Gemeente van Jezus Christus,

[intro: verdrukking?]
‘Wij moeten door veel verdrukkingen in het Rijk van God binnengaan’ zingt de cantate van vandaag ons voor, en deze zelfde zin hoorden we ook uit de Bijbel. ‘Door veel verdrukkingen het rijk van God ingaan’ – slaat dat op ons? Weet u aan wie ik moest denken toen ik deze viering voorbereidde? Aan christenen in Noord-Korea of Eritrea. Díe begrijpen direct wat Paulus bedoelt, als hij de gelovigen opwekt om vol te houden en waarschuwt voor verdrukkingen. In Eritrea worden christenen opgesloten in zeecontainers, waar het bloedheet kan worden. In Noord-Korea zijn vele strafkampen waar naast anderen heel wat christenen gevangen zitten, bijvoorbeeld simpelweg omdat er een Bijbel in hun huis werd gevonden. ‘Door veel verdrukkingen…’ De mensen tegen wie Paulus dit zei, begrepen het ook heel goed. Paulus zelf was halfdood geslagen omdat hij preekte over Jezus, en de mensen die door zijn woorden waren gaan geloven hadden ook tegenstand te verwachten van hun stadsgenoten.
Maar wij? Wat kost gelovig-zijn je in onze tijd? Goed, ze zullen praatprogramma’s soms een schampere opmerking maken over kerk of geloof; soms is geloof een oorzaak van verwijdering in families – maar verdrukking? Heeft dat iets met mijn leven en geloof te maken?

[De cantate en het contrast]200
De cantate die we hoorden ontleent haar kracht aan contrasten. We hoorden het enthousiaste eerste deel, en daarna het tweede deel met koor, waarin de ‘Trübsal’, de verdrukking sterk doorklonk. De aria erna contrasteerde de hemel en het ‘snode Sodom’, en ook in het vervolg zullen we nog het een en ander aan contrasten horen.
De schrijver van de cantatetekst kiest vooral één tegenstelling die hij alle nadruk geeft: die tussen de wereld en de hemel. Tussen hier en daar, tussen nu en straks. Dat past bij de tijd en theologie van toen, maar het bergt wel een gevaar in zich: dat je gaat denken ‘het hier en nu is slecht, maar straks wordt gelukkig alles goed’. Dat is een veel te simpele manier van denken. Het leven nu is van waarde, er is heel veel goeds. Is het niet zo? Zeker wij, mensen in Nederland in 2019, hebben ongelooflijk veel aan welvaart, vrede en stabiliteit. In Bachs tijd waren ziekte, honger en oorlog veel dichterbij.
De Bijbeltekst waar de cantate mee begint, geeft een ander, een dieper contrast. Geloof, zo zegt de tekst geeft enerzijds verdrukking, en anderzijds verwachting. Bij díe tegenstelling wil ik met u wat nader stilstaan. Geloof geeft verdrukking én verwachting.

[verdrukking]
Ja, geloof geeft verdrukking! Geloof is niet een wensdroom die het leven vergemakkelijkt. Jezus zegt: wie mij wil volgen, moet zijn kruis opnemen. Vervolgde christenen weten ervan. Maar het geldt eigenlijk algemeen: geloof maakt je leven niet makkelijker, maar moeilijker! Hebt u dar wel eens bij stilgestaan? Als je Jezus volgt, kun je bijvoorbeeld niet zomaar alles doen wat je wilt. Nee, soms moet je jezelf tegenhouden: dat lijkt wel leuk, maar het is niet goed! ‘Je eigen vlees kruisigen’, noemt de apostel Paulus dat.
Dit is echter niet waar onze tekst op focust, dat je soms tegen jezelf moet strijden. Als je gelooft, kun je ook strijd ontmoeten van buitenaf. Deze wereld is maar niet een vredig en neutraal stuk grond – nee! Het is een strijdtoneel. Goed tegen kwaad, Gods licht tegen de duisternis. Zolang je niet duidelijk partij kiest, gaat het allemaal wat over je heen. Maar kies je partij, dan zul je merken hoeveel er tegen God en het goede ingaat. Dan komt er strijd!
Zet je je in voor eerlijkheid bijvoorbeeld, dan zul je ervaren hoe deze wereld vol zit met systemen die oneerlijkheid in stand houden. Strijd ontstaat wel in het bijzonder als je niet alleen voor ‘goed’, maar voor God gaat, zeker als je je geloof ook actief uitdraagt. Tolerantie is zo’n beetje het hoogste goed tegenwoordig – dan kun je toch niet zeggen dat jij de waarheid hebt en dat iedereen die zou moeten omarmen? En toch, als christen geloof je juist dát… en dat botst dus. Daar komt nog bij, dat je als gelovige de wetten en regels van de regering alleen kunt volgen voor zover ze niet strijden met Gods wetten. Nu is er in Nederland weinig wrijving, maar in andere landen worden christenen ervaren als bedreiging voor het regime, omdat ze zich niet conformeren…

[volhouden]
Verdrukking dus. Het kan in allerlei vormen, maar bij geloof hoort strijd, verdrukking. Ervaart u wel eens iets van strijd? Dat heeft te maken met of je partij hebt gekozen!
Als het zo ligt is geloven, gaan voor goed en God, niet altijd makkelijk. Het is ook gewoon een zaak van volhouden, volharden op de weg die je insloeg. Volharding, daartoe riep Paulus de nieuwe christenen op in het gedeelte dat we lazen. Volhouden, daarvan spreekt ook de cantate straks . Volhouden, in Jezus belijden, in het goede doen, in alleen durven staan…
De vraag is alleen: hóe houd je dat vol? Is de kans niet groot dat je opgeeft, ineens, of langzamerhand, en gewoon wordt meegezogen in de stroom van het leven? Het gebeurt vaak genoeg! Daar is maar één antwoord op: door te leven in verwachting. Immers, geloof geeft verdrukking, zei ik, maar óók, gelukkig, verwachting.

[verwachting]
Verwachting, waarop dan? Verwachting op wat God belooft. Als je alleen maar strijdt voor het goede, heb je geen garantie dat dat uiteindelijk zal winnen. Je hoopt het maar, en je gaat ervoor… Maar als je gelooft in God, dan heb je zijn belofte: het komt goed! Écht, het komt goed, zelfs al zie je alleen maar verdrukking en strijd. En díe verwachting, díe geeft houvast als het soms moeilijk is.
De cantate focust helemaal op dat het met míj persoonlijk goed komt, dat ik eens bij God in de hemel mag zijn. Dat is inderdaad al een heerlijke belofte! Maar Bijbels gezien mogen we een nog breder perspectief hanteren. Gods koninkrijk, zegt de kernzin van vanavond, Gods koninkrijk dat komt. Dat wil zeggen: het komt goed, niet alleen met mij, maar met heel Gods wereld. Eens zal Hij alles nieuw maken, als Jezus weer komt. Het is niet zo dat ik naar de hemel ga, en alles hier als waardeloos wegvalt. Nee, helemaal aan het einde van de Bijbel staat deze belofte: zie, ik maak alle dingen nieuw. Heel deze geschonden aarde – nieuw. Alle onrecht rechtgezet. Wie onderligt wordt opgericht. En het belangrijkste: God zal bij de mensen wonen. Het komt goed!
Die verwachting geeft kracht om door te gaan, kracht om uit te zien. Geloof geeft verdrukking, maar ook verwachting! En vraagt iemand: geloof je dat nu echt? Ja. Godzijdank, ja! Niet omdat het zo mooi is,. Niet omdat het mij zo goed uitkomt, al komt het dat. Maar omdat Hij het belooft, Jezus Christus, die zelf op deze aarde verdrukking leed, maar blééf verwachten. Hij die leeft, en met wie ik mag leven! En u ook, als u zich aan hem toevertrouwt.

[slot]
Geloof geeft verdrukking en verwachting. Klinkt dit herkenbaar? Of hebt u er weinig mee? De grote vraag is: ben je zelf al een volgeling van Jezus? Dan slaat het ineens op ú. Dan krijg je strijd, verdrukking, maar dan mag je ook delen in de heerlijke verwachting waar straks de laatste aria van zingt.
Wat is uw strijd? Wat is uw hoop? ‘Wij moeten door veel verdrukking het rijk van God ingaan’.

Amen