt lang voor er in dit gebied hulp is. Je geeft je leven voor je vriend. Is dat niet de hoogste vriendschap? “Niemand heeft grotere liefde dan als hij zijn leven geeft voor zijn vrienden’.
Dat is nu precies wat Jezus heeft gedaan. Hij is voor ons de strijd aangegaan tegen de zonden en de dood en de duivel. Hij gaf zijn leven, toen hij stierf aan het kruis, om ons te redden. Hij geeft zijn leven voor zijn vrienden. Ja sterker nog: Paulus schrijft in Romeinen 5 “toen wij nog vijanden waren”, toen gaf Jezus zijn leven!

[de gewenste reactie: ook uit liefde leven]
En nu zegt Hij, de Heer: jullie mogen mijn vrienden zijn. Daar had ik dit voor over, zo ver gaat mijn liefde. Gaan jullie nu óók leven uit liefde, dan hoor je bij mij! Het is een gebod, een bevel: heb elkaar lief. En tegelijk is het zoveel meer. Het is ook Jezus’ gave aan ieder die zijn gezag aanvaardt. Het is: bij zijn kring gaan horen, waar liefde de toon aangeeft. Hij geeft wat Hij vraagt, en Hij doet het zelf voor. Zoals ik alles voor jullie overhad, zo moeten ook jullie in het leven staan, zegt Jezus. Heb elkaar lief!
Dit is hét kenmerk van volgelingen van Jezus. Toen, maar ook nu! Ook, als het goed is, onder ons. Heb elkaar lief! Dat in de kerk, in de gemeente, onder christenen zichtbaar wordt wie God is en wat Hij geeft: liefde. Geven om elkaar, omzien naar elkaar, alles overhebben voor elkaar. Vrienden van elkaar, omdat Jezus je vriend is en je Heer tegelijk. Omdat je leeft uit zijn liefde, uit zijn liefde tot de dood, zelf óók liefdevol leren zijn.
Een stukje hemel op aarde, zó zou de kerk moeten zijn. Heb elkaar lief! En meteen moet ik dan zeggen: wat hebben christenen de eeuwen door daar niet vreselijk in gefaald. Wat is er in kerken niet veel strijd geweest en verdeeldheid! Wat een neerkijken op anderen, of gewoon langs elkaar heen leven. Dat kerkleden zich op stellen als consumenten, in plaats van je leven in liefde te delen. Funest is dat, als christenen geen liefde uitstralen. Dan kun je nog zo vroom praten, maar het zal niemand overtuigen!Laten we als gemeente toch een kring zijn waar Jezus’ liefde de toon zet. Daar geeft de Heer zijn zegen!
Maar is dat niet een beetje beperkt, alleen elkaar liefhebben? Inderdaad, onze liefde dient uit te gaan naar iedereen. Heb je nááste lief, zegt Jezus elders, en dat blijkt te zijn: ieder mens. “Alzo lief had God de wéreld…”, en zo moeten ook de mensen doen die bij Hem horen. Alleen… dan blijkt daar wel een probleem te zitten. Liefde moet namelijk wel aanvaard worden. En dat brengt ons bij het tweede gedeelte van wat we lazen.

[de andere reactie: haat, afkeer]
In het eerste gedeelte was liefde het kernwoord. Dat klonk allemaal mooi: Jezus je liefdevolle vriend, en houd van elkaar. Maar dan het vervolg: daar is het kernwoord ‘haat’. Haat, wat een fel woord, precies het tegenovergestelde van liefde. De ander doodwensen, in die richting moet je het zoeken.
Hoe komt Jezus daar ineens bij? Wel, het is maar al te reëel. Bedenk wel: Hij zegt dit de avond voor hij wordt vermoord aan het kruis. Haat is reëel, en het blijft ook niet bij dood wénsen!
Maar waarom zouden mensen Jezus haten? Omdat Hij je vriend wil zijn? Nee, natuurlijk niet. Het is om dat andere. Het is omdat Hij niet alleen een vriend is, maar ook en zelfs eerst de Heer, degene die gezag claimt over hun leven. Jezus zegt: geloof in mij! Verander je leven zoals ik dat aanwijs! Erken mij als je Heer! Kijk, en dát levert haat op! De Joodse leiders waren echt niet van plan om iemand boven zich te erkennen. Al deed Jezus nóg zulke heerlijke wonderen, en al sprak Hij nóg zulke wijze woorden: nee, op iemand boven zich zitten ze niet te wachten. Iemand die zegt ‘je mag mijn vriend zijn, als je doet wat ik zeg’. Wat denkt Hij wel!
Dat Jezus komt met gezag, dát roept haat op. Ongefundeerd, Jezus deed alleen goed, Hij had alleen lief. Maar toch: haat. En niet alleen tegen Hem, ook tegen zijn volgelingen. De eerste christenen werden vervolgd, omdat ze zeiden dat Jezus de weg, de waarheid en het leven is. En ook nu kan geloof in Hem weerstand oproepen, haat zelfs. Immers, geloof is méér dan alleen ‘lief zijn voor elkaar’. Het is ook overtuigd zijn van de waarheid. Vinden dat iedereen eigenlijk Jezus zou moeten erkennen. Maar is dat niet intolerant? Leidt geloof zo niet tot polarisatie? Dit is in onze maatschappij een ergernis!

Het is een harde boodschap, maar wel een om mee te nemen vandaag. Al leef je liefde voor, al doe je alleen goed, toch kan geloof weerstand oproepen, haat zelfs. Mensen zitten er niet op te wachten! En waarom? Omdat geloven in Jezus botst met autonomie, die voor velen het hoogste goed is. Als geloven alleen inhoudt dat Jezus je vriendje is en dat je lief voor elkaar moet zijn, ja dán zal het wel meevallen. Maar zeg je dat Jezus de Heer is die ieder moet erkennen, dan kan er zelfs haat komen! Jezus vertelt het vooraf, opdat zijn leerlingen, en opdat ook wij, er niet verbaasd over zullen zijn.

[waar staan wij?]
Liefde en haat, twee reactie op Jezus. Reacties die opkomen omdat Hij de hoogste is. De vraag is: waar staan wij? Jezus zegt “jullie zijn mijn vrienden als je doet wat ik zeg!” Hij claimt gezag. Wie dat niet erkent zal nooit zijn vriendschap ervaren, die kan zijn liefde niet leren kennen.
Ik mag het u en jou vertellen: Jezus heeft u lief! Zoveel, dat Hij zijn leven zelfs wilde geven voor u of voor jou Maar dat is geen vrijblijvend weetje. Hij vraagt erkenning, omkeer. Hij wil het te zeggen hebben in uw en in jouw leven. Mág Hij dat? In alles? Dit gedeelte peilt héél diep. Ten diepste zijn er maar twee reacties: of liefde, of haat. Wil je Hem boven je erkennen?
Maar, en dat is het mooie, geloven is zoveel méér, zoveel dieper dan buigen. Wie wil doen wat Jezus zegt, hoeft geen slaaf te zijn van een hoge heer. Hij is Heer, en vriend. Wie Hem erkent als Heer, krijgt Hem als vriend! Hij wil jou zijn vriendschap bieden, zijn liefde. En zijn geboden zijn niet zwaar! Wat vraagt Hij van je? Dit: te leven uit liefde, die Hij nota bene ook zelf nog geeft. Bij Hem te horen en te worden als Hij.

Laat je dan méétrekken in deze beweging! Word een mens van de liefde, niet iemand die verbeten, hatelijk, zichzelf het hoogste houdt. Geef liefde door, onder elkaar, en naar buiten. “Ook u zult getuigen” zegt Jezus. Geef het geschenk door, in woord en in daad! Maar wees voorbereid: dat kan weerstand en zelfs haat oproepen! “Als ze mij vervolgd hebben,” zegt Jezus, “zullen ze ook u vervolgen”. Je leven wordt er niet makkelijker op, ook al doe je alleen maar goed. Wees voorbereid! En toch: wie Jezus’ weg gaat, kiest het goede deel. Jezus zegt: dan zal je blijdschap volkomen zijn. Volkomen in Hem!

[slot]
Vriendschap. Wat is dat een groot goed in de wereld. En wat is het bijzonder dat Hij, die de Heer is, een vriend wil zijn. “Niemand heeft groter liefde dan als hij zijn leven geeft voor zijn vrienden”. Jezus is niet je vriendje, Hij is de Heer. Maar voor wie Hem erkent, is hij trouwer dan de trouwste vriend. Dan mag je leven van zijn liefde. Dan wíl je toch niet anders dan Hem gehoorzamen, als Hij zegt: ‘heb elkaar lief?’
Laten wij, ieder afzonderlijk, en als gemeente, Hem erkennen. Laat de liefde die hij gebiedt en geeft, de kern zijn van ons leven. Geef het door, leef eruit. Kijk naar het kruis! Is er ooit een trouwere vriend? Is er ooit een Heer die nederiger werd?
Hem zij de lof in eeuwigheid!

Amen